Kostot e energjisë për familjet në të gjithë Evropën pothuajse u dyfishuan në krahasim me një vit më parë, tregojnë të dhënat e reja.
Faturat e gazit janë rritur me 111% dhe ato të energjisë elektrike me 69%, sipas shifrave të fundit nga Indeksi i Çmimeve të Energjisë Familjare.
Mesatarisht, këto dy shifra nënkuptojnë një rritje të faturës së energjisë prej 90% – ose gati dyfish – krahasuar me tetorin 2021.
Hulumtimi, i publikuar të hënën nga Energie-Control Austria, Autoriteti Rregullativ Hungarez i Energjisë dhe Shërbimeve Publike (MEKH) dhe VaasaETT, thekson ndikimin e luftës së Ukrainës në Evropë, e cila ka shkaktuar një krizë të kostos së jetesës dhe ka zhytur shumë ekonomi në recesion.
Duke përcaktuar se si pushtimi rus ndikoi në çmimet e energjisë, autorët thanë se ai kishte shkaktuar “pasiguri mbi sigurinë e energjisë” dhe “reduktoi furnizimet e gazit rus ose ndërprerjen e plotë të furnizimit”.
Rusia reduktoi dhe përfundimisht ndaloi furnizimet me gaz të Nord Stream në Evropë në shtator, pasi vendet perëndimore sanksionuan Moskën për pushtimin e saj në Ukrainë, me SHBA-të që akuzuan Rusinë për “përdorimin e energjisë si armë”.
Raporti i Indeksit të Çmimeve të Energjisë Familjare shqyrtoi çmimet e gazit dhe energjisë elektrike nga viti 2009 deri në tetor 2022 në 33 vende evropiane — duke përfshirë vendet anëtare të BE-së si dhe Malin e Zi, Norvegjinë, Serbinë, Ukrainën, MB dhe Zvicër.
Raporti zbulon se rritjet e fundit të çmimeve të energjisë pasuan rritje rekord në 2021 të shkaktuara nga kërkesa më e lartë pasi njerëzit dhe bizneset u rikuperuan nga pandemia COVID.
“[Çmimet e energjisë] dukshëm më të larta krahasuar me një vit më parë … mund t’i atribuohen një kombinimi faktorësh, si rritja e kërkesës lidhur me rimëkëmbjen ekonomike pas pandemisë dhe kushtet e jashtëzakonshme të motit, çmimet rekord të larta të gazit natyror, dhe lejime të larta të emetimeve të CO2”, shkruan autorët.
Gazi
Banorët e Amsterdamit paguajnë më së shumti në Evropë për gazin natyror me dyfishin e mesatares evropiane, të ndjekur nga Kopenhaga, Danimarkë, sipas raportit.
Shuma e shpenzuar nga ata që jetojnë në kryeqytetin holandez është pothuajse 17 herë më e lartë se në Budapestin e Hungarisë, kryeqyteti më i lirë për gaz në Bashkimin Evropian (BE).
Hungarezët kanë shijuar tradicionalisht energji më të lirë për shkak të kontrolleve bujare të çmimeve të qeverisë të vendosura në vitin 2014, megjithëse vendi kohët e fundit ka shtrënguar rregullat për të kufizuar pranueshmërinë.
Jashtë BE-së, raporti zbuloi se njerëzit në Kiev paguajnë më pak për gazin e tyre, 19 herë më pak se ata në Amsterdam.
Raporti shqyrtoi gjithashtu ndryshimet “të rëndësishme” të çmimeve në kryeqytetet individuale evropiane gjatë tetorit.
Në Romë, kostot e gazit u rritën me 97% muajin e kaluar dhe më shumë se 170% krahasuar me një vit më parë.
Kjo ishte për shkak të “rritjes së komponentëve të energjisë dhe shpërndarjes” në Itali, ndërsa rritje të çmimeve prej 64% dhe 58% u regjistruan respektivisht në qytetin e Luksemburgut dhe Lisbonës.
