Në telefonatën e fundit e fundit mes presidentit amerikan Joe Biden dhe homologut të tij në Afganistan para se talibanët të merrnin kontrollin e vendit, udhëheqësit diskutuan ndihmën ushtarake, strategjinë politike dhe taktikat e mesazheve, por as Biden as Ashraf Ghani nuk u dukën të vetëdijshëm të ose të përgatitur për rrezikun e menjëhershëm të rënies së të gjithë vendit në duart e kryengritësve, tregon një transkript i rishikuar nga Reuters.
Ata folën për rreth 14 minuta më 23 korrik. Më 15 gusht, Ghani iku nga pallati presidencial dhe talibanët hynë në Kabul. Që atëherë, dhjetëra mijëra afganë të dëshpëruar janë larguar dhe 13 trupa amerikane dhe shumë civilë afganë u vranë në dy sulme vetëvrasëse në aeroportin e Kabulit gjatë operacionit të evakuimit të ushtrisë amerikane.
Reuters rishikoi një transkript të telefonatës presidenciale dhe ka dëgjuar audion për të vërtetuar bisedën. Materialet u siguruan në kushte anonimiteti nga një burim i cili nuk ishte i autorizuar ta shpërndante atë.
Në thirrje, Biden do i ofronte ndihmë nëse Ghani mund të projektonte publikisht se kishte një plan për të kontrolluar situatën që po rrëshqiste në Afganistan.
“Ne do të vazhdojmë të ofrojmë mbështetje ajrore, nëse e dimë se cili është plani,” tha Biden. Disa ditë para telefonatë, SHBA kreu sulme ajrore për të mbështetur forcat afgane të sigurisë, një veprim që talibanët thanë se ishte në kundërshtim me marrëveshjen e paqes në Doha.
Presidenti amerikan gjithashtu e këshilloi Ghanin që të marrë mbështetje nga afganët e fuqishëm për një strategji ushtarake në të ardhmen dhe pastaj të vendosë një ‘luftëtar’ në krye të përpjekjes, një referencë për ministrin e Mbrojtjes, Gjeneralin Bismillah Khan Mohammadi.
Biden lavdëroi forcat e armatosura afgane, të cilat u stërvitën dhe financuan nga qeveria amerikane. “Ju qartësisht keni ushtrinë më të mirë,” i tha ai Ghanin.
“Ju keni 300,000 forca të armatosura mirë kundrejt 70-80,000 forcave dhe ato janë qartë të afta për të luftuar mirë.”
Ditë më vonë, ushtria afgane filloi të dorëzohet nëpër kryeqytetet krahinore në vend me pak luftime kundër talibanëve.
Në shumicën e telefonatës, Biden u përqëndrua në atë që ai e quajti problemi i ‘perceptimit’ të qeverisë afgane.
“Unë nuk kam nevojë t’ju them se perceptimi në të gjithë botën dhe në pjesë të Afganistanit, besoj, është se gjërat nuk po shkojnë mirë në aspektin e luftës kundër talibanëve,” tha Biden.
“Dhe ka një nevojë, pavarësisht nëse është e vërtetë apo jo, ka nevojë për të projektuar një pamje tjetër të asaj që është në terren.”
Biden i tha Ghanin se nëse figurat e shquara politike të Afganistanit do të jepnin një konferencë shtypi së bashku, duke mbështetur një strategji të re ushtarake, ‘kjo do të ndryshojë perceptimin dhe kjo do të ndryshojë shumë gjëra në terren mendoj’.
Fjalët e udhëheqësit amerikan treguan se ai nuk e kishte parashikuar kryengritjen dhe kolapsin masiv që do të vinte 23 ditë më vonë.
“Ne do të vazhdojmë të luftojmë fort, diplomatikisht, politikisht, ekonomikisht, për t’u siguruar që qeveria juaj jo vetëm të mbijetojë, por të jetë e qëndrueshme dhe të forceohet edhe më tej,” tha Biden.
Shtëpia e Bardhë nuk pranoi të komentojë mbi telefonatën mes dy liderëve.
Pas thirrjes, Shtëpia e Bardhë lëshoi një deklaratë që u përqëndrua në angazhimin e Biden për të mbështetur forcat afgane të sigurisë dhe administratën, që kërkojnë fonde për Afganistanin nga Kongresi.
Ghani i tha Biden-it se ai besonte se mund të kishte paqe nëse ai mund të ‘riekuilibronte zgjidhjen ushtarake’. Por ai shtoi, ‘Ne duhet të lëvizim me shpejtësi’.
“Ne po përballemi me një pushtim në shkallë të plotë, të përbërë nga talebanë me planifikim të plotë pakistanez dhe mbështetje logjistike, dhe të paktën 10-15,000 terroristë ndërkombëtarë, kryesisht pakistanezë që janë përfshirë në këtë,” tha Ghani.
Zyrtarët e qeverisë afgane dhe ekspertët amerikanë, vazhdimisht kanë vënë në dukje mbështetjen pakistaneze për talibanët si çelësin e ringjalljes së grupit.
Ambasada pakistaneze në Uashington i mohon këto akuza.
