Emri Shapurji Saklatvala mund të mos jetë ai që del nga librat e historisë për shumicën e njerëzve. Por, si me çdo përrallë të mirë nga e kaluara, djali i tregtarit të pambukut – i cili është anëtar i klanit jashtëzakonisht të pasur të Indisë Tata – ka një histori të madhe.
Në çdo hap, duket se jeta e tij ishte një luftë e vazhdueshme, sfidë dhe këmbëngulje. Ai nuk ndante as mbiemrin e kushërinjve të tij të pasur, as fatin e tyre.
Ndryshe nga ata, ai nuk do të vazhdonte të drejtonte Tata Group, i cili aktualisht është një nga perandoritë më të mëdha të biznesit në botë dhe zotëron markat ikonike britanike si Jaguar Land Rover dhe Tetley Tea, shkruan BBC.
Në vend të kësaj, ai u bë një politikan i hapur dhe me ndikim që loboi për lirinë e Indisë në zemër të perandorisë së kolonizatorit të saj – Parlamentit Britanik – dhe madje u përplas me Mahatma Gandin.
Por si Saklatvala, i lindur në një familje biznesmenësh, ndoqi një rrugë kaq të ndryshme nga të afërmit e tij? Dhe si hapi ai një shteg për t’u bërë një nga deputetët e parë aziatikë të Britanisë? Përgjigja është po aq komplekse sa marrëdhënia e Saklatvalës me familjen e tij.
Saklatvala ishte djali i Dorabji, një tregtar pambuku, dhe Jerbai, vajza më e vogël e Jamsetji Nusserwanji Tata, i cili themeloi Grupin Tata. Kur Saklatvala ishte 14 vjeç, familja e tij u transferua në Shtëpinë Esplanade në Bombei për të jetuar me vëllain e Jerbait (emri i të cilit ishte gjithashtu Jamsetji) dhe familjen e tij.
Prindërit e Saklatvalës u ndanë kur ai ishte i ri dhe kështu, Jamsetji më i ri u bë figura kryesore atërore në jetën e tij.
“Jamsetji gjithmonë e kishte dashur veçanërisht Shapurjin dhe pa tek ai që në moshë të vogël mundësitë e një potenciali të madh; ai i kushtoi shumë vëmendje dhe kishte besim të madh në aftësitë e tij, si djalë dhe si burrë,” tha Saklatvala. vajza, Sehri, shkruan në Urdhërimin e Pestë, një biografi të babait të saj.
Por dashuria e Jamsetjit për Saklatvalën e bëri djalin e tij të madh, Dorabin, të inatosej me kushëririn e tij më të vogël.
“Si djem dhe si burra, ata ishin gjithmonë antagonistë ndaj njëri-tjetrit; shkelja nuk u shërua kurrë,” shkruan Sehri.
Kjo përfundimisht do të çonte në zvogëlimin e Dorabit në rolin e Saklatvalës në bizneset familjare, duke e motivuar atë të ndiqte një rrugë tjetër.
Por përveç dinamikës familjare, Saklatvala u ndikua thellë edhe nga shkatërrimi i shkaktuar nga murtaja bubonike në Bombei në fund të viteve 1890. Ai pa se si epidemia ndikoi në mënyrë disproporcionale te shtresat e varfëra dhe punëtore, ndërsa ata në shtresat e larta të shoqërisë, përfshirë familjen e tij, mbetën relativisht të padëmtuar.
Gjatë kësaj kohe, Saklatvala, i cili ishte student kolegji, punoi ngushtë me Waldemar Haffkine, një shkencëtar rus, i cili duhej të ikte nga vendi i tij për shkak të politikës së tij revolucionare, anticariste. Haffkine zhvilloi një vaksinë për të luftuar murtajën dhe Saklatvala shkoi derë më derë, duke i bindur njerëzit të vaksinoheshin.
“Pikëpamjet e tyre kishin shumë të përbashkëta; dhe pa dyshim kjo lidhje e ngushtë midis shkencëtarit më të vjetër idealist dhe studentit të ri e të dhembshur, duhet të ketë ndihmuar në formimin dhe kristalizimin e bindjeve të Shapurxhit,” shkruan Sehri në libër.
