Gjyqtarja e Gjykatës së Supreme, Ruth Bader Ginsburg në SHBA u nda nga jeta mëngjesin e të premtes. Por pas mesazheve ngushëlluese “post mortem” ajo çka diskutohet më shumë në opinionin amerikan është çfarë do ndodhë me këtë gjykatë me emrin e ri që do zgjidhet.
Si zgjidhen gjyqtarët e Gjykatës Supreme në SHBA
Emërimi dhe konfirmimi i Gjyqtarëve në Gjykatën Supreme të Shteteve të Bashkuara përfshin disa hapa të përcaktuara nga Kushtetuta e Shteteve të Bashkuara, të cilat janë përsosur dhe zhvilluar më tej nga tradita e dekadave.
Kandidatët emërohen nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara dhe duhet të përballen me një seri dëgjimesh në të cilat i emëruari dhe dëshmitarët e tjerë bëjnë deklarata dhe u përgjigjen pyetjeve para Komitetit Gjyqësor të Senatit, i cili mund të votojë për dërgimin e nominimit në Senatin e plotë të Shteteve të Bashkuara.
Konfirmimi nga Senati lejon Presidentin të caktojë zyrtarisht kandidatin në gjykatë. Kushtetuta nuk përcakton ndonjë kualifikim për shërbimin si Drejtësi, kështu që Presidenti mund të emërojë çdo individ për të shërbyer në Gjykatë.
Procedurat e rregullave të Senatit historikisht kërkonin një votim pohues të dy të tretave për të çuar përpara nominimet në një votë; kjo u ndryshua në një shumicë të tre të pestave në 1975. Në Nëntor 2013, shumica e atëhershme e Senatit Demokratik eliminoi “obstruksion”( një veprim i tillë si një fjalim i zgjatur që pengon progresin në një asamble legjislative ndërsa nuk kundërshton teknikisht procedurat e kërkuara), për të emëruarit e degës ekzekutive dhe të emëruarit gjyqësorë përveç atyre të Gjykatës Supreme duke thirrur të ashtuquajturën opsion bërthamor. Në Prill 2017, shumica e Senatit Republikan zbatoi opsionin bërthamor edhe për nominimet e Gjykatës Supreme, duke bërë të mundur që nominimet e kandidatëve të zgjedhur nga Presidenti Trump, Neil Gorsuch dhe Brett Kavanaugh të vazhdojnë me votim.
Neni II, Pjesa 2, Pika 2 e Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara, i njohur si Klauzola e Emërimeve, e fuqizon Presidentin të emërojë dhe, me konfirmimin (këshillat dhe pëlqimin) e Senatit të Shteteve të Bashkuara, të caktojë zyrtarë publikë, përfshirë gjyqtarët e Gjykatës Supreme. Kjo klauzolë është një shembull i sistemit të kontrolleve dhe balancave të qenësishme në Kushtetutë. Presidenti ka fuqinë plenare për të emëruar, ndërsa Senati posedon fuqinë plenare për të refuzuar ose konfirmuar të nominuarin.
Duke parë që numrat në Senat anojnë nga Republikanët, përkatësisht 53 me 47 nga radhët e Demokratëve duket se Trump do e ketë më të lehtë zgjedhjen e një figure që ai do.
Çfarë do të ndryshonte te Gjykata zëvendësimi i Ginsburg?
Zëvendësimi i Ginsburg me një gjykatës konservatore do të zhvendosë në thelb ekuilibrin ideologjik të gjykatës, duke krijuar një shumicë konservatore në dukje me pesë gjykatës (përjashtuar shefin e drejtësisë John Roberts, i cili do të bënte gjashtë konservatorë, por që nga e djathta ekstreme konsiderohet si më pak i besueshëm) . Kjo shumicë e re mund të fillojë një peizazh të ri ligjor që mund të zgjasë të paktën 30 vjet.
Çfarë do zgjedhë Trump?
Hapi i parë do të ishte që Trump të propozojë një kandidat. Javën e kaluar, Trump lëshoi një listë me 20 zgjedhje të Gjykatës Supreme për një vend të lirë pune dhe ka të ngjarë që ai të qëndrojë në atë listë. Kandidatët kryesorë për pozicionin besohet të jenë gjyqtarët Amy Coney Barrett, Britt Grant, Amul Thapar, Steven Colloton, Allison Eid, Raymond Gruender, Thomas Hardiman, Raymond Kethledge, Joan Larsen, Barbara Lagoa, Thomas Lee, David Stras, Allison Jones Rushing dhe Don Willett.
Barrett, Hardiman dhe Kethledge ishin, së bashku me tani Drejtësinë Brett Kavanaugh, në listën përfundimtare të Trump për zgjedhjen e tij për të zëvendësuar Drejtësinë Anthony Kennedy në 2018.
Nëse Trump do të emërojë një zëvendësim për konfirmimin e Senatit, atëherë do të duhet të merret në konsideratë dhe të votohet nga Komiteti i Gjyqësorit i Senatit, ku senatori Lindsey Graham, është kryetar.
Ndërsa komiteti është i kontrolluar nga Republikanët, Graham vetë tha në 2018 që Republikanët nuk do të plotësonin një vend të lirë SCOTUS në një vit zgjedhor, duke thënë “ne do të presim për zgjedhjet e ardhshme“, shkruan Fox News.
Sidoqoftë, në fillim të këtij viti, Graham tha se lufta për Merrick Garland ishte një “situatë tjetër”.
“Ju kishit propozuar presidentin e një partie dhe kishit Senatin në duart e partisë tjetër. Një situatë kur i keni të dy do të ishte ndryshe“- tha ai.
A mundet Trump të mos konfirmojë një zëvendësim të Ginsburg?
Trump e sheh emërimin e gjyqtarëve konservatorë si një fitues politik me bazën e tij, dhe një gjykatës i tretë në gjykatën supreme në mandatin e tij të parë mund ta ndihmojë atë të fitojë rizgjedhjen.
Por hipokrizia në një lëvizje nga McConnell për të konfirmuar një zgjedhje të Trump me kaq pak kohë para zgjedhjeve – pasi McConnell bllokoi kandidatin e Barack Obama Merrick Garland në Mars 2016 me arsyetimin se “vetëm” tetë muaj kishin mbetur para zgjedhjeve të atij viti – mund të jetë i kushtueshëm politikisht.
Për shkak se McConnell mund të jetë më i shqetësuar për të ndihmuar senatorët republikanë të fitojnë në gara të ngushta, duke e lejuar McConnell të mbajë postin e tij të udhëheqjes, sesa të ndihmojë Trump të fitojë një garë me gjuajtje të gjatë, vullneti politik për të shtyrë një të nominuar të Trump mund të lëkundet.
Rezistenca ndaj konfirmimit do të ishte ekstreme dhe lufta politike do të ishte konsumuese.
Vetëm disa orë para se të vdiste Ginsburg, senatorja e moderuar republikane Lisa Murkowski nga Alaska kishte vërejtur në mënyrë hipotetike, u raportua të Premten në mbrëmje, se ajo nuk do të konfirmonte një drejtësi të re deri pas inaugurimit presidencial në Janar, 2021.
