Ministri i Jashtëm rus Sergey Lavrov dhe homologu i tij amerikan Antony Blinken janë takuar për bisedime të vështira në qytetin zviceran të Gjenevës për të diskutuar tensionet në rritje midis dy vendeve dhe propozimet e Moskës për të kufizuar zgjerimin e NATO-s.
Pas bisedimeve kokë më kokë, secili diplomat dha ddeklaratën e tij për gazetarët në lidhje me rezultatin e diskutimeve të tyre, me tensionet që mbetën ende të larta midis Uashingtonit dhe Moskës. Takimi përfundoi herët, duke zgjatur vetëm rreth një orë e gjysmë, me të dyja palët që informuan se mundësitë për një përparim ishin të pakta.
Duke folur në një konferencë për shtyp pas përballjes, Lavrov tha se Blinken ishte ‘i kënaqur’ pas bisedimeve. Diplomati amerikan shtoi gjithashtu se diskutimet ishin ‘të sinqerta dhe thelbësore’ dhe tha se të dy palët tani janë në një ‘rrugë më të qartë’ për të kuptuar shqetësimet e njëra-tjetrës.
Ukraina
Një prioritet kyç për Moskën, i përcaktuar në dy projekt-traktate të paraqitura në Uashington dhe NATO, është një garanci me shkrim se blloku ushtarak i udhëhequr nga SHBA nuk do të zgjerohet më tej drejt kufijve të saj dhe se kërkesat e Ukrainës për anëtarësim do të hidhen poshtë. Udhëheqësit perëndimorë kanë pohuar vazhdimisht gjatë javëve të fundit se Rusia mund të urdhërojë një sulm ndaj kombit fqinj.
Blinken përsëriti mbështetjen e Uashingtonit për sovranitetin e Kievit pas konferencës dhe paralajmëroi se Moska do të përballet me një ‘përgjigje të shpejtë, të ashpër dhe të bashkuar’ nëse trupat e saj nisin një pushtim të fqinjit të saj në Evropën Lindore.
Ndërkohë, Lavrov përsëriti se Moska nuk ka plane të nisë një sulm ndaj ish-Republikës Sovjetike në përgjigje të një pyetjeje nga rrjeti amerikan i lajmeve CNN.
“Ju pretendoni se Rusia po planifikon të sulmojë Ukrainën, edhe pse ne e kemi shpjeguar tashmë shumë herë se nuk është kështu.” – tha zyrtari veteran.
Në këmbim, Blinken i kërkoi homologut të tij rus të provonte se vendi i tij nuk po planifikon të organizojë një ofensivë, duke shtuar se ai kishte dëgjuar mohimet e Moskës, por se ‘veprimet’ vlejnë më shumë se fjalët.
“Unë besoj se ne mund ta çojmë përpara këtë punë të zhvillimit të mirëkuptimit dhe marrëveshjeve së bashku që sigurojnë sigurinë tonë të ndërsjellë. Por kjo varet nga ndalimi i agresionit të Rusisë ndaj Ukrainës.” – tha ai.
Propozimet e sigurisë
Pas raundit të fundit të negociatave, Lavrov zbuloi se Uashingtoni është zotuar t’i përgjigjet me shkrim propozimeve të Moskës për garancitë e sigurisë. Sipas tij, Blinken ‘na siguroi se do të jepte një përgjigje me shkrim javën e ardhshme’ tha ai, duke paralajmëruar se aktualisht ‘reagimi i tyre është vetëm paraprak, ne u paralajmëruam për këtë’.
Diplomati amerikan konfirmoi se Moska mund të parashikojë një përgjigje në të ardhmen e afërt, duke deklaruar se Uashingtoni pret të ndajë ‘shqetësimet dhe idetë e tij me Rusinë në detaje dhe me shkrim javën e ardhshme’.
Ai shtoi gjithashtu se të dyja palët ranë dakord që të zhvillojnë takime të mëtejshme për këtë temë. Blinken tha gjithashtu se ai ‘dha disa ide për të ulur tensionet dhe për të rritur sigurinë që ne kemi zhvilluar në konsultim me partnerët dhe aleatët tanë’.
Në të njëjtën kohë, ai la të kuptohej se Uashingtoni nuk do të ishte i përgatitur për kompromis për kërkesën qendrore të Moskës, duke thënë se ‘i kam bërë të qartë ministrit Lavrov se ekzistojnë disa parime që SHBA, partnerët dhe aleatët tanë, janë të përkushtuar t’i mbrojnë. Kjo përfshin ato që do të pengonin të drejtën sovrane të popullit ukrainas për të shkruar të ardhmen e tyre. Nuk ka hapësirë tregtare atje, asnjë’, theksoi ai.
