*Nga Tom Secker, gazetar hulumtues me bazë në Britani. Ju mund ta ndiqni punën e tij përmes faqes së tij Spy Culture dhe podcastit të tij ClandesTime.
Filmi i njohur i spiunazhit i vitit 2012, ‘Argo’, me protagonist Ben Affleck dhe i bazuar në operacionin e CIA-s në jetën reale për të nxjerrë jashtë ambasadës së SHBA-së në Iran gjashtë punonjës që u bllokuan aty pas revolucionit të vitit 1979, ishte një nxitje e madhe e reklamës për agjencinë amerikane.
Në fund të vitit 2012 Ben Affleck ishte në qark promovues për ‘Argo’. Natyrisht, kjo çoi në pyetje në lidhje me lidhjen CIA-Hollywood dhe në një intervistë, Affleck komentoi: “Ndoshta Hollywood është plot me agjentë të CIA-s, dhe ne thjesht nuk e dimë.”
Kur ai u pyet nëse po punonte për CIA-n, Affleck u përgjigj: “Po, dhe tani më nxorrët zbuluar.”
2001: Kontakti i parë i Affleck me CIA-n
Në kohën kur u bënë, këto komente u interpretuan gjerësisht si një shaka, një përgjigje e shpejtë e një pyetjeje absurde. Por prapa skenave, filmi ‘Argo’ u mbështet nga CIA dhe Affleck kishte punuar më parë me Agjencinë kur ai luajti personazhin Jack Ryan në filmin e vitit 2002 ‘Sum of All Fears’.
Sipas shënimeve të prodhimit për filmin thriller-spiunazh, atëherë ndërlidhësi CIA-Hollywood, Chase Brandon, organizoi që Affleck të bënte vizita të shumta në selinë e CIA-s në Langley, Virginia.
Brandon vuri re, ‘Një nga gjërat, mendoj, që i dha dobi Benit ndërsa ecte nëpër agjenci ishte që thjesht të ndjente atmosferën e vendit. Ka një ndjenjë misioni dhe rëndësie shumë të prekshme për atë që ndodh atje, dhe unë mendoj se Ben e mori atë thjesht duke qenë në ndërtesë’.
Po kështu, ish-gruaja e Affleck, Jennifer Garner luajti në serialin e mbështetur nga CIA. ‘Alias’ dhe u shfaq në një reklamë rekrutimi të CIA-s pasi ishte rekrutuar vetë për rolin e Brandon.
Procesi tetëvjeçar Argo-FOIA
Hollësitë rreth asaj se si CIA punoi me krijuesit e filmit ‘Argo’, dhe Affleck në veçanti, ishin të pakta, pavarësisht se filmi ishte një temë kryesore për komentuesit dhe filmi provoi një sukses masiv tregtar dhe kritik duke marrë gjithashtu shumë çmime Oskar.
Të pakta, deri tani.
Në përgjigje të një kërkese tetë vjeçare të FOIA-s nga akademiku britanik Matthew Alford, CIA kohët e fundit lëshoi mbi 200 faqe dokumentesh që hedhin dritë të re mbi ‘marrëdhënien e ngushtë të punës’ midis Agjencisë dhe prodhuesve të filmit ‘Argo’, veçanërisht me Affleck, regjisori dhe ylli i filmit.
Alford, bashkëautor në ‘Kinemaja e Sigurisë Kombëtare’: Provat e reja tronditëse të kontrollit të qeverisë në Hollywood, komentoi: “Unë isha shumë i hutuar kur dokumentet dolën. E kisha harruar plotësisht se do të bëja një kërkesë për korrespondencë të CIA-s për filmin ‘Argo’. Kjo sepse e bëra në vitin 2012.”
Ai shtoi: “Unë me të vërtetë nuk mendoj se atyre u pëlqen të lëshojnë materiale për këtë, të paktën jo për ne.”
