Një “sëmundje jashtëzakonisht ngjitëse dhe virulente e frymëmarrjes” për të cilën nuk ka shërim mund të nxisë një pandemi globale.
Ky ishte vlerësimi i një raporti të inteligjencës amerikane të vitit 2008. Parashikimi ishte i saktë – por askush nuk ishte përgatitur.
Raporti i vitit 2008 i Këshillit Kombëtar të Inteligjencës së SHBA (NIC) paralajmëroi që kjo sëmundje e re mund të ishte “jashtëzakonisht ngjitëse” dhe se nuk do të kishte “asnjë trajtim të përshtatshëm” të disponueshëm në kohën e përhapjes së tij, duke çuar në një pandemi në mbarë botën.
Sugjeroi që llojet shumë patogjene të gripit të shpendëve si H5NI ishin “kandidatë të mundshëm”, por një “koronavirus ose lloje të tjera të gripit” mund të kishin të njëjtin potencial.
Raporti tha që se ky shpërthim do të fillonte në një zonë me dendësi të lartë të popullsisë dhe ku njerëzit dhe kafshët shpesh jetojnë në lagje të afërta, duke e dhënë Kinën si një shembull specifik. Virusi Covid-19 thuhet se ka origjinën në një treg në Wuhan, ku kafshët e gjalla ose jo, shiten dhe ku standardet e higjenës janë të dobëta.
Kur virusi filloi të përhapet, një “reagim i ngadaltë i shëndetit publik” do të pengonte të kuptuarit e situatës se po përhapej një patogjen shumë i rrezikshëm. “Javë të tëra mund të kalojnë” para se rezultatet laboratorike të konfirmonin ekzistencën e tij dhe deri atëherë grupimet do të shfaqeshin në popullatë.
Udhëtarët asimptomatikë mund të bartin sëmundjen në kontinentet e tjera duke rezultuar në “valë” të rasteve të reja ndërkombëtarisht. Në skenarin më ekstrem “dhjetëra e qindra miliona” amerikanë mund të sëmureshin.
Një pandemi gjithashtu u citua në një raport të veçantë NIC të vitit 2004 si diçka që mund të “prishë globalizimin”, duke theksuar se ekspertët besojnë se një ngjarje e tillë është “vetëm çështje kohe”.
Ndërsa këto parashikime mund të dukeshin shumë si teori konspirative, ato ishin thjesht sens i zakonshëm për virologët dhe ekspertët e tjerë që kanë paralajmëruar për pashmangshmërinë e një pandemie të re (dhe mungesën e gatishmërisë së botës) për vite me rradhë.
Në 2005, eksperti i sëmundjes infektive, Michael Osterholm, shkroi se “koha po mbaron” për t’u përgatitur për pandeminë tjetër dhe se ishte koha për të vepruar. Në librin e tij për vitin 2017 ‘Armiku më vdekjeprurës: Lufta jonë kundër mikrobeve vrasëse”, ai u përpoq të tingëllojë alarmin ndaj kërcënimeve në zhvillim dhe ai hartoi një strategji nëntë pikësh për të mbrojtur popullatat.
Në mënyrë të ngjashme, eksperti i gripit Robert Webster paralajmëroi në librin e tij për vitin 2018, ‘Flu Hunter’ për “përçarje të mëdha sociale dhe kosto të konsiderueshme ekonomike” që mund të rezultojë nga një pandemi tjetër në mbarë botën.
Ekspertët më të afërt me korridoret e pushtetit kanë ngritur alarmin gjithashtu.
Dennis Carroll drejtoi një program të USAID-it të quajtur PREDICT, i cili udhëhoqi hulumtime mbi viruset te kafshët që mund të transmetohen te njerëzit. Ai mbrojti çështjen e investimit në kërkime në jetën e egër, dhe jo vetëm bagëtitë shtëpiake – dhe siç e dimë tani, koronavirusi i ri besohet të ketë kaluar nga lakuriqët te njerëzit. PREDICT humbi fondet e saj në vitin 2019. Tani, administrata Trump po përpiqet të ringjallë programin.
Jo vetëm agjencitë qeveritare amerikane kanë paralajmëruar për një shpërthim të ri viral.
Parashikimet gjermane
Një analizë e rrezikut të qeverisë gjermane të vitit 2012 gjithashtu theksoi kërcënimin. Në simulimin e tij pandemik, virusi i ri do të përhapet me shpejtësi duke mposhtur sistemet shëndetësore dhe njësitë e kujdesit intensiv. Si rezultat, ajo tha që shumë pacientë do të kërkojnë ndihmë në kujdesin intensiv në spitale – saktësisht skenari që ne po shohim të luhet sot. Ashtu si raporti amerikan, ai gjithashtu parashikoi që virusi do fillonte në Azi – dhe madje edhe se ai do të transferohej nga kafshët e egra te njerëzit.
