Kryetari i Komunës së Preshevës, Shqiprim Arifi
Nga Valmora Gogo
Pak depërtojnë mediet e Tiranës te shqiptarët e Luginës së Preshevës, territore që tashmë janë nën Republikën e Serbisë. Pak depërton me mbështetje edhe Republika e Shqipërisë dhe ajo e Kosovës.
Të gjendur në një situatë të vështirë ekonomike, sociale e politike, përfaqësuesit e shqiptarëve në Luginë tri ditë më parë takuan në Beograd presidentin serb Aleksandër Vuçiç, duke i kërkuar qartë plotësimin e katër kushteve që lidhen me dhënien e posteve në qeverinë serbe: ministrin e Pushtetit Lokal, ndihmësministrin e Ekonomisë, sekretarin shtetëror në Ministrinë e Arsimit, kryetarin e Trupit Koordinues.
Megjithatë kryetari i Komunës së Preshevës Shqiprim Arifi, një nga themeluesit e partisë “Alternativa për ndryshim” që ka nxjerrë një deputet në parlamentin serb mes dy të tjerëve, e quan këtë lëvizje “Plani B”, ndërsa shtjellon se si shqiptarët e Luginës janë neglizhuar nga tri qeveri; e Shqipërisë, e Kosovës dhe e Serbisë.
Po cili është “Plani A”?
Para dy ditësh kemi patur takimin e presidentit Vuçiç me përfaqësuesit e partive politike lidhur me disa kushte që përfaqësuesit e Luginës kanë vendosur, ku kërkojnë një ministri dhe poste të tjera. Së pari cili është komenti mbi këtë tryezë dhe së dyti çfarë mendoni për idenë e shkëmbimit të territoreve mes Kosovës dhe Serbisë?
Pikë së pari janë shumë tema dhe unë kam qejf me një mënyrë strukturore me i mirënda gjërat.
E para është njëherë ideja e shkëmbimit të territoreve, të cilat shfaqen qysh në 2018-ën. Unë kam qenë ndoshta një nga personat e parë që është inkuadruar në këtë qasje të presidentit Thaçi në takimin që kemi pasur në Prishtinë. Qysh atëherë në takim kur u shpalosën gjërat unë isha i qartë në drejtim të asaj që “po ne jemi pro bashkëngjitjes së Luginës së Preshevës me Republikën e Kosovës”. Ka arsye historike por edhe arsye politike për arsye se në mars të vitit 1991 kemi pasur një referendum popullor në gjithë Luginën e Preshevës, përfshi Preshevën, Bujanocin edhe Medvegjën, ku 99% e më shumë janë shprehur asokohe pro bashkëngjitjes me Republikën e Kosovës.
E keni fjalën për referendumin…
Dhe kjo është një political heritage, një trashëgimi politike, të cilën ne e kemi nga e kaluara. Edhe ne, edhe pse jemi partia më e madhe, jemi partia më e re në spektrin politik në Luginë të Preshevës, e kemi bazë të veprimtarisë politike.
Mirëpo gjithashtu e kam shprehur edhe qartë në takim e pastaj edhe publikisht që ne nuk lejojmë ndonjë ide të copëtimit territorial të Luginës së Preshevës. Luginasit flasin për kufijtë kadastralë të komunave Preshevë, Bujanoc edhe Medvegjë për arsye se edhe referendumi ka qenë i atillë që i ka përfshi kufijtë kadastrale asokohe.
Ne jemi totalisht kundër një copëtimit të Luginës së Preshevës. Në ato ide, të cilat qarkullojnë në socialmedia që gjysma e Preshevës të bashkëngjitet, gjysma e Bujanocit të bashkëngjitet e Medvegja, hiç të mos bashkëngjitet! Ne jemi totalisht kundër dhe e kemi parimin që edhe të gjithë spektri politik edhe pse kemi diversitete të shumta në këtë pikë, jemi të bashkuar. Ne themi që: ose shkojmë si tërësi e bashkëngjitemi me Republikën e Kosovës, ose si tërësi edhe mbetemi këtu.