Për disa kohë CIA kishte dashur që dikush të bënte një film në lidhje me operacionin Argo, dhe madje e promovoi atë si një komplot të sugjeruar filmi në faqen e tyre të Ndërlidhjes së Industrisë së Kulturës në 2007.
Megjithëse George Clooney dhe Grant Heslov e kishin filmin në zhvillim për disa vjet, vetëm kur Warner Brothers ftuan Affleck të bashkohej me grupin, projekti në të vërtetë mori hov. Ai punoi ngushtë me Tony Mendez, ish oficerin e CIA-s që Affleck luajti në film dhe njeriu që qëndroi pas idesë për të maskuar stafin e ambasadës si një ekip filmi të Hollywood-it, dhe ishte përmes Mendez që Affleck u rilidh me Agjencinë.
2011: Affleck ribashkohet me CIA
Siç zbulojnë dokumentet e CIA-s, në mars 2011, Affleck dhe Mendez shkuan në një turne në Observatorin e Vjetër Detar, ish seli e CIA-s si dhe paraardhësi i saj OSS, dhe baza për Zyrën e Shërbimeve Teknike të Agjencisë, ku Mendez punonte në kohën e operacionitt ‘Argo’.
Turi u organizua nga Departamenti amerikan i Shtetit dhe CIA dhe u pasua nga një vizitë në selinë e agjencisë në Langley, Virginia, për një tryezë të rrumbullakët në Sallën e Konferencave të drejtorit, ku Affleck diskutoi projektin me zyrtarët e CIA-s. Një e-mail i brendshëm përshkruan sesi CIA ‘shpresonte të zhvillonte një marrëdhënie të ngushtë pune me krijuesit e filmave në këtë projekt’.
Gjatë kësaj vizite në Langley, Affleck vizitoi muzeun e CIA-s dhe kërkoi kopje të fotografive historike në arkivat e tyre, të cilat u lëshuan pas një procesi të gjatë filtrimi. Në një e-mail ai falënderoi Agjencinë për ndihmën, duke thënë: “Unë jam jashtëzakonisht mirënjohës dhe shpresoj shumë të tregoj një histori që bën drejtësinë për Tonin dhe Agjencinë.”
E-maili i Affleck mbyllej me shpresën e tij që të kthehej sërish në selinë e CIA-s: “Unë pres që së shpejti të kthehem në selinë e agjencisë.”
Një oficer u përgjigj: “Do të isha i lumtur të mbështesja një vizitë tjetër nga ju ose të tjerët që punojnë me ju në film”, duke shtuar: “Më pëlqen mundësia që të tregoj shtëpinë tonë në Langley.”
Në maj Affleck pyeti për marrjen e lejes për të filmuar në Langley, dhe muajin tjetër ai dhe disa nga ekipi i produksionit bënë një tjetër udhëtim në selinë e CIA-s.
Pas turneut, Affleck dërgoi një e-mail tjetër për CIA-n, përsëri duke kërkuar për marrjen e lejes për xhirime. Një oficer i çështjeve publike shkroi përsëri për të siguruar Affleck duke thënë: “Po përpiqemi”, ndërsa një tjetër u përgjigj: “Ne jemi të ngazëllyer për xhirimet dhe duam ta bëjmë këtë punë.”
“Ne do e bëjmë Agjencinë krenare, ju premtoj”
Në filmin ‘Argo’, Affleck, projektuesi i produksionit Sharon Seymour dhe producenti ekzekutiv Chris Brigham vazhduan projektin, duke u përpjekur të merrnin leje për të filmuar brenda kampusit Langley dhe Godinës së Selisë së Vjetër. Vetëm pas disa rishikimeve të skenarëve u dha leja, duke e bërë zv.Drejtorin për Çështjet Publike të shkruante një e-mail duke falënderuar shefat për vendimin e tyre.
