“Al Jazeera” i ka kushtuar një artikull deputetes nga Kosova, Vasfije Krasniqi-Goodman, e cila u përdhunua nga policët serbë kur ishte akoma adoleshente, e që sot po kërkon drejtësi nga vendi i saj në parlament.
Në këtë artikull tregohet se si ajo vendosi të kthehej nga Teksasi i SHBA-ve për në Kosovë, vetëm për të ngritur zërin e saj kundër krimeve të luftës së Serbisë e Kosovës.
Ajo ishte e para që ndau historinë e saj të përdhunimit publikisht, në një televizion kombëtar e pa e fshehur identitetin e saj. E që sot ka fituar një karrige në Parlament, duke qenë një ndër 10 politikanet më të votuara, me 61,885 vota.
ARTIKULLI
Në vitin 2017, Vasfije Krasniqi-Goodman u shkroi një letër të hapur burrave që e sulmuan seksualisht dhe e publikoi në faqen e saj në Facebook.
Përdhunuesit e saj, dy policë serbë, e rrëmbyen dhe përdhunuan atë kur ajo ishte 16 vjeç gjatë Luftës së Kosovës. Ata u paditën për krimin kryer, por më pas u liruan nga Gjykata Supreme e Kosovës në 2014.
Ajo kishte jetuar në Teksas, Shtetet e Bashkuara që nga fundi i luftës, por në 2015 udhëtoi përsëri në Kosovë si e mbijetuara e parë e përdhunimit gjatë luftës që ndau historinë e saj publikisht, në televizionin kombëtar, pa fshehur identitetin e saj.
Që atëherë, ajo ka qenë në një mision, për të mbijetuarit në Kosovë dhe në botë, duke kërkuar drejtësi për krimet e kryera gjatë luftës në vendin e saj.
Deri më sot, asnjë autor i vetëm në Serbi ose Kosovë nuk është dërguar në burg për përdhunim.
Në fillim të këtij viti, ajo vendosi të kandidojë për një vend në parlamentin e Kosovës gjatë zgjedhjeve të 14 shkurtit.
“Unë kurrë nuk e kam parë veten si dikush që do të kandidojë për një detyrë shtetërore. Doja të isha vetëm aktiviste. Doja të tregoja historinë time, duke përhapur lajmin për atë që ndodhi në Kosovë gjatë luftës.”– shprehet Krasniqi-Goodman, një ish-agjente e sigurimeve.
Ajo dhe partia në të cilën ajo u bashkua, opozita e krahut të majtë, Lëvizja Vetëvendosje fitoi me një rezultat të madh me 48 përqind të votave.
Krasniqi ishte ndër 10 më të mirët me më shumë vota, duke marrë 61,885 vota.
Gjatë Luftës së Kosovës 1998-99, burime të ndryshme vlerësojnë se 20,000 gra dhe burra u përdhunuan dhe u torturuan nga policia serbe dhe ushtria jugosllave.
Turpi dhe stigmatizimi që rrethojnë temën e përdhunimit gjatë luftës nuk lejojnë që të mbijetuarit të flasin publikisht për atë që u ndodhi atyre 22 vjet më parë.
Përdhunimi si armë lufte ‘nuk diskutohet fare’
Vitin e kaluar, Krasniqi-Goodman mbajti një fjalim në parlamentin e Kosovës, duke kritikuar deputetët.
“Ju duhet të ndryshoni sepse mjaft kemi duruar. Ne nuk ju falim për ato që na keni bërë në 20 vitet e fundit.”– u tha ajo ligjvënësve të Kosovës më 9 Mars, 2020.
Pasi fitoi një vend në parlament, Krasniqi-Goodman, tani 38-vjeçe, u largua nga shtëpia e saj në Teksas dhe u kthye në Kosovë.
Ajo shpreson se mund të sjellë disa ndryshime të nevojshme gjatë mandatit të saj katër-vjeçar kur bëhet fjalë për të mbijetuarit e përdhunimit gjatë luftës.
“Mendoj se e para dhe më e rëndësishmja është lufta për drejtësi. Ende nuk kemi një autor pas hekurave kur bëhet fjalë për krimet e përdhunimit. Pra, ne duhet të shohim se si qeveria dhe institucionet mund ta shtyjnë Serbinë të kthejë kriminelët.”
Ajo gjithashtu dëshiron të sjellë më shumë ndryshime në pensionin qeveritar mujor prej 230 eurosh që u bë i disponueshëm në vitin 2018 për të mbijetuarit.