Dhe në territorin e Serbisë fatkeqësisht kjo është për keqardhje por është më mirë për neve me mbet si tërësi këtu sesa me na u nda në mes. Ajo kishte nënkuptu pastaj që disa shqiptarë që kishin mbetur këtu me atë teori ishin asimilu ose ishin shpërngul dhe kishim humbur krejt vendin tonë. Ose bashkëngjitemi totalisht me Republikën e Kosovës ose mbetemi totalisht këtu në Serbi!
E dyta ne kemi thënë “jemi kundër totalisht edhe shkëmbimit të territoreve” për arsye se pikë së pari njëherë kemi parimin pse me dhënë diçka që është e jotja dhe me marrë diçka që është e jotja. Lugina e Preshevës është e Republikës së Kosovës, ndoshta nuk është në aspektin juridiko-politik por është në aspektin historiko-shpirtëror dhe ne nuk kemi nevojë të marrim diçka që është e jona për të dhënë diçka që është e jona në veri të Kosovës dhe kjo është e para si parim dhe pastaj është frika e hapjes së kutisë së Pandorës.
Ne në rajonin tonë duhet me qenë më sensibël dhe më saktë me punuar sikur jemi kirurgë e jo kasapë! Në këtë drejtim ne kemi thënë kemi problematikën, pikësëpari në Republikën në Maqedoninë e Veriut, në Bosnjë, e kemi problematikën në Sllovaki me hungarezët, ku Orbani është një promotor i bashkëngjitjes së pjesës sllovake me Hungarinë, e kemi në Moldavi me Rumaninë në pjesën tjetër, e kemi me hungarezët në veri të Serbisë në lidhje me Republikën e Hungarisë. Do të thotë kemi disa momente këtu e në qoftë se shkojmë më gjerë, me gjerë mbërrijmë në Kurdistan dhe nuk duam të jemi pjesë e inicitorë të një vale të destabilizimit politik e rajonal edhe pse nënkupton që mbesim në Serbi.
Harta e shkëmbimit të mundshëm të territoreve mes Serbisë e Kosovës
Mendoni se Serbia do i lëshojë territoret?
Nuk është interesant çfarë mendon Serbia, është interesant ne si e kemi vizionin.
Po por është palë në negociata…
Po por nuk është interesant. Ne duhet me ndërtu vizionin tonë dhe këto janë parimet tona.
Dhe e treta është: e kemi thënë hajde po mirren vesh me Serbinë që Lugina të shkojë më Republikën, po mirren vesh që veriu të shkojë me Serbinë, po merren vesh, hiç pa na pyetur neve. Ne kemi thënë prapë “jemi kundër në rast se faktori ndërkombëtar nuk e mbështet këtë”. SHBA-të dhe BE-ja një marrëveshje të tillë duhet ta mbështesin sepse ata kanë pozicionin e supervizionarit. E shohin komplet pikturën ndryshe, çdo marrëveshje që rrjedh në një vend i ka efektet edhe në vendet e tjera dhe pa mbështetjen e SHBA-ve dhe BE-së ne si luginas jemi prapë kundër çfarëdoqoftë marrëveshje. Pra, ndërkombëtarët duhet me qenë in dhe jo out marrëveshjes. Këto janë tre kushtet tona, sa i përket idesë së shkëmbimit të territoreve.
E dyta për sa i përket dialogut. Ne e kemi parimin por ç’ka kërkojmë. Normalisht ne nuk jemi të kënaqur me situatën që jemi duke jetuar; neglizhenca, diskriminimi, pasivizimi i adresave të shqiptarëve që ka ndodhur tani në fund, migrimi i skajshëm i shqiptarëve nga Lugina e Preshevës, heqja e gjykatës, tekstet shkollore… 1 milion probleme i kemi si shqiptarë në Luginën e Preshevës. Nuk flet për një qasje që është pozitive e Serbisë, nuk është absolutisht, është komplet e kundërta, është negative, është diçka që duhet të trajtohet si diçka e veçantë: ne jemi minoriteti më i shkelur në rajon, ndoshta edhe më gjerë. Si nga Shqipëria, si nga Kosova, nga Serbia e presim se e dimë këtë, por edhe nga ndërkombëtarët. Nuk janë prezentë ashtu siç duhet të jenë prezent dhe nuk e bëjnë çështjen e Luginës së Preshevës aq të madhe sa duhet.