Ai e përshkroi ‘Argo’ si ‘Një lajm i mirë për historinë e CIA-s, me njerëz të mirë të CIA-s në jetën reale’. Zyrtari më pas i shkroi Affleck për t’i thënë atij ‘lajmin e mirë’ dhe Affleck u përgjigj: “Kjo është e shkëlqyeshme!!! Shumë faleminderit!! Jam i emocionuar. Ju lutem më tregoni çfarëdo që mund të bëj. Kjo është emocionuese. Ne do ta bëjmë agjencinë krenare që ju premtoj.”
Në shtator menaxheri i vendndodhjes Peggy Pridemore – i cili po punonte njëkohësisht me Agjencinë për filmimin pranë kampusit Langley për Çështje të Fshehta – u lejua të hynte në zyrën e Drejtorit të CIA-s gjatë një vizite tjetër, ndërsa aktorit Bryan Cranston iu dha një turne në objekt në tetor dhe u takua me oficerët e CIA-s për të mësuar ‘si funksionon jeta e tyre, duke mbajtur sekrete, efektet në jetën e tyre në shtëpi’.
Cranston kujtoi se xhirimi në vetvete ishte një ditë e ‘Sigurisë së lartë’. Ai tregoi një moment kur dy oficerë të SPS-së nga policia e brendshme e CIA-s erdhën në një qoshe ndërsa ata po qëllonin brenda në Langley, dhe ai i pyeti ata nëse gjithçka ishte në rregull dhe njëri i tha “Ka një telefon Samsung të ndezur në njërin nga xhepat e këtyre dy zotërinjve.”
Cranston u trondit nga ‘fakti që ai e dinte markën, dhe saktësisht se ku ishte, përmes elektronikës’. Skenaristi Chris Terrio i bëri jehonë kësaj, duke përshkruar ‘Më kujtohet ndërsa xhirimi po përfundonte, kishte njerëz që po skanonin dhe po korrigjonin korridorin në të cilin ishim’.
Muaj më vonë, ndërsa filmi ishte në përfundim, producenti Chay Carter i shkroi CIA-s për të marrë leje për të falënderuar Agjencinë dhe një oficer u përgjigj duke thënë se do të bisedonte me eprorët, duke sqaruar: “Filmi ka bërë xhiron këtu , dhe të gjithë – nga shefi e poshtë – e duan atë. Ne jemi vërtet të ngazëllyer.”
Javë më vonë, u mbajt një shfaqje e veçantë për një grup oficerësh të CIA-s, përfshirë drejtorin e CIA-s, David Petraeus, përpara shfaqjes së filmit.
Një e treta e shikuesve të Argos ndiheshin më mirë për CIA-n
Kjo marrëdhënie e pazakontë e ngushtë rezultoi në një sukses kritik dhe komercial, si dhe një ndihmë për reklamën e CIA-s, të cilët ishin aq mirënjohës për atë që Affleck kishte bërë për ta, saqë ata përdorën llogarinë e tyre në Twitter për ta falënderuar atë duke thënë: “Të linim Affleck të filmonte këtu? Ideja më e mirë e keqe që kemi pasur.”
Por nuk është vetëm mendimi i CIA-s që filmi kishte një ndikim të madh pozitiv në imazhin e tyre publik.
Një studim i vitit 2014 nga Michelle Pautz zbuloi se mendimet e agjencive qeveritare, nivelet e besimit tek qeveria dhe besimi në drejtimin e përgjithshëm të vendit të gjitha u përmirësuan pasi u shfaq filmi ‘Argo’, dhe filmin e mbështetur nga CIA, ‘Zero Dark Thirty’.
Në veçanti, 34% e njerëzve që panë filmin ‘Argo’ rritën vlerësimin e tyre për CIA-n, duke nënvizuar se sa efektivisht ky bashkëpunim rriti opinionin publik të Agjencisë.
Premtimi i agjentit Affleck për ‘ta bëjë agjencinë krenare’ dha rezultat.
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