NATO
Diskutimet janë të fundit në një seri takimesh diplomatike të mbajtura pasi Rusia zhvilloi dy projekt-traktate, njëri drejtuar Uashingtonit dhe tjetri NATO-s, muajin e kaluar, të cilat, argumenton ajo, janë të ndërtuara rreth zvogëlimit të rrezikut të konfliktit në kontinentin evropian. Përveç ndalimit të Ukrainës nga anëtarësimi në NATO, Moska po këmbëngul që blloku duhet të përmbahet nga aktiviteti ushtarak në territorin e ish-shteteve të Paktit të Varshavës që u bashkuan pas vitit 1997, pas rënies së Bashkimit Sovjetik.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg ka kritikuar kërkesat e Moskës, duke thënë se vendi nuk ka veto në përpjekjet e Ukrainës për t’u bashkuar dhe këmbënguli se nuk do të pranonte një sistem ‘me dy nivele’ që do ta pengonte atë të vendoste trupa në shtete të veçanta anëtare.
Lavrov tha se kërkesat që Ukraina të mos pranohej në NATO nuk ishin një shenjë që Rusia po kërkonte të kontrollonte një ‘sferë ndikimi’, por një përpjekje për të parandaluar bllokun ‘të mbjellë farat’ e konfliktit në Evropën Lindore.
Javën e kaluar, Stoltenberg e bëri të qartë gjithashtu se NATO nuk ishte e përgatitur të bënte kompromis mbi ato që i konsideron si vlerat e saj thelbësore vetëm për të qetësuar Rusinë.
Marrja e garancive të forta se Kievi nuk do të bashkohet me bllokun është integrale për ruajtjen e sigurisë së Moskës, kanë thënë zyrtarët rusë. Në fund të dhjetorit, sekretari i shtypit i Kremlinit, Dmitry Peskov tha se zgjerimi i NATO-s më afër kufijve të Rusisë është një çështje ‘jetë a vdekjeje’.
Presidenti rus Vladimir Putin ka këmbëngulur më parë se kryeministrit të fundit sovjetik, Mikhail Gorbachev, iu dha garanci nga Perëndimi se NATO nuk do të zgjerohej në hapësirën e mbetur pas rënies së Bashkimit Sovjetik. Një tufë dokumentesh u deklasifikua në vitin 2017 dhe më pas u konsiderua gjerësisht se tregon se zyrtarët amerikanë, britanikë dhe gjermanë siguruan verbalisht Kremlinin në vitet 1990 se NATO nuk do të lëvizte në vendet e Evropës Lindore, përpara se t’i jepte anëtarësonte Poloninë, Lituaninë, Letoninë dhe Estoninë.
Takimet e mëtejshme mes Putinit dhe Bidenit
I pyetur nëse mund të mbahej një takim i mëtejshëm midis Putinit dhe Presidentit të SHBA Joe Biden, Lavrov shtoi se ishte e rëndësishme që ‘të mos ecim përpara’.
“Ne jemi duke pritur për një përgjigje zyrtare për propozimet tona, pas së cilës ne planifikojmë një kontakt tjetër në nivelin e ministrave të Jashtëm.” – shpjegoi zyrtari. Ndërsa ai tha se ‘Presidenti Putin është gjithmonë i gatshëm të takojë Biden’, duhet të jetë qartë se çfarë synojnë të arrijnë të dyja palët nga mbajtja e takimeve mes dy liderëve.
Ndërkohë, Blinken shprehu në mënyrë të ngjashme se ‘nëse rezulton e dobishme dhe produktive që të dy presidentët të takohen, të bisedojnë, të angazhohen, të përpiqen t’i çojnë gjërat përpara, mendoj se ne jemi plotësisht të përgatitur për ta bërë këtë’.
Në fund të dhjetorit, të dy udhëheqësit zhvilluan një video-telefonatë e cila zgjati 50 minuta dhe pa të dy të diskutonin çështje kyçe të sigurisë në Evropë, duke përfshirë Ukrainën. Putin e këshilloi homologun e tij se vendosja e masave të mëtejshme ndëshkuese do t’i jepte një goditje vdekjeprurëse marrëdhënieve SHBA-Rusi.
Më herët në dhjetor, udhëheqësit mbajtën një ndërveprim më të gjatë përmes një lidhjeje të sigurt me video. Sipas një leximi të bisedës nga Kremlini, Moska tha se është ‘seriozisht e interesuar’ në marrjen e ‘garancive ligjore të besueshme dhe të forta’ që përjashtojnë zgjerimin e NATO-s më tej drejt lindjes dhe vendosjen e ‘sistemeve të armëve sulmuese në vendet ngjitur me Rusinë’.
