Nga Dorina Azo
Tingëllon pak paradoksale, por pesha e pesha e industrisë agroushqimore në prodhimin e brendshëm bruto (PBB) në vitin 2019 ishte më e ulët se në 1996-n. Ndonëse Shqipëria është vendi më bujqësor në Europë, me 19% të ekonomisë, përpunimi i këtyre produkteve është i kufizuar.
Pesha në PBB e prodhimit të produkteve ushqimore, pijeve dhe duhanit ishte më pak se 1% e PBB-së në 2019-n, sipas INSTAT, nga 1.12% në 2016-n. Rritja e vazhdueshme e konsumit në vend dekadën e fundit, në shumë raste ka favorizuar importuesit, teksa hapja e tregjeve nuk i ka bërë bizneset shqiptare më konkurruese, përkundrazi i ka lënë ata zbuluar përballë tregjeve të huaja.
Ndonëse prodhimi në shumë sektorë të agroindustrisë është rritur vitet e fundit, në disa prej tyre dominimi i importeve është zgjeruar. Industria e birrës, verës, përpunimit të qumështit, prodhimi i miellit, përpunimi i vajit etj, kanë parë një rënie të peshës së prodhimit vendas.
Për birrën dhe verën, prodhimi vendas është ndikuar negativisht për shkak të ndryshimeve fiskale, kostove të larta të prodhimit nga shtrenjtimi i çmimit të energjisë dhe ujit, si dhe mungesës së një rregullatori për të kontrolluar shitjen e produkteve të importit. Sipas prodhuesve, kjo i ka lënë terren importeve.
Nga viti 2017, në tregun vendas ka nisur edhe rënia e prodhimit të mishit të freskët të gjedhit. Ekspertët e blegtorisë nënvizojnë se rënia e numrit të gjedhëve ka ardhur nga mungesa e subvencioneve.
Ndryshimet fiskale të skemës së rimbursimit të TVSH-së në 2019 në sektorin e qumështit janë reflektuar në rritjen e importeve. Në 2019, importi i qumështit u rrit 23% në raport me vitin 2018, kur ende ishte në zbatim skema e vjetër e TVSH-së, sipas të dhënave nga doganat. Përpunuesit pohuan se shtrenjtimi i prodhimit vendas për shkak të TVSh-së po favorizon më tepër shitjen e qumështit të ambalazhuar, që vjen nga jashtë me çmim të ulët.
Te disa sektorë të agroindustrisë, prodhimi vendas ka pësuar rënie të lehtë, siç është rasti i miellit të grurit. Përfaqësuesit e kompanive më të mëdha të blojës nënvizuan se në fabrikat e tyre bluhet vetëm grurë importi, që për shkak të pandemisë, është shtrenjtuar. Cilësia e ulët e grurit vendas, për shkak të mungesës së subvencioneve të fermerit dhe çmimit të lartë e bën të pakonkurrueshëm për fabrikat e blojës. Për sektorë të tjerë të agroindustrisë, prodhimi vendas thuajse është mbyllur.
Fabrikat e rafinimit të vajit të papërpunuar (grexho) në vend pohuan se nuk funksionojnë më, për shkak të kostove të larta të transportit dhe taksave. Drejtuesi i kompanisë “Bomira”, i cili importon vaj të papërpunuar nga Bullgaria, pohoi se vazhdon ta rafinojë në Maqedoni, pasi është më e leverdishme nga taksat e ulëta. Në Maqedoni, vaji grexho i importuar nuk taksohet sipas çmimeve të referencës, siç ndodh në Shqipëri.
Presidenti i Shoqatës së Eksportuesve Shqiptarë, Alban Zusi, këshillon se në këtë situatë, qeveria duhet të kryejë analizë të veçantë për secilin sektor, për t’u dhënë zgjidhje problemeve që po has çdo zinxhir prodhimi. Shoqata e Prodhuesve jep disa rekomandime konkrete për zgjidhjen e problematikave të menjëhershme, siç janë kostot e larta të transportit, mungesa e punonjësve të kualifikuar dhe likuiditetit.
Ministrja e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, znj. Milva Ikonomi, tha për “Monitor” se në mbështetje të prodhimit vendas janë marrë një sërë masash, si skemat subvencionuese dhe hartimi i programeve të reja ndërsektoriale.
Pesha e prodhimit vendas në treg, sipas sektorëve
Sipas të dhënave të INSTAT, nga viti 1996 deri në 2019, pesha që zë aktiviteti i produkteve ushqimore, pijeve dhe duhanit në Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB) është ulur. Pesha më e lartë e sektorit u shënua në vitin 1996 me 1,12% në PBB, ndërsa në 2019 është 0,98%.
Burimi: INSTAT
Ministrja e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, znj. Milva Ikonomi, theksoi se përqindja që zë ky sektor në totalin e PBB-së, varet nga struktura, që do të thotë se pavarësisht rritjes së prodhimit dhe peshës së sektorit bujqësor, ka një rritje apo ulje në sektorë të tjerë.
“Referuar të dhënave administrative të sektorit të agroindustrisë në vite (krahasuar me vitin 2013) lidhur me sasitë e prodhimit vërehet rënie kryesisht në sektorin e: mishit të gjedhit të freskët; prodhimit të sallamit; prodhimit të miellit të grurit; ushqimit për kafshë; prodhimit të karameleve, çokollatave, llokumeve; prodhimit të rakisë.
Ndërkohë që rritje ka pasur në sektorët e: peshkut të tharë, të tymosur dhe të kripur; prodhimit të lëngjeve të frutave; prodhimit të vajit të ullirit; prodhimit të gjizës dhe gjalpit, kosit; prodhimit të brumërave; prodhimit të verës, etj”.
Ky shkrim është pronësi intelektuale e “Monitor.al”. Lexoje të plotë duke klikuar Këtu