Nisur nga kjo ne kemi një qasje më strategjike. Pikë së pari ne në qoftë se nuk mund të bashkëngjitemi me Republikën e Kosovës dhe mbetemi në Serbi e kërkojmë kërkesën tonë minimale që është resiprociteti. Atë të cilën e kanë serbët në Republikën e Kosovës dhe nuk është pak që kanë, atë ne e kërkojmë në vendin tonë. Në qoftë se e bëjnë një asosacion në Republikën e Kosovës, që është temë politike në Kosovë, atëherë edhe ne e kërkojmë në Luginën e Preshevës. Në qoftë se serbët në veri të Kosovës mundën me pas drejtori në polici, në shtet, mundën me pas zv.ministrin, mundën me pas ministrin, atëherë edhe ne shqiptarët në Luginën e Preshevës duhet ta kemi këtë. Kjo është në minimum kërkesa e jona.
Ndryshe e dyta për me e arrit këtë, kushti jonë i dytë është me qenë prezentë në tryezën e dialogut. Si i rregullojnë Kosova dhe Serbia protokollet për ne me qenë aty, kjo është pak e vështirë se ne tani nuk jemi pjesë e Kosovës dhe nënkuptohet se duhet me shku me palën serbe në negociata që nuk e bëjmë, por nuk mundemi me shku as me palën kosovare në negociata se nuk lejohet protokollisht. Si e bëjnë këtë? Ne kemi dhënë një ide. Ne kemi përfaqësues tonë në Kosovë që jetojnë e punojnë atje. Munden të na përfaqësojnë. E përzgjedh një person spektri politik këtu, e përzgjedh një person në Kosovë dhe ai pastaj shkon në negociata në vendin tonë e na raporton dhe shtron kërkesat tonë në tryezë. Kjo është sa i përket dialogut.
Nëse faktori ndërkombëtar bie dakord që të dilet në një dialog, pra të shkëmbehen territoret, ju do jeni dakord? Pra si të thuash nëse ka një deklarim të hapur, sepse ne shohim pak a shumë edhe nga pala kosovare, deklarata por edhe tërheqje mbrapa, po ashtu shohim nga ana tjetër ish-këshilltarë të presidentit amerikan Trump që bëjnë deklarata, ka pastaj shkarkime të tyre se kanë ndjekur politika personale, e kam fjalën këtu për Boltonin. Cili është komenti juaj nëse ky faktor dakordësohet?
Unë mundohem me bë politikë reale, unë dua të ndryshoj situatën e jo të merrem me teori konspirative. Unë kam qenë në SHBA para pandemisë në shkurt të këtij viti dhe atje ajo që kam dëgjuar, ideja e shkëmbimit të territoreve është toksike. Kam qenë në Berlin, atje tema nuk është a është toksik, atje është krejt e papranueshme. Kam qenë në Bruksel, atje më kanë thënë se Mogherini ka pasur faj në këtë por nuk e përkrahu askush idenë. Unë sa kam kontaktu me ndërkombëtarët është një temë që nuk po diskutohet. Nuk ka asnjë parti politike në nivel evropian që e përkrah. Ne kemi pas shkarkimin e Boltonit e largimin e Mogherinit në zgjedhje. Të dy protagonistët që kanë hy në këtë lojë, në këtë drejtim janë larguar nga loja dhe nuk kanë më ndikim në këtë drejtim. Unë nuk e besoj që kjo teori e shkëmbimit të territoreve mundet të bartet në vazhdimësi.
Kush është ideatori sipas jush?
Po u tha, u tha. Sa kam mund të vërej ideatori është Boltoni në këtë drejtim. Është përkrahur edhe nga Mogherini në nivel europian, ama kanë qenë vetëm këta të dy dhe nuk kanë pasur një formë mbështetje më të gjerë e më të thellë.
Roli i Thaçit është i tillë që e ka kërkuar një gjë që është legjitime nga niveli dhe mentaliteti shqiptar dhe nga perceptimi historik shqiptar që edhe ne e përkrahim për këtë arsye, ne këtë ide e kemi përkrah se është në axhendën tonë politike që nga viti 1992. Nuk është gabim me e përkrah këtë. Është art me e fut në realitet këtë. Kjo ka qenë një qasje që çdo lider kushdoqoftë mundohet brenda një konteksti të tillë, atë të cilën e kemi trashëgimi dhe kërkesë politike që nga 1984 me e fut në realitet, mundohemi për këtë.