Çmimet e gazit në Romë, Luksemburg, Lisbonë, Dublin, Paris, Vjenë, Bruksel, Bernë, Kopenhagë dhe Stokholm arritën nivele të reja rekord.
Por nuk ishte e gjitha fatkeqësi dhe errësirë. Faturat e gazit ranë në shumë pjesë të Evropës, kryesisht për shkak të ndërhyrjes së qeverisë, megjithëse raporti shtoi se “çmimet aktuale mbeten tepër të larta në krahasim me një vit më parë”.
Furnizimi me energji elektrike në kryeqytetin ukrainas u bë një problem madhor në tetor, me forcat ruse që bombarduan infrastrukturën energjetike të vendit, duke shkaktuar ndërprerje të shpeshta.
Një ulje prej 55% e çmimeve u raportua në Athinë. Kjo, sipas raportit, ka ardhur për shkak të uljes së “taksave të energjisë” dhe “skemës së kompensimit të çmimit të qeverisë”.
Autoritetet greke kanë shpërblyer konsumatorët që ulin konsumin e tyre të energjisë elektrike me fatura më të lira, krahas vendosjes së një kufiri në pagesat ndaj prodhuesve të energjisë. Ajo po i financon pjesërisht këto masa përmes një takse të papritur mbi kompanitë e energjisë.
Sofja, Talini, Madridi, Berlini dhe Riga panë të gjitha ulje të çmimit të gazit prej 29%, 25%, 12%, 11% dhe 5% respektivisht.
Këto çmime nuk kanë të bëjnë me shumën e paguar nga klientët në kontratat me çmim fiks.
Elektriciteti
Çmimet e energjisë elektrike për përdoruesit e fundit gjithashtu ndryshojnë jashtëzakonisht në Evropë.
Kopenhaga dhe Roma janë qytetet më të shtrenjta për familjet evropiane, të ndjekura nga Amsterdami dhe Berlini, sipas raportit.
Duke ndjerë krizën, kryeqyteti gjerman ka fikur dritat në shumë prej monumenteve më të famshme të tij, si Universiteti Humboldt, Muzeu Historik Gjerman dhe Porta e Brandenburgut.
Njerëzit në pjesë të tjera të vendit janë kërkuar nga autoritetet lokale që të bëjnë dush me ujë të ftohtë.
Ata në Evropën Lindore dhe Qendrore gëzonin energjinë elektrike më të lirë, me më së paku paguajnë Kiivanët, të ndjekur nga vendasit në Beograd, Budapest dhe Podgoricë, kryeqyteti i Malit të Zi.
Në Pragë dhe Talin çmimet janë mbi mesataren për rajonin.
Përsëri raporti shqyrtoi vendet individuale, duke theksuar ndryshimet më të rëndësishme gjatë muajit të fundit.
Tre kryeqytetet kryesore me rritjen më të madhe të çmimeve ishin Dublini (44%), Roma (30%) dhe Vjena (24%).
Në kryeqytetin irlandez, raporti vuri në dukje “një rritje të jashtëzakonshme çmimi”, e shkaktuar nga “rritja e vazhdueshme e paprecedentë e çmimeve të shitjes me shumicë, veçanërisht për gazin”.
Gazi natyror siguron rreth një të tretën e energjisë së Irlandës, që do të thotë se vendi është i prekshëm ndaj goditjeve të çmimeve.
Çmimet e paguara nga vendasit në këto qytete arritën nivele rekord, së bashku me Berlinin, Kopenhagën, Brukselin, Athinën dhe Pragën.
Megjithatë, raporti vuri në dukje se ndërsa çmimet e energjisë elektrike për familjet vazhduan “prirjen e tyre rritëse në tetor”, kjo ishte në një “shkallë shumë më të vogël” krahasuar me muajt e kaluar.
Çmimet e energjisë elektrike janë ulur në Riga (29%), Talin (22%), Oslo (10%), Madrid (9%), Helsinki (6%), Zagreb (3%) dhe Paris (2%).
