Një rrjedhje e madhe dokumentesh të para nga BBC News tregon se si vendet po përpiqen të ndryshojnë një raport shkencor thelbësor se si të trajtohen ndryshimet klimatike.
Rrjedhja e dokumenteve zbulon se Arabia Saudite, Japonia dhe Australia janë ndër vendet që i kërkojnë OKB -së të zvogëlojë nevojën për të hequr dorë me shpejtësi nga karburantet fosile.
Ai gjithashtu tregon se disa kombe të pasura po vënë në dyshim se do t’u paguajnë më shumë shteteve më të varfra për të kaluar në teknologjitë më të gjelbra.
Ky “lobim” ngre pyetje për samitin e klimës COP26 në nëntor.
Rrjedhja zbulon se vendet po kundërshtojnë rekomandimet e OKB-së për veprim dhe vjen vetëm disa ditë përpara se atyre do t’u kërkohet në samit të marrin angazhime të rëndësishme për të ngadalësuar ndryshimin e klimës dhe për të mbajtur ngrohjen globale në 1.5 gradë.
Dokumentet e zbuluara përbëhen nga më shumë se 32,000 paraqitje të bëra nga qeveritë, kompanitë dhe palët e tjera të interesuara për ekipin e shkencëtarëve që përpilojnë një raport të OKB-së, i krijuar për të bashkuar provat më të mira shkencore se si të trajtohet ndryshimi i klimës.
Këto “raporte vlerësimi” prodhohen çdo gjashtë deri në shtatë vjet nga Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC), organi i OKB -së i ngarkuar me vlerësimin e shkencës së ndryshimit të klimës.
Këto raporte përdoren nga qeveritë për të vendosur se çfarë veprimesh nevojiten për të trajtuar ndryshimet klimatike dhe të fundit do të jenë një kontribut vendimtar për negociatat në konferencën e Glasgout.
Autoriteti i këtyre raporteve rrjedh pjesërisht nga fakti se pothuajse të gjitha qeveritë e botës marrin pjesë në procesin për të arritur konsensus.
Komentet e qeverive që BBC ka lexuar janë krijuar në masë të madhe për të qenë konstruktive dhe për të përmirësuar cilësinë e raportit përfundimtar.
Paketa e komenteve dhe drafti i fundit i raportit iu dhanë ekipit të gazetarëve hulumtues të Greenpeace në Mbretërinë e Bashkuar, Unearthed, i cili ia kaloi ato BBC News.
Lëndët djegëse fosile
Rrjedhja tregon një numër vendesh dhe organizatash që argumentojnë se bota nuk ka nevojë të zvogëlojë përdorimin e karburanteve fosile aq shpejt sa rekomandon drafti aktual i raportit.
Një këshilltar i ministrisë saudite të naftës kërkon që frazat si ‘nevoja për veprime urgjente dhe të përshpejtuara zbutëse në të gjitha shkallët...’ duhet të eliminohen nga raporti”.
Një zyrtar i lartë i qeverisë Australiane hedh poshtë përfundimin se mbyllja e termocentraleve me qymyr është e nevojshme, edhe pse përfundimi i përdorimit të qymyrit është një nga objektivat e deklaruar të konferencës COP26.
Arabia Saudite është një nga prodhuesit më të mëdhenj të naftës në botë dhe Australia është një eksportues kryesor i qymyrit.
Një shkencëtar i lartë nga Instituti Qendror i Kërkimeve të Minierave dhe Karburantit të Indisë, i cili ka lidhje të forta me qeverinë indiane, paralajmëron se qymyri ka të ngjarë të mbetet shtylla kryesore e prodhimit të energjisë për dekada për shkak të asaj që ata e përshkruajnë si “sfidat e jashtëzakonshme” të ofrimit të energjisë elektrike të përballueshme. Me India është tashmë konsumatori i dytë më i madh në botë i qymyrit.
Një numër vendesh argumentojnë në favor të teknologjive në zhvillim dhe aktualisht të shtrenjta, të dizajnuara për të kapur dhe ruajtur përgjithmonë dioksidin e karbonit nën tokë. Arabia Saudite, Kina, Australia dhe Japonia – të gjithë prodhuesit ose përdoruesit e mëdhenj të lëndëve djegëse fosile – si dhe organizata e vendeve prodhuese të naftës, OPEC, të gjithë mbështesin kapjen dhe ruajtjen e karbonit (CCS).
Pretendohet se këto teknologji CCS mund të ulin në mënyrë dramatike emetimet e karburanteve fosile nga termocentralet dhe disa sektorë industrialë.
Arabia Saudite, eksportuesi më i madh i naftës në botë, kërkon që shkencëtarët e OKB-së të fshijnë përfundimin e tyre se “fokusi i përpjekjeve të dekarbonizimit në sektorin e sistemeve të energjisë duhet të jetë në zhvendosjen e shpejtë në burimet me karbon zero dhe fshirjen aktive të karburanteve fosile“.
Argjentina, Norvegjia dhe OPEC gjithashtu kundërshtojnë deklaratën. Norvegjia argumenton se shkencëtarët e OKB-së duhet të lejojnë mundësinë e CCS si një mjet potencial për reduktimin e emetimeve nga lëndët djegëse fosile.
Draft raporti pranon se CCS mund të luajë një rol në të ardhmen, por thotë se ka pasiguri në lidhje me realizueshmërinë e tij. Ai thotë se “ka paqartësi të madhe në masën në të cilën lëndët djegëse fosile me CCS do të ishin të pajtueshme me objektivat 2C dhe 1.5C“, siç përcaktohet nga Marrëveshja e Parisit.
Para për vendet më të varfra
Një numër i konsiderueshëm i komenteve të Zvicrës drejtohen në ndryshimin e pjesëve të raportit që argumentojnë se vendet në zhvillim do të kenë nevojë për mbështetje, veçanërisht mbështetje financiare, nga vendet e pasura në mënyrë që të përmbushin objektivat e reduktimit të emetimeve.
U ra dakord në konferencën e klimës në Kopenhagë në 2009 që vendet e zhvilluara do të siguronin 100 miliardë dollarë në vit në financimin e klimës për vendet në zhvillim deri në vitin 2020, një objektiv që ende nuk është arritur.
Duke shkuar bërthamore
Një numër vendesh kryesisht të Evropës Lindore argumentojnë se draft-raporti duhet të jetë më pozitiv në lidhje me rolin që mund të luajë energjia bërthamore në përmbushjen e objektivave klimatike të OKB-së.
India shkon edhe më tej, duke argumentuar “pothuajse të gjithë kapitujt përmbajnë njëanshmëri kundër energjisë bërthamore”. Ai argumenton se është një “teknologji e vendosur” me “mbështetje të mirë politike përveç në disa vende”.
Republika Çeke, Polonia dhe Sllovakia kritikojnë një tabelë në raport, e cila zbulon se energjia bërthamore ka vetëm një rol pozitiv në arritjen e një prej 17 synimeve të OKB-së për Zhvillimin e Qëndrueshëm. Ata argumentojnë se mund të luajë një rol pozitiv në realizimin e pjesës më të madhe të agjendës së zhvillimit të OKB-së.