U përmend Thaçi. Gjykoni që ka lidhje paraqitja e Thaçit në Hagë me këtë ide?
Unë nuk jam mbështetës i teorive të konspiracionit. Nuk është rastësi që tre ditë para takimit në SHBA bëhet lajm çështja e aktakuzës, në politikë nuk ka rastësi këtë e besoj por me hy në detaje duhet me pas informacione.
Takimi i Presidentit serb Aleksandar Vuçiç, me përfaqësuesit e Alternativës Demokratike Shqiptare të Luginës së Preshevës (14.07.2020)
Le të kalojmë te një zhvillim që keni informacion siç është takimi me zotin Vuçiç…
Kjo është pjesa e tretë.
Le të ndalojmë aty te takimi që është zhvilluar, detajet e kërkesat konkrete…
Takimi nuk është në të vërtetë aq sa e mendoni. E para pjesë është zhvillimi i parimeve tona, e dyta pjesë është dialogu që e ceka pak më herët, e treta pjesë ç’ka bëjmë ne. Të gjitha këto që i cekëm janë gjëra që ose kanë ndodh ose janë në një nivel që ne nuk mundemi me ndiku.
Ajo që mundemi ne të bëjmë është me kap fletoren në dorë për vete dhe me ndiku diçka. Ne i kemi pas zgjedhjet e parapara në prill të 2020-ës, por për shkak të pandemisë janë shtyrë. Ne në programin politik të partisë sonë e kemi pasur shumë me rëndësi dhe një nga shtyllat e programit tonë është sinkronizmi dhe koordinimi i saktë me Republikën e Shqipërisë, me atë të Kosovës, por edhe brenda faktorin politik shqiptar në Luginën e Preshevës.
Duke i parë këto dy-tre zhvillime të fundit që po bëhen me dialogun e teoritë e tjera që po dalin ne kemi thënë që është me rëndësi të kemi një plan B, të paktën një plan B, së paku mos më shumë edhe C, D edhe mos të na humbë koha. Ne mendojmë që duhet të kemi një plan B. Nëse dështon gjithçka dhe mbetemi këtu në Serbi atëherë edhe ne këtu duhet me qenë në një nivel që ne kemi ec dhe i kemi ec disa probleme me u zgjidh, që ka mundësi.
Në vitin e kaluar unë kam qenë të kryeministri Rama dhe i kam propozuar të na ndihmojë Shqipëria me qenë mediator në spektrin politik të Luginës së Preshevës, për me arrit një marrëveshje historike që nuk ka qenë më herët, që të jemi me një listë të unifikuar në zgjedhjet parlamentare që kemi një prag.
Rama ka dhënë totalisht përkrahje, na tregoni çfarë keni nevojë, kur keni nevojë. Ministri i Jashtëm Cakaj është në shërbimin tuaj dhe e përkrahu idenë me qenë me një listë të unifikuar. Nuk besoj se ka shqiptar në trojet shqiptare që nuk e përkrah këtë ide, por aty e pashë entuziazmin e kryeministrit Rama dhe prej asaj dite kemi nisur të punojmë me ministrin Cakaj dhe kolegët e mi këtu.
Dokumenti zyrtar me kërkesat e Alternativës Demokratike Shqiptare për Vuçiç
Po por bën shumë përshtypje takimi personalisht i presidentit Vuçiç më përfaqësuesit. Mund të mos bënte përshtypje për ne gazetarët sikur aty Vuçiç të kishte lënë në takim një zëvendësues të tij. Por ulja përballë e Vuçiçit, që ka një situatë shumë avantazhuese lidhur me përfaqësimin e vet politik… Pse mendoni se Vuçiçi është ulur aty, apo për ju nuk është e rëndësishme?
Jo përkundrazi, nuk është që nuk është e rëndësishme. Është e qartë për mua që ka me ndodh kjo. Për arsye se kësaj here, në vitin 2020 e kemi pas të parën herë një spektër politik shqiptar të konsoliduar e unifikuar që e ka fut në një pozitë presidentin Vuçiç të na marrë seriozisht.
