Vetëm një vit e gjysmë pas zgjedhjeve shumë të diskutueshme presidenciale të Bjellorusisë, lideri për një kohë të gjatë i kombit të Evropës Lindore Alexander Lukashenko ka pranuar, të paktën me shaka, se ai mund të mos jetë plotësisht i fokusuar në ruajtjen e një opinioni publik pozitiv.
I pyetur nga një gazetar për të dhënë mendimin e tij mbi “esencën e demokracisë bjelloruse”, Lukashenko u përgjigj: “Unë jam një diktator, është e vështirë për mua të kuptoj demokracinë”.
Më pas me një ton serioz, Lukashenko argumentoi se vizioni i tij për demokracinë ishte krejt i ndryshëm nga ai i predikuar nga “bota e lirë dhe bastioni i demokracisë – SHBA”.
“Demokracia është sundimi i njerëzve. Referendumi është një element i demokracisë.”- vazhdoi Lukashenko sipas RT-së, duke iu referuar votimit të ardhshëm publik mbi ndryshimet gjithëpërfshirëse kushtetuese të planifikuara për në fund të shkurtit.
“Këto janë të drejta të njerëzve. Por të drejtat dhe detyrat imediate… dhe liria reale brenda kufijve të ligjit.”– shtoi ai.
Ndryshimet e propozuara kushtetuese janë paraqitur si ndryshime drastike në strukturën qeveritare të Bjellorusisë. Kushtetuta e re, nëse miratohet, do të fuqizojë shumë të ashtuquajturën Asamble Popullore – një mbledhje e përgjithshme e qeverisë bjelloruse me drejtues të industrisë dhe zyrtarë të lartë që mbahet çdo pesë vjet. Lukashenko ka thënë më parë se do të tërhiqet pasi të miratohen reformat.
Asambleja, së cilës aktualisht i mungon çdo pushtet real, do të jetë në gjendje të shkarkojë një president të shpallur fajtor për shkelje “sistematike” të kushtetutës ose shkelje të tjera “të rënda“, si dhe të shfuqizojë çdo akt nga çdo organ qeveritar, përveç gjykatave nëse konsiderohen të dëmshme për “sigurinë kombëtare”.
Megjithatë, aktivistët e opozitës këmbëngulin se masa është thjesht një taktikë e vonuar e krijuar për t’i blerë kohë Lukashenkos në vazhdën e trazirave masive pas zgjedhjeve të vitit 2020, të cilat shumica e vëzhguesve të huaj thonë se ishin të manipuluara në favor të tij.
Dhjetëra mijëra njerëz dolën në rrugë për të kërkuar një votim të ri, me forcat e sigurisë të armatosura rëndë që shpërndanë turmat me gaz lotsjellës dhe nisën një fushatë arrestimesh masive. Shumica dërrmuese e atyre që janë përfshirë në fushatën politike kundër Lukashenkos janë tani në burg ose janë arratisur jashtë vendit, dhe ata që ndajnë materiale opozitare në mediat sociale ose ndjekin një numër mediash anti-qeveritare përballen me arrestim.
Ndryshimet kushtetuese të propozuara, të konceptuara pas pasojave të trazuara të zgjedhjeve të kontestuara të vitit 2020 dhe protestave që pasuan, do të vendosin gjithashtu një kufi në mandatin presidencial, duke i lejuar një individi të qëndrojë në detyrë vetëm për dy periudha pesëvjeçare.
Megjithatë, ndryshimi i propozuar zbatohet vetëm për “presidentët e sapozgjedhur”, duke lejuar që Lukashenko të qëndrojë në pushtet edhe për një dekadë tjetër, pasi mandati i tij aktual përfundon në 2025.
