Tre studiues nga Instituti i Virologjisë në Wuhan (WIV) të Kinës u sëmurën keqazi në nëntor 2019, duke kërkuan kujdes spitalor, sipas një raporti të zbuluar më herët nga inteligjenca amerikane, që mund të shtojë peshë në thirrjet në rritje për një hetim më të plotë të faktit nëse virusi Covid-19 mund të ketë dalë nga laboratori në fjalë.
Hollësitë e raportimit shkojnë përtej një raporti të Departamentit të Shtetit, lëshuar gjatë ditëve të fundit të administratës Trump, e cila tha se disa studiues në laborator, një qendër për studimin e koronavirusëve dhe patogjenëve të tjerë, u sëmurën në vjeshtën e vitit 2019 ‘me simptoma që përputhen me Covid-19 dhe sëmundje të zakonshme sezonale’.
Zbulimi i numrit të studiuesve, koha e sëmundjeve të tyre dhe vizitat e tyre në spital vijnë në prag të një takimi të organit vendimmarrës të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, i cili pritet të diskutojë fazën tjetër të një hetimi mbi origjinën e Covid-19 .
Zyrtarët e tanishëm dhe ish-të njohur me inteligjencën në lidhje me studiuesit e laboratorit shprehën pikëpamje të ndryshme në lidhje me forcën e provave mbështetëse për vlerësimin. Një person tha se ai u sigurua nga një partner ndërkombëtar dhe ishte potencialisht i rëndësishëm, por ende kishte nevojë për hetime të mëtejshme dhe vërtetime shtesë.
Një person tjetër e përshkroi inteligjencën si më të fortë.
“Informacioni që morëm nga burime të ndryshme ishte i një cilësie të jashtëzakonshme. Ishte shumë i saktë. Ajo që nuk u tregua ishte saktësisht pse ata u sëmurën”, tha ai, duke iu referuar studiuesve.
Nëntori 2019 është afërsisht kur shumë epidemiologë dhe virologë besojnë se SARS-CoV-2, virusi që qëndron prapa pandemisë, filloi të qarkullojë për herë të parë rreth qytetit qendror kinez të Wuhan, ku Pekini thotë se rasti i parë i konfirmuar ishte një burrë që u sëmur në 8 dhjetor 2019.
Instituti i Wuhanit nuk ka ndarë të dhëna të papërpunuara, regjistra sigurie dhe të dhëna laboratorike për punën e tij të gjerë me koronavirusët në lakuriqët e natës, të cilat shumë i konsiderojnë burimin më të mundshëm të virusit.
Kina ka mohuar në mënyrë të përsëritur që virusi ka dalë nga një prej laboratorëve të saj. Të dielën, Ministria e Jashtme e Kinës citoi një përfundim të një ekipi të udhëhequr nga OBSH, pas një vizite në Institutin e Virologjisë Wuhan në shkurt, se një dalje e virusit nga ishte thuajse e pamundur.
“Shtetet e Bashkuara vazhdojnë t’i mëshojnë idesë së daljes nga laboratori,” tha Ministria e Jashtme në përgjigje të një kërkese për koment nga The Wall Street Journal.
“A është në të vërtetë e shqetësuar për gjurmimin e burimit apo përpjekjen për të devijuar vëmendjen?”
Administrata Biden nuk pranoi të komentonte mbi raportin e inteligjencës, por tha se të gjitha teoritë e besueshme teknikisht mbi origjinën e pandemisë duhet të hetohen nga OBSH dhe ekspertët ndërkombëtarë.
“Ne vazhdojmë të kemi pyetje serioze në lidhje me ditët më të hershme të pandemisë Covid-19, duke përfshirë origjinën e saj brenda Republikës Popullore të Kinës”, tha një zëdhënëse e Këshillit të Sigurimit Kombëtar.
“Ne nuk do të bëjmë deklarata që paragjykojnë një studim të vazhdueshëm të OBSH-së për burimin e SARS-CoV-2”, tha zëdhënësi.
“Si çështje e politikës, ne kurrë nuk komentojmë mbi çështjet e inteligjencës.”
