Gjatë javës së kaluar, të ndjekur nga mediat botërore, liderët më të lartë të Hamasit zbritën në Katar për të zgjedhur një udhëheqës të ri politik për grupin e tyre.
Delegatët vërshuan nga e gjithë Lindja e Mesme pas gati një viti luftimesh midis Hamasit dhe Izraelit në Gaza.
Disa mbërritën të tronditur, pasi u zgjuan vetëm disa ditë më parë me lajmin se lideri i mëparshëm politik i grupit – Ismail Haniyeh – ishte vrarë në një shpërthim në Teheran, dyshohet nga Izraeli.
Haniyeh, i cili kishte mbikëqyrur negociatorët e grupit të tij në bisedimet me Izraelin, luajti një rol vendimtar në Hamas, duke balancuar dëshirën e krahut militant për ta çuar luftën në Izrael me thirrjet nga disa për të arritur një zgjidhje dhe për t’i dhënë fund konfliktit.
Ishte e qartë, duhej të plotësohej shpejt.
Në ceremoninë e zisë në Doha, udhëheqësit e Hamasit u rreshtuan krah për krah në një tendë të madhe të bardhë me qilima dhe karrige të zbukuruara dhe me fotografi të Ismail Haniyeh. Qindra njerëz u mblodhën për të nderuar liderin e ndjerë të lëvizjes dhe truprojën e tij.
Skena ishte më shumë se një shërbim përkujtimor – ajo sinjalizoi fundin e një epoke dhe fillimin e një faze të re, më ekstreme.
“Kjo nuk ishte hera e parë që kisha parë zyrtarët e lartë të Hamasit të mblidheshin për të zgjedhur një udhëheqës të ri pas një funerali të papritur. Në vitin 2004 isha dëshmitar i takimit të tyre pasi Izraeli vrau themeluesin e grupit Sheikh Ahmed Yassin – takimi që po zhvillohej në shtëpinë e tij në Gaza. Më pak se një muaj më vonë, Izraeli vrau pasardhësin e tij Abdel Aziz al-Rantisi, shkruan korrespodenti i BBC nga Doha.
Por këtë herë diskutimet në prapaskenë pasqyruan shtrirjen e krizës dhe sfidat me të cilat po përballen.
Hamasi sulmoi Izraelin jugor më 7 tetor të vitit të kaluar, duke vrarë rreth 1200 njerëz dhe duke marrë 251 pengje përsëri në Gaza. Që atëherë, hakmarrja ushtarake e Izraelit ka vrarë më shumë se 39,600 njerëz, sipas ministrisë së shëndetësisë të drejtuar nga Hamasi, dhe ka plagosur dhjetëra mijëra të tjerë. Më shumë se gjysma e ndërtesave në Gaza janë dëmtuar ose shkatërruar dhe pothuajse e gjithë popullata është zhvendosur. Mospajtimet kundër Hamasit, i cili ka sunduar Gazën që nga viti 2007, është rritur. Vetë grupi ka marrë humbje të rënda.
Për më tepër, vrasja e Ismail Haniyeh më 31 korrik në Teheran – një vend që ai e kishte ndjerë gjithmonë si një strehë të sigurt – ishte një tronditje e vërtetë për organizatën.
Hamasi është i bindur se Haniyeh u vra nga një raketë kundër personit teksa po shfletonte telefonin e tij. Garda Revolucionare e Iranit ka thënë se është përdorur një predhë me një kokë 7 kg. Disa raporte të mediave perëndimore thonë se ai u vra nga një bombë e vendosur më parë në dhomë.
Në ceremoninë e zisë së Haniyeh në Doha, një burrë rreth të 60-ave me flokë të bardha dhe mjekër të shkurtër qëndronte në një cep larg vëmendjes.
“Kushtojini vëmendje atij,” më tha një oficer mediatik i Hamasit. Kush ishte ai? “Ai është njeriu hije, Ebu Omar Hassan,” tha ai.
Ata zgjodhën Yahya Sinwar, tashmë lider i grupit brenda Gazës që nga viti 2017. Zgjedhja mund të jetë një surprizë për shumë njerëz, por kushdo që ndjek karrierën e tij që kur Izraeli e liroi atë në marrëveshjen e shkëmbimit të vitit 2011 për ushtarin e kapur izraelit Gilad Shalit e dinte se ai kishte gjithmonë gjasa të udhëheq Hamasin një ditë.
Asnjë lider politik në Hamas nuk ka qenë më afër krahut të armatosur të grupit. Vëllai i tij Mohammed drejton batalionin më të madh ushtarak të Hamasit, ndërsa Mohammed Deif – veterani i pakapshëm i Hamasit që udhëhoqi krahun e tij të armatosur për dy dekada derisa Izraeli tha se e vrau atë muajin e kaluar – ishte fqinji, miku dhe shoku i tij i klasës. Dyshja u rritën së bashku në kampin e gjerë të refugjatëve Khan Younis të Gazës.
