Nga Fyodor Lukyanov, kryeredaktor i revistës ‘Rusia në Çështjet Globale’, kryetar i Presidiumit të Këshillit për Politikat e Jashtme dhe Mbrojtëse dhe drejtor kërkimor i Klubit Ndërkombëtar të Diskutimit Valdai.
Ndërhyrja ushtarake e Rusisë në Ukrainë ka shënuar fundin e një epoke në gjendjen e çështjeve globale pasi presidenti Vladimir Putin nisi aksionin javën e kaluar. Ndikimi i saj do të ndihet për vitet në vijim, por Moska e ka pozicionuar veten të ‘bëhet një agjent i ndryshimit kardinal për të gjithë botën’.
Operacioni i Forcave të Armatosura Ruse në Ukrainë shënon fundin e një epoke. Filloi me rënien e Bashkimit Sovjetik dhe shpërbërjen e tij në 1991, kur një strukturë mjaft e qëndrueshme bipolare u përmbys nga ai që përfundimisht u bë i njohur si ‘Rendi Botëror Liberal’. Kjo i hapi rrugën SHBA-së dhe aleatëve të saj për të luajtur një rol dominues në politikën ndërkombëtare të përqendruar rreth ideologjisë universaliste.
Kriza u shfaq shumë kohë më parë, megjithëse nuk pati rezistencë të konsiderueshme nga fuqitë e mëdha, që mbetën të pakënaqur me pozicionin e tyre në fushën e re të lojës politike. Në fakt, për një kohë mjaft të gjatë (të paktën një dekadë e gjysmë), praktikisht nuk kishte pasur fare kundërshtim.
Vendet joperëndimore, përkatësisht Kina dhe Rusia, bënë përpjekje për t’u integruar në hierarki. Pekini jo vetëm që ia doli ta bëjë këtë, por edhe shfrytëzoi në maksimum situatën për të fituar terren si lojtar dominues. Moska, megjithatë, doli shumë më keq dhe iu desh më shumë kohë për t’u përshtatur me këtë rend të ri botëror dhe për të çimentuar një vend të respektueshëm në radhët e saj.
Sistemi doli të ishte jofleksibël dhe i lëkundshëm pasi konceptualisht përjashtonte çdo ekuilibër fuqie. Më e rëndësishmja, megjithatë, ai nuk lejoi një nivel të mjaftueshëm të shumëllojshmërisë kulturore dhe politike, e cila është në thelb thelbësore për funksionimin e qëndrueshëm të botës. Një botëkuptim uniform që përjashtonte të gjithë të tjerët u imponua duke përdorur mjete të ndryshme, duke përfshirë qëndrimet ndaj veprimtarisë ushtarake.
Operacioni rus është një pasqyrë e asaj që SHBA dhe aleatët e saj kanë bërë më shumë se një herë në dekadat e fundit në pjesë të ndryshme të botës.
Siç thotë legjenda, Car Pjetri i Madh ngriti një dolli për ‘mësuesit e tij suedezë’ pas betejës së Poltavës në 1709. Udhëheqja e tanishme ruse mund të thotë gjithashtu se ka mësuar shumë nga Perëndimi. Në veprimet e Rusisë në Ukrainë, është e lehtë të identifikohen elementë – nga ushtarakët tek ato informative – që ishin të pranishëm në fushatat e Amerikës dhe të NATO-s kundër Jugosllavisë, Irakut dhe Libisë.
Tensionet kanë vluar prej kohësh dhe Ukraina tani është bërë vija e parë vendimtare. Kjo nuk është një betejë ideologjike si ajo e dëshmuar në gjysmën e dytë të shekullit të njëzetë. Hegjemonia botërore aktualisht po sfidohet në favor të një modeli shumë më të shpërndarë.
Koncepti i vjetër i Luftës së Ftohtë i ‘sferave të ndikimit’ nuk është më i zbatueshëm sepse bota është bërë shumë më transparente dhe e ndërlidhur, duke e bërë të mundur izolimin vetëm në një shkallë të kufizuar. Të paktën, kjo është ajo që ne kemi menduar – deri më tani.
Siç ka ndodhur shpesh në të kaluarën, lufta e tanishme po bëhet për një territor të rëndësishëm strategjik. Fjala e vjetër ‘historia përsëritet’ është e dukshme kur kaloni nga një media në tjetrën. Dy qasje të ndryshme janë përplasur.
Nga njëra anë, ekziston ushtrimi i fuqisë së fortë klasike, e cila udhëhiqet nga parime të thjeshta, të palëmuara, por qartësisht të kuptueshme – gjaku dhe dheu. Ndërkohë, nga ana tjetër është një metodë moderne e përhapjes së interesave dhe ndikimit, e realizuar përmes një sërë mjetesh ideologjike, komunikuese dhe ekonomike, të cilat janë efektive dhe, në të njëjtën kohë, të lakueshme – që zakonisht quhen ‘vlera’.
Që nga Lufta e Ftohtë, metoda më moderne e këtyre qasjeve ka qenë pothuajse gjithmonë metoda e përdorur. Le ta quajmë atë me emrin e saj në modë, por të pasaktë – ‘luftë hibride’. Megjithatë, në pjesën më të madhe, kjo nuk është përballur kurrë me rezistencë serioze, e lëre më konfrontim të drejtpërdrejtë të armatosur.
Ukraina 2022 është testi vendimtar që do të provojë se cila nga këto qasje do të mbretërojë fitimtare. Në këtë kuptim, ata që dyshojnë se pasojat mund të jenë shumë më të thella nga sa mendonin janë të saktë.
Udhëheqja ruse, e cila vendosi për hapa jashtëzakonisht drastikë, me siguri i kuptoi pasojat, ose madje aspiroi me vetëdije për to. Faqja e bashkëpunimit me Perëndimin është mbyllur. Kjo nuk do të thotë se izolacionizmi do të bëhet normë, por shënon fundin e një kapitulli të rëndësishëm historik në marrëdhëniet politike. Lufta e re e Ftohtë nuk do të përfundojë shpejt.
Pas ca kohësh, efektet që ka shkaktuar operacioni aktual ushtarak ka shumë të ngjarë të fillojnë të zbehen dhe disa forma ndërveprimi do të rifillojnë, por linja është tërhequr pashmangshmërisht. Edhe në një skenar të favorshëm, do të kalojnë shumë vite para se të hiqen sanksionet dhe lidhjet të rivendosen gradualisht dhe në mënyrë selektive.
Ristrukturimi i prioriteteve ekonomike do të kërkojë një qasje të ndryshme, e cila do të stimulojë zhvillimin në disa mënyra dhe do ta ngadalësojë atë në disa mënyra. Pjesa më aktive e shoqërisë ruse do të duhet të kuptojë se mënyra e tyre e vjetër e jetës është zhdukur.
Rusia ka vendosur të vërë në provë forcën e saj dhe, në të njëjtën kohë, është bërë një agjent i ndryshimit kardinal për të gjithë botën.
Përshtati në shqip, Hashtag.al