Pekini gjithashtu ka pohuar se virusi mund të ketë origjinën jashtë Kinës, përfshirë një laborator në bazën ushtarake Fort Detrick në Maryland, dhe bëri thirrje që OBSH të hetojë shpërthimet e hershme të Covid në vendet e tjera.
Shumica e shkencëtarëve thonë se nuk kanë parë asgjë për të mbështetur idenë se virusi erdhi nga një laborator ushtarak amerikan dhe Shtëpia e Bardhë ka thënë se nuk ka arsye të besueshme për ta hetuar atë.
Komisioni Kombëtar i Shëndetit i Kinës dhe WIV nuk iu përgjigjën kërkesave për komente. Shi Zhengli, ekspertja kryesore e koronavirusit të lakuriqëve në WIV, ka thënë se virusi nuk ka rrjedhur nga laboratorët e saj. Ajo i tha ekipit të udhëhequr nga OBSH-ja që udhëtoi në Wuhan më herët këtë vit për të hetuar origjinën e virusit, se i gjithë stafi kishte dalë negativ për antitrupa Covid-19 dhe nuk kishte asnjë qarkullim të stafit në ekipin e koronavirusit.
Marion Koopmans, një virologe holandeze në atë ekip i tha NBC Neës në mars se disa punonjës të WIV u sëmurën në vjeshtën e vitit 2019, por ajo ia atribuoi këtë sëmundjes së rregullt sezonale.
“Kishte sëmundje të rastit sepse kjo është normale. Nuk kishte asgjë që binte në sy,” tha ajo.
“Ndoshta një ose dy. Sigurisht që nuk është një gjë e madhe.”
Nuk është e pazakontë për njerëzit në Kinë që të shkojnë drejt në spital kur sëmuren, ose sepse ata marrin kujdes më të mirë atje ose nuk kanë qasje te një mjek i përgjithshëm. Covid-19 dhe gripi, megjithëse sëmundje shumë të ndryshme, ndajnë disa nga të njëjtat simptoma, të tilla si ethe, dhimbje dhe kollë. Megjithatë, mund të jetë domethënëse nëse anëtarët e të njëjtit ekip që punojnë me koronavirusët shkojnë në spital me simptoma të ngjashme pak para se të identifikohej për herë të parë pandemia.
David Asher, një ish-zyrtar amerikan i cili drejtoi një Task Forcë të Departamentit të Shtetit për origjinën e virusit për Sekretarin e Shtetit të atëhershëm Mike Pompeo, i tha një seminari të Institutit Hudson në mars se ai dyshonte që studiuesit e laboratorit të ishin sëmurur për shkak të gripit të zakonshëm .
“Unë kam dyshime që tre njerëz në rrethana shumë të mbrojtura në një laborator të nivelit tre që punojnë në koronavirusët, të gjithë do sëmureshin me grip, që i çoi në spital në gjendje të rëndë, të gjithë në të njëjtën javë dhe që kjo nuk kishte asgjë të bëjë me koronavirusin,” tha ai, duke shtuar se sëmundja e studiuesve mund të përfaqësojë ‘grupin e parë të njohur ‘ të rasteve me Covid-19.
Karakterizuar prej kohësh nga skeptikët si një teori konspirative, hipoteza se pandemia mund të kishte filluar me një aksident laboratorik ka tërhequr më shumë interes nga shkencëtarët të cilët janë ankuar për mungesën e transparencës nga autoritetet kineze ose prova përfundimtare për hipotezën alternative: që virusi ishte marrë nga njerëzit përmes një lakuriqi nate apo ndonjë kafshe tjetër të infektuar jashtë një laboratori.
Shumë ithtarë të hipotezës së laboratorit thonë se një virus që u mbart nga lakuriq nate i infektuar mund të ishte sjellë në laborator në mënyrë që studiuesit të mund të punonin mbi vaksinat e mundshme e më pas virusi ka mundur të dalë jashtë.
Ndërsa hipoteza e laboratorit po merret më seriozisht, duke përfshirë zyrtarë të administratës së Biden, debati është ende i ngjyrosur nga tensionet politike, duke përfshirë edhe sa prova duhen për të mbështetur hipotezën.
