Agjencia amerikan e lajmeve “Associated Press” i ka kushtuar një artikull filmit “Zgjoi”, i cili është pretendent për nominim në Akademinë e çmimeve “Oscars 2022”.
Janarin e kaluar, regjisorja Blerta Basholli ishte e lumtur që kishte hyrë në Festivalin e Filmit Sundance me filmin e saj debutues “Zgjoi”. Filmi në gjuhën shqipe për një grua që fillon biznesin e saj pas Luftës së Kosovës ishte një perlë frymëzuese, por Basholli as që kishte guxuar të ëndërronte se sa larg do të arrinin.
“Jo vetëm që ky u bë filmi i parë në historinë e Sundance që fitoi tre çmimet më të mira në konkursin botëror të kinemasë, por tani ai ka një shans të madh për t’u bërë pretendenti i parë i Kosovës për Oscar në kategorinë më të mirë ndërkombëtare të filmit.”– shkruan AP.
“Zgjoi” bazohet në historinë e vërtetë të Fahrije Hotit, e cila gjatë Luftës së Kosovës 1998-1999 u largua nga qyteti i saj i vogël i Krushës së Madhe me fëmijët e saj të vegjël. Kur ajo u kthye, burri i saj ishte zhdukur dhe me shumë gjasa kishte vdekur dhe ajo nuk kishte asnjë mënyrë për të mbajtur familjen e saj. Duke përmbysur traditën dhe pritshmëritë, Hoti u bashkua me koleget e veja të luftës dhe filloi të shiste ajvarin e bërë vetë, një erëz të bërë me speca të kuq, në tregjet lokale.
Biznesi i saj, Kooperativa Krusha, vazhdon të funksionojë edhe sot.
Regjisorja Basholli u njoh me historinë e Hotit vite më parë, në kohën kur ajo po merrte diplomën e saj të masterit nga Universiteti i Nju Jorkut. Ajo e dinte se duhej të ishte një film dhe se Yllka Gashi, një aktore e njohur në Kosovë, duhet ta luante. Basholli dhe Gashi u takuan me Hotin rreth vitit 2011 dhe kjo e përforcoi edhe më tej misionin e tyre për të treguar historinë e saj. Por do të duheshin gati nëntë vjet për ta nisur filmin dhe dy të tjera para se të kishte momentin e Hirushes në Sundance.
Basholli dhe Gashi ishin të dy adoleshentë në Kosovë kur shpërtheu lufta. Ata e mbajnë mend mirë atë dhe gjithashtu vitet e vështira.
“Rritja në vitet e 90-ta në Kosovë nuk ishte një kohë e mirë për të qenë fëmijë.”- tha Gashi.
Por përvoja e ndarjes së historive të tyre dhe e realizimit të filmit dhe e vendosjes së tyre në këpucët e nënave të tyre u tregua katartike në një farë mënyre.
“Ne jetuam për shumë vite nën pushtim, kështu që ishte një periudhë e gjatë që vërtet ishim dëshmitarë të shumë gjërave.”– tha Basholli. “Por unë kurrë nuk e kam ditur historinë e Yllkës dhe se çfarë kishte kaluar dhe si u largua nga Kosova gjatë luftës dhe ajo nuk e dinte historinë time. Kështu që ne të dy u hapëm me njëri-tjetrin… Është gjithashtu një mënyrë shërimi dhe një mënyrë për të treguar një histori që shpresojmë të mos përsëritet.”
Gashi tha se kjo ishte diçka që ajo as nuk e dinte se kishte nevojë.
“Kjo hapi një perspektivë të re, të jem e sinqertë, sepse mendoj se kolektivisht kurrë nuk kemi pasur mundësi të shërohemi si shoqëri, si komb, si popull, sepse ishim të etur për ta ndërtuar vendin.”– tha Gashi.
AP shkruan se suksesi i “Hive” ka bërë që i gjithë vendi t’i brohorasë edhe tani. Madje, njerëzit e kanë ndaluar Bashollin në rrugë për ta falënderuar që i ka bërë kaq krenarë.
“Njerëzit e njohin Yllkën sepse ajo është një aktore shumë e njohur dhe njerëzit e duan vërtet. Por të ndalosh regjisoren nuk ndodh kaq shpesh këtu.”- tha Basholli duke qeshur.
Ky film është pjesë e asaj që quhet Vala e Re e filmave në Kosovë. Gjatë vitit të kaluar, disa regjisore të tjera gra kanë pasur pjesë në festivale. “Zgjoi” është ndër 15 filmat që hynë në listën e ngushtë të Oscars për filmin më të mirë ndërkombëtar, i cili është i pari për Kosovën. Ata do të mësojnë më 8 shkurt nëse do të jetë apo jo ndër pesë filmat që konkurrojnë për çmimin në Oscar më 27 mars.
Basholli thotë se ajo është skeptike. Ajo as që mendoi se “Zgjoi” kishte një shans në Sundance. Por ajo është e lumtur për efektin që ka patur.
“Me të vërtetë më prek që njerëzit janë kaq krenarë për të. Me të vërtetë i bëri njerëzit të lumtur.”- tha Basholli. “Kjo i jep shpresë njerëzve ashtu si Fahrije na dha shpresë neve kur ne punonim për filmin. Ajo kurrë nuk u dorëzua.”