Në 20 apo 30 vitet e fundit e kemi pasur një spektër politik shqiptar ekstremisht të përçarë me një mentalitet të vjetër postkomunist, i cili nuk e ka frikësu Serbinë në asnjë moment. Kësaj radhe është ndryshe. Unifikimi e ka bërë fuqinë e vet politike dhe normalisht edhe një president i këtij shteti të thërret në takim. Nuk është diçka e jashtëzakonshme, ka qenë ftesë e tij.
Pikë së pari çfarë ka ndodhur para takimit mes nesh? Kemi pasur një takim konsultativ me koalicionin dhe jemi dakorduar që kësaj radhe nuk do shkojmë si vitet e kaluara por me një kërkesë, të saktë, të qartë, profesionale dhe politike. Ne kemi thënë se nuk duam të diskutojmë me presidentin se nuk kemi nevojë, i kemi thënë çfarë duam dhe ai ta përzgjedhë nëse mundet apo jo.
I kemi kërkuar 4 gjëra që ndërlidhen ngushtë me problemet tona. Pikësëpari ministrin e Pushtetit Lokal. Ministri jo vetëm që na zgjidh problemet në komunat tona teknorate, por është ministër që merr pjesë në qeveri në takimet javore ku ministri jonë mund të japë inputin e tij nga konteksti shqiptar edhe në drejtim të dialogut, të zhvillimeve rajnale dhe drejtim të shqiptarëve në Luginën e Preshevës që janë të shkelur. Ka direkt qasje në ministri, ka direkt qasje me ministra të tjerë të të tjera fushave dhe mundet të na e avancojë situatën. E para, plus edhe të politikës se shqiptarët në Luginën e Preshevës janë autoktonë, vendi jonë është i aneksuar nga Republika e Serbisë dhe në këtë drejtim ne jemi më të vjetër në këtë vend dhe kemi më shumë të drejta.
Kështu ka qenë gjithmonë, edhe para 5 viteve.
Më shumë të drejta kemi historike, kështu që edhe politike, me qenë pjesë me e udhëheq krejt këtë vend. Kështu që është një perceptim ndryshe që ne ia bëjmë vetvetes.
Kështu ka qenë edhe para 5 vitesh. Pse tani Vuçiç?
Unë nuk mendoj që çelësi është Vuçiç, unë mendoj që çelësi jemi ne, vetëdijësimi i spektrik politik dhe pastrimi i spektrik politik. A është Vuçiç, a është Tadiç, a është Koshtunica, kushdoqoftë janë njësoj, nuk ka dallim për neve shqiptarët në Serbi. Kur vjen puna te Serbia, si Vuçiçi, si Kushtunica janë të njëjtë. Ne nuk kemi dallime. Shembull, me pas fitu edhe Partia Demokratike që i ka bojkotu zgjedhjet këtë vit edhe ai na kish ftuar.
Arsyeja është ne, jo ai. Ne e kemi treguar një pjekuri politike që rrezaton edhe në gjithë rajonin, shpresojmë tash edhe në Maqedoni që rrezaton ky bashkim. Tani kemi edhe Malin e Zi. Edhe kemi dhënë një sinjal të fuqishëm në Beograd që ato probleme që ju i keni krijuar gjithë këto vite tani t’i merrni mbrapsht në Beograd ku i keni krijuar dhe atje t’i zgjidhni. Gjithë këto vitet e fundit ne kemi debatuar me njëri-tjetrin kot dhe tani bartini atje këto probleme.
Çfarë u tha në takim nëse mund të na zbuloni elementë përveç deklaratave zyrtare?
Ka qenë i befasuar pozitivisht besoj në atë që kam dëgjuar pas këtij takimi se do përgjigjet në mënyrë interesante. Tani do e shohim si po zhvillohet.
Megjithatë informacionet e fundit, nuk e di nëse mund të na i konfirmoni, janë që liderët kryesore të gjithë Luginës së Preshevës janë nisur drejt Tiranës. I ka thirrur Rama, Meta, a kanë takimet e tyre personale apo janë nisur për këtë çështje?