“Unë dua që kjo të ndryshojë, ku të mbijetuarit kanë më shumë përfitime sesa vetëm një pension. Unë dua të kem një mbulim mjekësor vetëm për të mbijetuarit, sepse shumica prej nesh, kemi nevojë për kujdes mjekësor mjaft shpesh. Disa nga të mbijetuarit nuk kanë mundësi të shkojnë te mjeku.”
Sjellja e ndryshimit dhe ngritja e vetëdijes për të thyer turpin dhe stigmën në Kosovën e pasluftës ka qenë e vështirë.
Nazlie Bala, 53-vjeçe, një aktiviste e shquar për të drejtat e grave, e cila është gjithashtu një aktiviste politike me Vetëvendosjen, e kupton këtë mirë.
Gjatë luftës, ajo mblodhi mijëra dëshmi nga të mbijetuarit e përdhunimit në kampet e refugjatëve në Maqedoni. Pas përfundimit të luftës në vitin 1999 dhe ndërsa Kosova filloi të rindërtohej, ajo tha se shoqëria e Kosovës nuk ishte e gatshme të pranonte të vërtetën për përdhunimet gjatë luftës.
“Administrata e UNMIK-ut (Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë) dhe gjithashtu politikanët vendas disi u përpoqën të mos fshiheshin, por ta varrosnin në mënyrë që kjo çështje të mos dilte në diskutime dhe debate në Kosovë.”- tha ajo, duke shtuar se u deshën më shumë se 12 vjet për të adresuar përfundimisht çështjen e përdhunimit. “Dhe çështja e përdhunimit e përdorur si një mjet lufte, që Serbia e përdori gjatë luftës në Kosovë, nuk u prek apo diskutua fare.”
Në vitin 2013, ajo filloi të ngrejë çështjen e përdhunimit të kohës së luftës dhe mbështeti e debatoi publikisht në televizionin kombëtar që ligji ekzistues që njeh dhe dëmshpërblen viktimat civile dhe veteranët e luftës duhet të ndryshohet për të përfshirë gjithashtu të mbijetuarit e dhunës seksuale nga lufta.
Bala mori kërcënime me vdekje për mbështetjen e saj për të mbijetuarit e përdhunimeve, dhe një herë gjeti edhe një shënim në derën e banesës së saj ku shkruhej: “Mos e mbroni turpin, përndryshe ne ju vrasim”.
Një javë më vonë, ajo u sulmua brutalisht nga dy sulmues të panjohur jashtë banesës së saj në Prishtinë.
“Unë nuk e kuptova atë si një sulm personal ndaj meje, por përmes meje, ishte një mesazh për të gjitha ato gra dhe vajza që të ndalonin së kërkuari ligjin dhe zërat e tyre të mos dëgjoheshin dhe të mos diskutonin më rreth përdhunimeve në Kosovë.”– tha Bala.
Ndryshimi u miratua përfundimisht në vitin 2014.
Që kur Krasniqi-Goodman doli me historinë e saj, shumë të mbijetuar e kanë kontaktuar atë për të treguar historitë e tyre – disa nuk i kanë treguar askujt përveç saj.
“Dhe kjo sjell një dëm edhe për mua. Sepse jo vetëm që kam dhimbjen time, por gjithashtu mbaj dhimbjet e të tjerëve mbi veten. Unë thjesht do të doja të kaloja në kokën e familjeve të tyre se ata duhet t’i mbështesin, ata duhet t’u japin një hapësirë të lirë që ata të jenë në gjendje të ndajnë historitë e tyre.”
Ajo e pranon që të mbijetuarit e tjerë besojnë se ajo është një zë i fortë në parlament për krimet e luftës të Serbisë.
“Ndërsa unë jam në parlament, nëse të paktën një keqbërës shkon pas hekurave e të jemi në gjendje të festojmë gëzimin me viktimat, për mua do të jetë mjaft mirë, sepse nuk dua të vdes pa drejtësi. Edhe nëse është tepër vonë për çështjen time, unë thjesht dua të jem në gjendje të shoh një të mbijetuar të marrë drejtësi.”- tha Krasniqi-Goodman.
“Shpirti ynë nuk do të shërohet aspak pa drejtësi. Me drejtësi, të paktën do të shërojmë disa, sepse drejtësia është ajo që do t’i ndihmojë të tjerët të njohin të vërtetën.”
VINI RE: Ky artikull është pronë intelektuale e Al Jazeera