Raporti parashikonte që përhapja e virusit të ngadalësohej nga “masat antidemidike” duke përfshirë karantinimin, gjurmimin e kontakteve dhe izolimin e vetvetes – përveç mbylljeve të shkollave dhe ndalimeve për tubime të mëdha. Shumica e popullsisë, tha ajo, do të sillet “kryesisht në solidaritet”, por sjellja antisociale nuk mund të “përjashtohet”. Ai nuk dha vlerësime konkrete mbi ndikimin ekonomik, por tha që do të ishte “i jashtëzakonshëm”.
Raporti i qeverisë gjermane gjithashtu sugjeroi që virusi do të përhapet në të gjithë vendin gjatë një periudhe tre-vjeçare para se të vihej në dispozicion një vaksinë. Ai supozoi 7.5 milionë vdekje bazuar në një shkallë vdekshmërie jashtëzakonisht të lartë prej 10 përqind.
Deri më tani, ne ende nuk e dimë nivelin e përgjithshëm të vdekshmërisë për Covid-19. Për një larmi arsyesh, ajo ka filluar nga mbi 7 përqind në Itali në 1.6 përqind në Gjermani. Organizata Botërore e Shëndetit parashikoi një normë mesatare globale të vdekjes prej 3.4 përqind.
Me gjithë këto paralajmërime të ndërgjegjshme dhe precize, pse atëherë, ishte bota kaq e papërgatitur? Kriza Covid-19 ka ngjallur në mënyrë befasuese shumë teori të reja konspirative; nga sugjerimi që virusi është një armë biologjike e krijuar në një laborator kinez, te teoria se ekziston një lidhje midis sëmundjes dhe teknologjisë 5G, ose që ushtria amerikane e çoi në Ëuhan në Lojërat Botërore Ushtarake 2019 – nuk ka pasur mungesa teorish se nga ka ardhur dhe si lindi.
Por asnjë nga ato teori nuk mund të shpjegojë pse e gjithë bota nuk ishte e përgatitur për t’u përballur me një skenar që ekspertët kanë paralajmëruar vazhdimisht për vite me rradhë.
“Nuk do na ndodhë neve”
Ndoshta shpjegimi është më pak konspirativ dhe më shumë…njerëzor. Ndoshta është po aq e thjeshtë sa fakti që njerëzit nuk kanë dëshirë të përgatiten për “të mundshmet” dhe krizat mjegulluese të së ardhmes, duke preferuar që në vend të kësaj të merren me problemet vetëm kur arrijnë në vijën e parë dhe fillojnë të trokasin në derë.
Një nga përjashtimet e vetme për këtë rregull duket të jetë gatishmëria ushtarake: Mund të mos ketë para për t’u përgatitur për një pandemi, por gjithmonë ka shumë para për t’u përgatitur për luftë – madje edhe gjatë një pandemie.
Një analizë e deklasifikuar në Mbretërinë e Bashkuar e publikuar muajin e kaluar zbuloi se Mbretëria e Bashkuar nuk kishte bërë asnjë planifikim për një pandemi, pavarësisht paralajmërimeve të përsëritura nga zyrtarët politikëbërës mbi 15 vjet se një shpërthim i gripit ishte “kërcënimi më i madh” për sigurinë në Mbretërinë e Bashkuar.
Pavarësisht paralajmërimit të bollshëm, përgjigjja ndaj përhapjes së virusit ishte e ngadaltë në Perëndim. Ndërsa Trump dhe kryeministri britanik Boris Johnson janë kritikuar me të drejtë nga ekspertët për mos marrjen e shpërthimit mjaft seriozisht në fazat e hershme të tij, Brukseli gjithashtu ra në krizë.
Mund të ketë një lloj arrogance me reagimin e ngadaltë perëndimor. Edhe parashikimi i NIC fluturoi kryesisht nën radar, por citimet nga raporti i Këshillit Kombëtar të Inteligjencës Kombëtare (NIC) u botuan në një libër të vitit 2009 nga historiani dhe filozofi francez Alexandre Adler.
Siç komentoi Adler, është më lehtë të supozosh se këto gjëra do të “ndodhin me të tjerët” por kurrë ne – dhe vetëm kur njerëzit të kuptojnë se ata janë në të njëjtën anije fundosjeje, mund të fillojë përparimi.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e RT