Problemi është jo për këtë çështje. Kjo çështje ka marrë fund. Çështja e shqiptarëve në parlament dhe në nivel qendror ka marrë fund.
Ne i kemi pasur paralelisht zgjedhjet parlamentare, kemi pasur edhe zgjedhjet lokale në bashkinë e Bujanocit dhe aty tani është momenti që të formohet një qeverisje me shumicë shqiptare. Partitë politike shqiptare, ku edhe ne kemi degën tonë atje kanë nevojë për mediim nga Shqipëria, Ministria e Jashtme në drejtim të asaj që me ndërtu një shumicë shqiptare në Bashkinë e Bujanocit. Dhe kjo është arsyeja se pse dje dhe sot kanë qenë të ftuar në takim në Shqipëri.
Arifi në takim me qytetarë, duke u munduar t’i japë zgjidhje halleve të tyre
Ju thatë më herët që jeni të pakënaqur me mbështetjen e Shqipërisë, Kosovës, nëse e kam interpretuar saktë. Na e shpjegoni sidomos pjesën e Shqipërisë. Ne dimë që është shoqëruar kjo periudhë nga vizita e presidentit Meta. Nga ana tjetër ju përmendët faktin që Rama ka qenë gjatë gjithë kohës mbështetës ndaj jush. Sot shohim një takim me ministrin e Jashtëm të Shqipërisë. Ku mund të pritej ajo ndihma më e madhe sepse mbase edhe pala shqiptare e Shqipërisë mund të jetë e interesuar të dijë konkretisht ku mund t’u ndihmojë më shumë?
Unë më së pari kështu e kuptova, së pari ne nuk jemi një moment, Presheva është një zhvillim politik 30-vjeçar dhe kemi mbërritur në vitin 2020 dhe ende po diskutojmë sesi duhet me u përkrah Presheva apo si nuk duhet me u përkrah.
Unë e kam parë qysh duke jetuar jashtë por edhe këtu e kam parë një neglizhencë politike ndaj Luginës së Preshevës, nga Shqipëria kryesisht por edhe nga Kosova. Në qoftë se e marrim parasysh çështjen e bashkëngjitjes apo teorisë së ndryshimit të kufijve e ka hap presidenti Thaçi e kjo ka ndodh para dy viteve, në 2018-ën. Më herët nuk është biseduar kurrë Presheva. Dialogu është duke u zhvilluar që nga viti 2011-2012, asnjëherë nuk u diskutua Presheva.
Republika e Shqipërisë e ka me Kushtetutë mbështetjen e shqiptarëve jashtë kufijve të saj, ka obligim kushtetues në këtë drejtim. Çfarë kam parë unë është saktë: asnjë projekt, asnjë mbështetje politike nuk ka ndodhur në 20 vitet e fundit. Dhe çfarë kam parë brenda kësaj është që ka pasur takime, fotografi, shkëmbim vizitash, premtime por asgjë konkrete. Ajo që kam parë është diçka tjetër: një Serbi që në 20 vitet e fundit pas luftës që në qindra miliona euro ka investuar në veri të Kosovës. Që e ka bërë minoritetin serb në Republikën e Kosovës më të avancuar në gjithë rajonin. Që e ka bërë komunitetin serb pjesëmarrës në Kushtetutë, që i ka dhënë lloj-lloj përfitimesh politike e teknike dhe e cila në krahasim me ne është si nata me ditën. Minoriteti serb në Kosovë edhe para luftës ka qenë i avancuar. Kanë pasur vendet e punës etj., dhe pas luftës janë akoma më të avancuar. Ne shqiptarët që para luftës së vitit 1999 kemi qenë të diskriminuar dhe të keqtrajtuar dhe pas luftës kemi vazhdu me qenë të njëjtë të diskriminuar në vazhdimësi. Dhe këtu unë e bëj fajtor kryesor Serbinë numër një, por edhe Shqipërinë.