Raporti i Departamentit të Shtetit i lëshuar gjatë administratës Trump, që bazohej në inteligjencën e klasifikuar, thoshte se ‘qeveria ka arsye të besojë se disa studiues brenda WIV u sëmurën në vjeshtën e vitit 2019, para rastit të parë të identifikuar të shpërthimittë pandemisë, me simptoma në përputhje me sëmundjet Covid-19 dhe ato sezonale’.
Raporti i 15 janarit shtoi se ky fakt ‘ngre pikëpyetje në lidhje me besueshmërinë’ e Dr. Shi dhe kritikoi Pekinin për ‘mashtrimin dhe dezinformimin’ e tij ndërsa pranonte se qeveria e SHBA nuk ka përcaktuar saktësisht se si filloi pandemia.
Administrata e Biden nuk ka kundërshtuar asnjë nga pohimet në raport, për të cilat zyrtarët e tanishëm dhe ish-zyrtarë thonë se u verifikua nga agjencitë e inteligjencës amerikane. Raporti gjithashtu përfshiu aktivitetet kërkimore në WIV, bashkëpunimin e tij të pretenduar për disa projekte me ushtrinë kineze dhe aksidentet në laboratorët e tjerë kinezë.
Disa zyrtarë amerikanë e përshkruan inteligjencën si ‘rrethanore’, të denjë për hulumtime të mëtejshme, por jo përfundimtare në vetvete.
I pyetur në lidhje me deklaratën e 15 janarit, zëdhënësi i Departamentit të Shtetit Ned Price tha: “Një raport i lëshuar nga administrata e mëparshme më 15 janar nuk nxori ndonjë përfundim në lidhje me origjinën e koronavirusit. Përkundrazi, ai u përqendrua në mungesën e transparencës për origjinën”.
Megjithëse rasti i parë i njohur ishte 8 dhjetori, disa analiza të shkallës së mutacionit të virusit arritën në përfundimin se ka të ngjarë që virusi të kishte filluar të përhapet disa javë më parë.
Ekipi i udhëhequr nga OBSH që vizitoi Wuhan arriti në përfundimin në një raport të përbashkët me ekspertë kinezë në mars, se virusi ka shumë të ngjarë të përhapej nga lakuriqët e natës tek njerëzit përmes një kafshe tjetër dhe se një rrjedhje laboratorike ishte ‘jashtëzakonisht e pamundur’.
Në të njëjtën ditë kur doli raporti, shefi i OBSH-së Tedros Adhanom Ghebreyesus tha që ekipi nuk kishte ekzaminuar në mënyrë të përshtatshme hipotezën e rrjedhjes së laboratorit dhe bëri thirrje për një hetim më të plotë të idesë.
Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe disa qeveri të tjera gjithashtu kanë bërë thirrje për një hetim më transparent të origjinës së Covid-19, pa kërkuar në mënyrë të qartë një hetim laboratorik. Ata kanë bërë thirrje në veçanti për qasje më të mirë në të dhëna dhe mostra nga rastet e mundshme të hershme Covid-19.
Anëtarët e ekipit të udhëhequr nga OBSH thanë se homologët kinezë kishin identifikuar 92 raste të mundshme Covid-19 midis rreth 76,000 njerëzve që u sëmurën midis tetorit dhe fillimit të dhjetorit 2019, por hodhën poshtë kërkesat për të ndarë të dhëna të papërpunuara për grupin më të madh. Këto të dhëna do të ndihmonin ekipin e drejtuar nga OBSH-ja të kuptonte pse Kina kërkoi të testonte vetëm ata 92 persona për antitrupa.
Anëtarët e ekipit gjithashtu thanë se ata kërkuan qasje në një bankë gjaku në Wuhan për të testuar mostrat para dhjetorit 2019 për antitrupa. Autoritetet kineze nuk pranuan në fillim, duke përmendur shqetësime mbi privatësinë, pastaj ranë dakord, por ende nuk kanë siguruar atë qasje, thonë anëtarët e ekipit.
Përgatiti për Hashtag.al, K.Manjani
VINI RE: Ky material ështëpronësi intelektuale e WSJ