Pavarësisht gjithë kësaj, shumë mund ta shohin emërimin e tij në postin më të rëndësishëm në Hamas si çmenduri. Agjencitë izraelite të sigurisë besojnë se Sinwar planifikoi dhe ekzekutoi sulmin në Izraelin jugor dhe ai është në krye të listës së tyre të kërkuar.
“Jo të gjithë njerëzit brenda udhëheqjes së Hamasit ishin në favor të vendimit,” më tha një zyrtar i lartë i Hamasit. “Disa liderë ngritën shqetësimet e tyre, të tjerë nxitën për një person më të moderuar. Por në fund ai mori shumicën e votave”.
Një zyrtar tjetër i Hamasit që mori pjesë në takime tha se lëvizja ndihej e paaftë për të zgjedhur operatorin e fuqishëm hije Abu Omar Hassan sepse ai kishte pak profil publik dhe ishte i panjohur jashtë lëvizjes, ndërsa sulmi i 7 tetorit i kishte dhënë Yahya Sinwar famë globale.
“Sinwar është bërë markë pas 7 tetorit dhe ai ka një popullaritet të madh në botën arabe dhe islame,” tha zyrtari. “Ai gëzon marrëdhënie të ngushta me boshtin e rezistencës të mbështetur nga Irani dhe emërimi i tij në mes të luftës dërgon një mesazh sfide për Izraelin.”
“Boshti i rezistencës” është një rrjet grupesh të armatosura të mbështetura nga Irani. Anëtarë të tjerë si Hezbollahu me bazë në Liban gjithashtu paraqesin kërcënime ndaj Izraelit.
Abu Omar Hassan, ose Mohamed Hassan Darwish, është kreu i Këshillit Suprem Shura, organi më i lartë konsultativ në Hamas. Sipas kushtetutës së Hamasit, ai ishte në pozicionin kryesor për të qenë kreu i përkohshëm i organizatës deri në zgjedhjet që ishin caktuar për marsin e ardhshëm.
“Ai është njeriu i misioneve të mëdha”, më thanë.
Me përfundimin e ceremonisë së zisë, filloi puna e vërtetë e këtyre udhëheqësve. Për dy ditë, fytyrat veterane të lëvizjes dhe figurat në hije mbajtën takime në Doha, e cila ka pritur byronë politike të Hamasit që nga viti 2012, për të zgjedhur një udhëheqës të ri.
Shumë zyrtarë arabë dhe disa perëndimorë i kërkuan Hamasit që të mos emërtojë Sinwar si udhëheqës për shkak të lidhjes së tij me sulmet e 7 tetorit. Ai dhe organizata që ai drejton tani janë të shpallur terroristë nga shumë qeveri në Perëndim.
“Një nga arsyet pse votuam për të është sepse duam ta nderojmë për organizimin e sulmeve”, tha zyrtari. “7 tetori i takon atij, kështu që ai meriton të udhëheqë lëvizjen.”
Dhjetë muaj pas atij sulmi, të gjitha përpjekjet për të rënë dakord për një armëpushim deri më tani kanë dështuar. BBC e kupton se dy ndërmjetësit kryesorë – Katari dhe Egjipti – po punojnë për një propozim të ri për armëpushim.
Rrjedhjet sugjerojnë se plani bazohet në bindjen e Iranit që të mos përgjigjet ushtarakisht ndaj vrasjes së Haniyeh në territorin e tij, në këmbim të përfundimit të luftës së Izraelit në Gaza dhe tërheqjes së trupave nga korridori i Filadelfit.
Korridori i Filadelfit është një zonë tampon, vetëm rreth 100 m e gjerë në pjesë, e cila kalon përgjatë anës së Gazës të kufirit 13 km (8 milje) me Egjiptin. I vetmi kufi tjetër tokësor i Gazës është me vetë Izraelin.
Një zyrtar palestinez i njohur me negociatat e armëpushimit më tha në Doha: “Inteligjenca egjiptiane ka dërguar tashmë një ekip në Doha dhe ka takime për të formuluar një plan veprimi bazuar në kursimin e rajonit nga një përgjigje e mundshme iraniane… në këmbim të një armëpushimi”.
Tani për tani, zhurma e daulleve të konfliktit po bëhet vetëm më e fortë, me Sinwar, figura më ekstremiste në Hamas, e vendosur të udhëheqë grupin për pesë vitet e ardhshme – nëse ai i mbijeton luftës.