Shqipëria duhet të kishte qenë më strategjike, duhet të kishte pasur një politikë kombëtare strategjike të thellë e afatgjatë, të kishte filluar me çështje shumë të thjeshta me punu në Luginë të Preshevës. Kishte nisur p.sh jo në vitin 2019 me çu kërkesën për një ambasadë. Kërkesa për ambasadë në vitin 2019 është bërë. Ne kemi dy oda ekonomike në Shqipëri. Njëra prej tyre mund të kishte qenë që para 15 vitesh aktive. Dhe mund të kishte punuar në drejtim të asaj që me zhvillu ekonominë, biznesin. Me parandalu shpërnguljen.
E treta mund të kish krijuar prej shumë kohësh një fond të përbashkët me Kosovën e nëpërmjet atij fondi mund të ishin bërë investime në Luginën e Preshevës. Kurrë s’e kanë bërë! Ende po përfolet fondi kombëtar i solidaritetit që e kemi kërku prej dy vitesh. Një fond që përbëhet nga Kosova e Shqipëria me përafërsisht 5-6 milionë euro dhe e cila brenda vitit do realizonte projekte në Luginën e Preshevës në të mirë të shqiptarëve. A është në arsim a është në shëndetësi a është në infrastrukturë a kudoqoftë, kishte mund me parandalu ikjen. Këtë nuk e ka bërë Shqipëria dhe as Kosova. Do të aplikojmë me projekte në fusha të ndryshme dhe pastaj me ato projekte që aplikojmë ata marrin vendime dhe i derdhin lekët direkt në projekt. Përshembull rregullimi i njërës prej shkollave në Luginën e Preshevës mund të ishte rregullu nëpërmjet këtij fondi. Apo kemi mund me një OJQ me i mbështet më shumë në projekte të tëra që kishte mund me kriju edhe më shumë. Që prej dy vitesh unë me protokoll e kërkoj. Fondi Kombëtar i Solidaritetit e ka emrin. Unë po pres që ata ta bëjnë. Unë po e konceptoj edhe më në hollësi fondin. Ideja është marrë nga Gjermania kur ish-Gjermania Lindore në vitin 1991 iu bashëngjit Republikës Federale të Gjermanisë, ajo mori vendim që të vendosë një taksë solidariteti kështu e quajtën atëherë për të financuar pjesën e Gjermanisë Lindore në infrastrukturë sidomos dhe aty e kemi marrë idenë.
Normalisht që jam kritik ndaj Shqipërisë. Unë nuk pres nga Serbia.
Po ndaj Kosovës? Sepse është një perceptim që ju jeni guri rezervë i politikës të Kosovës për arritjen e shkëmbimeve territoriale, dialogun dhe përmirësimin e pozitës së Kosovës në përgjithësi për integrimin. Është ky perceptim…
Unë nuk mund të jem aq kritik ndaj Kosovës sa ndaj Shqipërisë. Për arsye se Kosova ka problem. Nëse Kosova do të na investojë neve një projekt, lekët nuk na i dërgon sot në Serbi se Thesari i Serbisë se pranon nga Thesari i Kosovës. Atëherë lekët duhen dërguar në Shqipëri dhe prej atje mundet me na i dërgu ne financat për ndonjë projekt. Do të thotë ka handikape teknike Kosova.
Po, politikisht e keni me të drejtë, ata neve na kanë përdorur në këtë formë dhe ende janë duke na përdor ama teknikisht ka më shumë probleme sesa Shqipëria. Shqipëria ka marrëdhënie diplomatike me Serbinë etj, etj. Për mua prandaj përher e cek të parën Shqipërinë dhe pastaj Kosovën. Se Kosova ka më pak përgjegjësi sesa Shqipëria. Në fund të fundit Kosova as në Kushtetutë nuk e ka.
Unë mendoj që kryeministri Rama e ka kuptuar këtë gjë që ne e artikulojmë. Ne jemi duke diskutu prej dy vitesh edhe për fondin kombëtar, por fatkeqësisht në gjithë rajonin shqiptar por edhe në Shqipëri gjithësecili ka problemet e veta. Më shumë kemi punë me njëri-tjetrin sesa me mendu strategjikisht kombëtarisht, jo digjen kryeministritë, jo digjen parlamentet, jo boja, jo shkopinjtë.
Vepër me tematikë shqiptare e piktorit serb të shekullit të XIX, Paja Jovanoviç, (e ekspozuar në korridorin e Komunës së Preshevës)