“Është e qartë se miti i luftëtarëve talibanë që kalojnë nga Pakistani është për fat të keq një justifikim dhe një mendim i përdorur në mënyrë abuzive nga z. Ashraf Ghani për të justifikuar dështimin e tij për të udhëhequr dhe qeverisur,” tha një zëdhënës i ambasadës për Reuters.
Reuters u përpoq të kontaktonte stafin e Ghanit për këtë histori, duke përdorur telefonatat e mesazhet, por pa sukses. Deklarata e fundit publike nga Ghani, i cili besohet të jetë në Emiratet e Bashkuara Arabe, erdhi më 18 gusht. Ai tha se iku nga Afganistani për të parandaluar gjakderdhjen.
Në kohën e telefonatës, SHBA kishte filluar tërheqjen e planifikuar nga Afganistani, të cilën Biden e kishte shtyrë nga data e majit e caktuar nga paraardhësi i tij, Donald Trump. Ushtria amerikane kishte mbyllur bazën e saj kryesore ajrore në Afganistan, në Bagram, në fillim të korrikut.
Ndërsa dy presidentët folën, kryengritësit talibanë kontrolluan rreth gjysmën e qendrave të distriktit të Afganistanit, duke treguar një përkeqësim të shpejtë të situatës së sigurisë.
Afganistani po premtonte një ndryshim në strategjinë e tij ushtarake, për të filluar përqëndrimin në mbrojtjen e ‘qendrave të popullsisë’ – qyteteve të mëdha – në vend që të luftonte për të mbrojtur territoret rurale. Biden iu referua miratimit të asaj strategjie. Ai tha se kjo do të ndihmonte jo vetëm në terren, por në ‘perceptimin’ ndërkombëtar që kërkohej për të rritur mbështetjen botërore për qeverinë afgane.
“Unë nuk jam një ushtarak, kështu që nuk po ju them se si duhet të duket saktësisht një plan, ju do të merrni jo vetëm më shumë ndihmë, por do të merrni një perceptim që do të ndryshojë … “, tha Biden.
Ghani, nga ana e tij, e siguroi homologun Biden se ‘sigurimi juaj i mbështetjes shkon është shumë larg për të na mundësuar, për të na mobilizuar me të vërtetë seriozisht’.
Pak më shumë se dy javë pas telefonatës së Bidenit me Ghanin, talibanët pushtuan disa kryeqytete provinciale afgane dhe SHBA tha se u takonte forcave afgane të sigurisë të mbronin vendin.
“Këto janë forcat e tyre ushtarake, këto janë kryeqytetet e tyre krahinore, njerëzit e tyre për t’u mbrojtur,” tha zëdhënësi i Pentagonit, John Kirby më 9 gusht.
Më 11 gusht, raportet e inteligjencës amerikane treguan se luftëtarët talibanë mund të izolonin kryeqytetin e Afganistanit në 30 ditë dhe ndoshta ta merrnin atë brenda 90. Në vend të kësaj, rënia ndodhi në më pak se një javë.
Thirrja Biden-Ghani nënvizoi gjithashtu zënka të vazhdueshme politike që pllakosën qeverinë afgane.
Kur Biden i kërkoi të përfshijë ish-presidentin afgan Hamid Karzai në një konferencë për shtyp, Ghani u tërhoq.
“Karzai nuk do të ishte i dobishëm,” tha ai. “Ai është polemizues dhe koha është thelbësore, ne nuk mund të sjellim secilin individ…Ne jemi përpjekur për muaj me Presidentin Karzai. Herën e fundit u takuam për 110 minuta; ai po më shante dhe po më akuzonte se isha një lake amerikan.”
Biden ndaloi para se të përgjigjej: “Unë rezervohem të gjykoj mbi këtë.”
Karzai nuk mund të kontaktohej për të komentuar mbi pretendimet, pavarësisht thirrjeve dhe mesazheve të dërguara tek një prej ndihmësve të tij.
Telefonata e dytë me stafin kryesor
Në një thirrje pasuese më vonë atë ditë që nuk përfshinte presidentin amerikan, Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i Biden, Jake Sullivan, Gjenerali Mark Milley dhe komandanti i Komandës Qendrore të SHBA, Gjenerali Frank McKenzie folën me Ghani-n. Reuters gjithashtu mori një transkript të asaj telefonate.
Edhe në këtë telefonatë, një pjesë e fokusit të bisedës ishte perceptimi global i ngjarjeve në terren në Afganistan. Milley, kryetar i Shefave të Përgjithshëm të Shtabit, i tha Ghani-t se ‘perceptimi në Shtetet e Bashkuara, në Evropë dhe media është se ka një vrull të talibanëve dhe një narrativë e fitores së tyre. Dhe ne duhet të demonstrojmë kolektivisht dhe të përpiqemi ta ndryshojmë atë perceptim, atë tregim’.
“Nuk besoj se koha është në favorin tonë. Ne duhet të lëvizim shpejt,” shtoi McKenzie.
Një zëdhënës i McKenzie nuk pranoi të komentojë. Një zëdhënës i Milley nuk u përgjigj deri në kohën e publikimit të shkrimit.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Reuters
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