Një ndikim tjetër i rëndësishëm ishte marrëdhënia e tij me Sally Marsh, një kameriere me të cilën do të martohej në vitin 1907. Marsh ishte i katërti nga 12 fëmijët, të cilët humbën babanë e tyre përpara se të bëheshin të rritur. Jeta ishte e vështirë në familjen Marsh pasi të gjithëve iu desh të punonin shumë për të përballuar jetesën.
Por Saklatvala me takë të mirë u tërhoq drejt Marshit dhe gjatë miqësisë së tyre, ai u ekspozua ndaj vështirësive të klasës punëtore të Britanisë gjatë gjithë jetës së saj. Sehri shkruan se babai i saj u ndikua edhe nga jeta vetëmohuese e priftërinjve dhe murgeshave jezuite nën të cilat ai studioi gjatë viteve të shkollës dhe kolegjit.
Kështu, pasi Saklatvala udhëtoi në MB në vitin 1905, ai hyri në politikë me synimin për të ndihmuar të varfërit dhe të margjinalizuarit. Ai iu bashkua Partisë së Punës në 1909 dhe 12 vjet më vonë, Partisë Komuniste. Ai kujdesej thellë për të drejtat e klasës punëtore, në Indi dhe në Britani, dhe besonte se vetëm socializmi – dhe jo çdo regjim imperialist – mund të zhdukte varfërinë dhe t’u jepte njerëzve një fjalë në qeverisje.
Fjalimet e Saklatvalës u pritën mirë dhe ai shpejt u bë një fytyrë popullore. Në vitin 1922, ai u zgjodh deputet dhe do të shërbente si deputet për afro shtatë vjet. Gjatë kësaj kohe, ai mbrojti me egërsi lirinë e Indisë. Aq të palëkundura ishin pikëpamjet e tij sa një deputet britaniko-indian nga Partia Konservatore e konsideroi atë si një “komunist radikal” të rrezikshëm.
Gjatë kohës së tij si deputet, ai bëri edhe udhëtime në Indi, ku mbajti fjalime për të nxitur klasën punëtore dhe nacionalistët e rinj që të afirmohen dhe të zotohen për mbështetjen e tyre për lëvizjen e lirisë. Ai gjithashtu ndihmoi në organizimin dhe ndërtimin e Partisë Komuniste të Indisë në zonat që vizitoi.
Pikëpamjet e tij të ashpra mbi komunizmin shpesh bien ndesh me qasjen jo të dhunshme të Mahatma Gandit për të mposhtur kundërshtarin e tyre të përbashkët.
“I dashur shoku Gandhi, ne të dy jemi mjaft të çrregullt sa të lejojmë njëri-tjetrin të jemi të pasjellshëm në mënyrë që të shprehemi lirisht në mënyrë korrekte,” shkroi ai në një nga letrat e tij drejtuar Gandit dhe vazhdoi të mos thoshte asnjë fjalë për shqetësimin e tij me jo-bashkëpunëtorin e Gandit. -Lëvizja e operacionit dhe ai që lejon njerëzit ta quajnë “Mahatma” (një person ose i urtë i nderuar).
Megjithëse të dy nuk arritën kurrë një marrëveshje, ata qëndruan të përzemërt me njëri-tjetrin dhe të bashkuar në qëllimin e tyre të përbashkët për të përmbysur sundimin britanik.
Fjalimet e zjarrta të Saklatvala-s në Indi shqetësuan zyrtarët britanikë dhe atij iu ndalua të udhëtonte në atdheun e tij në vitin 1927. Në vitin 1929, ai humbi vendin e tij në parlament, por ai vazhdoi të luftonte për pavarësinë e Indisë.
Saklatvala mbeti një figurë e rëndësishme në politikën britanike dhe lëvizjen nacionaliste indiane deri në vdekjen e tij në 1936. Ai u dogj dhe hiri i tij u varros pranë atyre të prindërve të tij dhe Jamsetji Tata në një varrezë në Londër – duke e bashkuar atë edhe një herë me klanin Tata dhe trashëgiminë e tyre.
