Kompetenca e autoriteteve të sigurisë perëndimore nuk është përballur asnjëherë më parë në mënyrë intensive dhe shqetësuese sa me terrorizmin ndërkombëtar.
Dhe financimi i tij është kërkuar ende sa duhet. Një arsye për këtë është e thjeshtë: Financimi i terrorizmit përfshin dy fusha që shpesh trajtohen ndaras: terrorizmi dhe krimi i organizuar.
Autorët Arthur Hartmann, Trygve Ben Holland dhe Sarah Holland e kanë bërë këtë tezë, titullin e librit të tyre mbi pastrimin e parave në Evropë (Geldwäsche in Europa).
Titulli është “mashtrues”, pasi puna nuk është një diskutim i përgjithshëm i fushës së problemit, por një studim specifik i kontekstit në Ballkanin Perëndimor, më konkretisht në Shqipëri.
Por teza është një vështrim i parë i befasishëm i librit, pasi ndërvarësia e të dyja zonave njihet të paktën që nga mbijetesa e shumë strukturave terroriste të majta të viteve shtatëdhjetë si dhe lidhja e FARK-ut me tregtinë e drogës në Kolumbi.
Dhe si mjete i punës ashtu dhe modeli i biznesit ofrojnë sinergji të mëdha: Të dyja fushat punojnë nga nëntoka me armë dhe frikën e njerëzve.
Nga ana tjetër, Shqipëria është praktikisht e paracaktuar për të hetuar lidhjen midis krimit të organizuar dhe terrorizmit islamik në kushte laboratorike.
Një vend në prag të BE-së, me rajone që ndonjëherë janë të vështira për të hyrë, një shtet i dobët, struktura mafioze të vjetra, të organizuara etnikisht dhe një ekspozim i fortë ndaj botës islame.
Në aspektin e tolerancës fetare, Shqipëria, ku më shumë se gjysma e popullsisë së saj është myslimane, vlen si model bashkëjetese dhe sipas mendimit të autorëve të autorëve nuk është në rrezik për t’u depërtuar nga një islamizmi militant.
Por këtu luajnë rol disa faktorë: Që në vitet 1990, militantët islamikë ishin aktivë në Luftërat Ballkanike dhe rekrutuan shumë luftëtarë në Shqipëri. Ata e ndoqën thirrjen më pak nga bindja ideologjike sesa nga alternativat ekonomike, gjë që ka ndryshuar pak që atëherë.
Edhe pse vendi ka më shumë se 25 vjet që është hapur, kjo jo vetëm që nuk ka çuar në një ngritje të madhe ekonomike, por mbi të gjitha në stanjacion, kurse në disa rajone madje edhe në përkeqësim.
Përveç kësaj është ndërthurja e bashkësisë së madhe shqiptare në vendet e Lindjes së Mesme dhe investimet e donatorëve islamikë në Ballkan. Që në fillim të viteve 1990, Al Kaeda në Shqipëri thuhet se ka qenë aktive në kontrabandën e drogës, armëve dhe pastrimin e parave.
Kreu i saj, Osama bin Laden, ndoshta kishte edhe një dokument udhëtimi të Republikës së Shqipërisë. Një nga gjetjet pozitive të këtij libri është fakti se islamizmi radikal nuk është përhapur në mesin e popullatës shqiptare përkundër këtyre parakushteve.
Shqetësim më pak pozitiv për kushtet pothuajse ideale për krimin e organizuar dhe pastrimin e parave. Në Shqipëri, që konsiderohet si një kandidate për anëtarësim në BE që nga viti 2014, kontrollet e mjeteve monetare mbeten joefikase, ashtu si dhe monitorimi i transaksioneve financiare.
Dokumentet për hapjen e llogarive bankare nuk kontrollohen, kudo në vend ka karta identiteti të rreme në qarkullim. Marrja e lejeve të kumarit është e lehtë dhe në vend gëlojnë pika këmbimi valutor.
Të cilat shpesh kanë lidhje “miqësore” me zyrat jashtë vendit, që transferojnë shumë të mëdha parash.
Fitimet nga transaksione të paligjshme mund të dërgohen jashtë vendit pa u shqetësuar ose të futen brenda sistemit monetar vendas.
Mjaft të qartë janë shembujt, që autorët kanë marrë nga një firmë ligjore dhe firmë konsultimi. Një kërkesë e tillë nga një ndërmjetës, në qoftë se kompania mund të sigurojë urdhrin për 15 anije me naftë bruto për konsumatorët në BE apo SHBA. Dyshimi se këto ishin stoqe të “Shtetit Islamik” është më se i qartë.
Kultivimi i drogës është – pavarësisht përpjekjeve të konsiderueshme – deri më tani i pandalur. Sidomos në çështjet e kontrabandës, autorët kanë marrë shembuj të shumtë ilustrues se si strukturat shtetërore janë përmirësuar me përpjekje të madhe dhe ndihmën ndërkombëtare, por sesi autoritetet lokale hapin një derë të pasme për të.
Shumë shembuj të sjellë janë të shquar, me stilin e tyre të thatë, pjesërisht burokratik dhe rekursin e dokumenteve të panumërta zyrtare, si dhe gjuhësore, autorët u ofrojnë shumë lexuesve të tyre.
Cilësia e satirës së vërtetë është pjesë e këtij libri dhe çon aty ku autorët nxjerrin nga hulumtimet e tyre në terren dhe përmendin në vende të ndryshme një deputet të parlamentit shqiptar.
Ai, ose as nuk ka dëgjuar për problemet me të cilat autorët e përballin, ose duke mohuar ekzistencën e tyre refuzon të merret më shumë me subjektin, pasi “Perëndimi” bart fajin vendimtar për situatën përkatëse.
Sigurisht, autorët e studimit nuk mund të thonë shumë për lidhjet aktuale midis mafies shqiptare dhe organizatave ndërkombëtare terroriste. Në veçanti për Shqipërinë, ata i referohen vazhdimësisë së biznesit islamik terrorist që nga Al Kaeda dhe prirjeve të veçantëatë mafias shqiptare për të hyrë në aleanca strategjike.
Pikërisht sepse këto marrëdhënie nuk janë aspak në lidhje me afërsinë ideologjike, por thjesht në lidhje me rrjetet personale të kontakteve, autorët në fund të librit të tyre rekomandojnë që fokusi të zhvendoset në zonën e problemit.
Në vend që të shohin “financimin e terrorizmit”, hetuesit duhet të kuptojnë se është më shumë për “financimin e terrorizmit” që nuk mund të kuptohet duke kërkuar modelet e vlefshme universale të veprimit. Në vend të kësaj, ata do të kuptoheshin vetëm në kontekstin e tyre lokal dhe mund të luftoheshin atje.
*Arthur Hartmann, Trygve Ben Holland dhe Sarah Holland: Pastrimi i parave në Evropë
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Frankfurter Allgemeine Zeitung
