Kupola e tempullit të madh si e Odeonit, qëndron midis malit të Dajtit dhe blloqeve të Tiranës së vjetër komuniste. Para një Kurani shekullor, Baba Mondi u ofron vizitorëve të tij çaj, kafe dhe raki, “grappa” ballkanike, në atë që mund të bëhet shteti më i vogël në botë, një lloj “Vatikani mysliman”.
Kurani thotë: pini dhe hani çfarë të doni, por mos e teproni. E jona është feja e paqes dhe e përparimit”, buzëqesh i qetë ky ish-oficer i ushtrisë shqiptare, Edmond Brahimaj, 64 vjeç, besimtar mysliman i cili që nga viti 2011 ka qenë udhëheqës shpirtëror i bektashinjve, një komunitet sufi që bashkon islamin me misticizmin dhe predikon një version liberal të fesë së Muhamedit: pa ndalim të pirjes së alkoolit, asnjë imponim për veshjen, barazi gjinore, pro divorcit, jo për abortin por pa kufizime”, feja e ndarë nga politika. Dhe njeriu në qendër: “Ai që njeh veten, njeh Zotin”.
Edi Rama, kryeministri socialist shqiptar histrion, tani kërkon t’i japë sovranitetin shtetëror urdhrit bektashi në këto hektarë tokë të kultivuar me livadhe, ullinj trëndafili, ku dervishët bardha presin kureshtarët dhe besimtarët, dy ditë në javë. tërheqja në teqe për ritualet sekrete, ato të rezervuara vetëm për klerikët.
Avokatët e Ramës po punojnë për të përcaktuar projektin, Baba Mondi lëviz me kujdes: “Nuk do të jemi si Vatikani. Ne nuk do të kemi roje zvicerane apo ushtri, nuk duam të ngremë mure apo të vizatojmë kufij, ne duam njohje ligjore sepse tani për tani jemi thjesht një OJQ”. Do të thotë të jesh në gjendje të lëshosh pasaporta dhe të kesh status diplomatik që i lejon bektashinjve të vendosin marrëdhënie autonome me vendet dhe komunitetet e tjera fetare. Me një fjalë: të ketë më shumë ndikim. Gjithmonë brenda kufijve të ligjit shqiptar”, sqaron Ana, me flokë të gjatë rrëshqitur mbi kostumin e zi, taka me stilo dhe një nuancë buzëkuqi.
Ai e përqafoi bektashizmin disa vite më parë, pas një periudhe të vështirë, dhe tani përfaqëson zërin e tij të ri në Bruksel: “Ne ndajmë vlera dhe parime të përbashkëta për të drejtat e njeriut me Evropën”.
“Baba Mondi”| Edmond Brahimaj
I lindur në shekullin e 13-të, bektashizmi ishte feja e elitës ushtarake osmane, e përhapur në të gjithë Azinë Perëndimore. Kur Ataturku themeloi Republikën laike të Turqisë, në fillim të shekullit të njëzetë, bektashinjtë ikën në Shqipëri dhe morën pjesë në “Pranverën shqiptare”, në qëndresën kundër perandorisë: në manastiret e tyre, teqe. Libra shkollorë në gjuhën shqip. u qarkulluan në shumë fshehtësi.
Vetë teqeja u dha strehë hebrenjve: në fund të Luftës së Dytë Botërore, Shqipëria ishte një nga vendet e pakta evropiane me një komunitet hebre më të madh se ai që priste para konfliktit.
Me komunizmin erdhi nata: në kohën e diktaturës së Enver Hoxhës, bektashinjtë u ndaluan dhe u persekutuan, u sekuestruan pronat, u shkatërruan teqetë, por ata rezistuan në mënyrë klandestine.
Drita e muzgut hyn nga dritaret e tempullit, dymbëdhjetë si dymbëdhjetë hoxhallarët, duke ndezur kadifetë e kuqe dhe arabeskat. I mbështjellë me tunikën jeshile, mjekrën e gjatë që dëshmon për shkëputjen e tij nga gjërat e kësaj bote, Baba Mondi duket se i kthehet me dhimbje asaj të shkuare: “Kemi falur në fshehtësi, duke i maskuar mbledhjet si ditëlindje apo festa fëmijësh dhe kështu i kemi shpëtuar traditat”.
Gjon Pali II ishte Papa i parë që kaloi kufijtë e Shqipërisë pas rënies së regjimit të fundit stalinist në Evropë.
“Ai tha se po të mos kishte qenë bektashizmi, nuk do të kishte mbetur asnjë shqiptar”, kujton fetari që ka një ide të saktë të islamit politik: “Nëse feja përzihet me politikën dhe biznesin, nuk është më fe. është fuqi”.
Sot llogaritet se nga 5 deri në 10% e popullsisë shqiptare janë bektashiane. Propozimi i Ramës ka marrë mbështetje, edhe nëse disa e kanë cilësuar si një tjetër marifet probagandistik të kryeministrit, e disa të tjerë kanë ngritur mburojat: si përfaqësuesit e komunitetit sunit, shumica në vend, të njohur edhe për moderim dhe laikë, bashkëjetesë me katolikët dhe ortodoksët. Shteti ynë është Shqipëria dhe ne jemi të vetmit përfaqësues të fesë islame”, pohoi myftiu Bujar Spahiu.
Ferdinand Samarxhi, një ekspert fetar, i shikon gjërat nga një këndvështrim tjetër: “Ideja e Ramës është t’i japë një përgjigje strategjike ekstremizmit në rritje globale dhe intolerancës fetare duke promovuar një interpretim paqësor të Islamit”.
Empatia mes kryeministrit dhe Baba Mondit lindi në vitin 2015, kur kleriku i propozoi që ata të merrnin pjesë së bashku në funeralin e viktimave të sulmit islamik në Charlie Hebdo, në Paris.
Që atëherë, Rama është përpjekur të ndryshojë Tiranën, duke e zbukuruar qendrën me kulla të projektuara nga arkitektë të njour, sheshe për këmbësorë, shtigje biçikletash dhe ambicien për ta bërë atë një Dubai të Ballkanit, një destinacion për turizmin ndërfetar.
Udhëheqësi bektashian ka takuar papë dhe kardinalë, imamë, rabinë, presidentin e izraelit – takim që i bëri atij akuzën se ishte në shërbim të “sionistëve” – ai theu barrierat, duke mos fituar gjithmonë simpati. Por jo atë të bektashinjve turk, për shembull, që pretendojnë ekskluzivitet mbi komunitetin dhe thonë se janë kundër një shteti të bazuar në besim. Disa javë më parë Erdogan erdhi në Tiranë për të inauguruar një xhami të re sunite.
Shqipëria e vogël mes orekseve të mëdha. Megjithatë Rama nuk tërhiqet: sufijtë bektashi nuk kanë shtete të fuqishme pas tyre dhe në shumë vende janë ende të persekutuar, një shtet do të ishte një garanci mbijetese për ta”.
VINI RE: Artikulli është pronë intelektuale e Il Repubblica
