Gjëja më e rëndësishme me të cilën presidenti rus Putin përpiqet t’u lërë përshtypje miqve perëndimorë të Ukrainës është se ai ka kohë në anën e tij, kështu që e vetmja mënyrë për t’i dhënë fund luftës është të plotësojë dëshirat e tij. Elasticiteti i dukshëm i ekonomisë së Rusisë dhe skepticizmi që rezulton në disa qoshe se sanksionet perëndimore kanë pasur pak efekt, është një pjesë qendrore e kësaj lufte informacioni.
E vërteta është se bazat financiare të ekonomisë ruse të luftës duken gjithnjë e më shumë të zymta, aq shumë sa anëtarët e lartë të elitës qeverisëse po shprehin publikisht shqetësimin. Ato përfshijnë Sergei Chemezovin, shefin ekzekutiv të gjigantit shtetëror të mbrojtjes Rostec, i cili paralajmëroi se kreditë e shtrenjta po vrisnin biznesin e tij të eksportit të armëve dhe Elvira Nabiullinan, shefe e Bankës Qendrore.
Dyshja e di më mirë se shumë njerëz në perëndim, të cilët janë mashtruar me shifrat që tregojnë rritje të qëndrueshme, papunësi të ulët dhe rritje të pagave. Por çdo ekonomi në një bazë të plotë mobilizimi mund të prodhojë rezultate të tilla: ky është kejnsianizmi bazë. Prova e vërtetë është se si burimet e përdorura tashmë – në vend të atyre boshe – po zhvendosen nga përdorimet e tyre të mëparshme dhe po zhvendosen në nevojat e luftës.
Një shtet ka tre mënyra për ta arritur këtë: huamarrje, inflacion dhe shpronësim. Duhet të zgjedhë përzierjen më efektive dhe pa dhimbje. Bindja e Putinit – si ndaj perëndimit ashtu edhe ndaj publikut të tij – ka qenë se ai mund ta financojë këtë luftë pa paqëndrueshmëri financiare apo sakrifica të konsiderueshme materiale. Por ky është një iluzion. Nëse zhgënjimet e Chemezovit dhe Nabiullinas po përhapen në opinionin publik, kjo do të thotë se iluzioni po dridhet.
Një raport i ri nga analisti rus dhe ish-bankieri Craig Kennedy thekson rritjen e madhe të borxhit të korporatave ruse. Ai është rritur me 71 për qind që nga viti 2022 dhe zvogëlon huamarrjen e familjeve të reja dhe të qeverisë.
Në kuptimin privat, kjo huadhënie është në të vërtetë një krijesë e shtetit. Putini ka komanduar sistemin bankar rus, me bankat që u kërkohet t’u japin hua kompanive të përcaktuara nga qeveria me kushte të zgjedhura, preferenciale. Rezultati ka qenë një vërshim i kredive nën normën e tregut për aktorët e favorizuar ekonomikë.
Në thelb, Rusia është e angazhuar në shtypjen masive të parave, në mënyrë që të mos shfaqen në bilancet publike. Kennedy vlerëson totalin në rreth 20 për qind të prodhimit kombëtar të Rusisë për vitin 2023, i krahasueshëm me alokimet kumulative të buxhetit për luftën në shkallë të plotë.
Nga veprimet e Kremlinit mund të thuhet se ai i sheh dy gjëra si anatemë: financat publike dukshëm të dobëta dhe inflacioni i arratisur.
Qeveria i shmanget një deficiti të konsiderueshëm buxhetor, pavarësisht rritjes së shpenzimeve të lidhura me luftën. Banka qendrore mbetet e lirë të rrisë normat e interesit, aktualisht në 21 për qind. Jo mjaftueshëm për të mposhtur inflacionin e nxitur nga kredia e subvencionuar e dekretuar nga shteti, por mjafton për të mbajtur rritjen e çmimeve brenda kufijve.
Rezultati është se problemet e Chemezovit dhe Nabiullinas nuk janë një gabim që mund të rregullohet, por i natyrshëm i zgjedhjes së Putinit për të lajkatur financat publike dhe për të mbajtur një kapak (të lartë) ndaj inflacionit. Diçka tjetër duhet të japë dhe ajo diçka tjetër përfshin bizneset që nuk mund të operojnë me fitim kur kostot e huamarrjes kalojnë 20 për qind.
Skema e privatizuar e kreditit të Putinit, ndërkohë, po ruan një krizë kredie pasi kreditë shkojnë keq. Shteti mund të shpëtojë bankat – nëse ato nuk falimentojnë së pari. Duke pasur parasysh përvojën e rusëve nga humbja e parave, frika e një përsëritjeje të tillë mund të shkaktojë lehtësisht kaos. Kjo do të shkatërronte jo vetëm legjitimitetin e bankave, por edhe të qeverisë.
Putini, me pak fjalë, nuk e ka kohë në anën e tij. Ai është ulur mbi një bombë me sahat financiare të krijuar nga vetë ai. Çelësi për miqtë e Ukrainës është t’i mohojnë atij të vetmen gjë që do ta qetësonte atë: qasjen më të madhe në fondet e jashtme.
Perëndimi ka bllokuar qasjen e Moskës në rreth 300 miliardë dollarë rezerva, ka vënë pengesa tregtinë e naftës dhe ka goditur aftësinë e saj për të importuar një sërë mallrash. Të kombinuara, këto pengojnë Rusinë të shpenzojë të gjitha të ardhurat e saj të huaja për të lehtësuar kufizimet e burimeve në vend. Shtimi i sanksioneve dhe së fundi transferimi i rezervave në Ukrainë si paradhënie për reparacionet do të intensifikonte këto kufizime.
Obsesioni i Putinit është kolapsi i papritur i pushtetit. Ky është rreziku që ekonomia e tij e luftës ka vënë në lëvizje. Qasja në burimet e jashtme nëpërmjet lehtësimit të sanksioneve, do jetë qëllimi i tij në çdo negociatë. Perëndimi duhet ta bindë se kjo nuk do të ndodhë. Kjo, dhe vetëm kaq, do e detyrojë Putinin të zgjedhë midis sulmit të tij ndaj Ukrainës dhe kontrollit të tij të pushtetit në vend.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Financial Times
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
