Si Uashingtoni ashtu edhe Brukseli kanë dalë në favor të përdorimit të aseteve ruse të ngrira nga sanksionet për të financuar rezistencën ose rindërtimin e Ukrainës, por kjo ka të ngjarë të jetë një fushë e minuar ligjore që mund të marrë vite.
Presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel i tha agjencisë së lajmeve Interfax-Ukraine të enjten se ai është “absolutisht i bindur se kjo është jashtëzakonisht e rëndësishme jo vetëm për të ngrirë asetet, por edhe për të bërë të mundur konfiskimin e tyre, për ta vënë në dispozicion për rindërtimin e vendit”.
Ai më pas pranoi se sekuestrimi i pasurive të individëve të sanksionuar “nuk është aq i thjeshtë” dhe se ka të ngjarë të jetë “një proces i vështirë dhe i gjatë” dhe tha se ai ka udhëzuar shërbimin ligjor të Këshillit të BE-së që ta shqyrtojë atë.
Komentet e tij erdhën rreth një javë pasi Presidenti i SHBA Joe Biden i bëri thirrje Kongresit të përshpejtojë legjislacionin për të konfiskuar dhe shitur pronat e individëve të sanksionuar për të “ndihmuar në ndërtimin e Ukrainës”, shkruan Euronews.
Unioni Amerikan i Lirive Civile, një organizatë jofitimprurëse që synon të mbrojë të drejtat e dhëna nga Kushtetuta e SHBA, paralajmëroi megjithatë se do të ishte “jokushtetuese”. Ekspertë të tjerë ligjorë kanë dhënë rezerva të ngjashme për planet.
Qindra miliarda euro të ngrira
“Jemi në një lloj territori të paprecedentë këtu,” theksoi për Euronews Ian Bond, drejtor i politikës së jashtme në Qendrën e Reformës Evropiane (CER), një institut kërkimi.
Megjithatë, shtoi ai, “ka disa perspektiva që përfundimisht Ukraina mund të jetë në gjendje të nxjerrë disa para nga këto asete të ngrira. Por do të ishte vërtet, vërtet e ndërlikuar dhe ndoshta do të marrë një kohë shumë të gjatë.”
Teorikisht, asetet e ngrira për shkak të sanksioneve mund të mbeten të ngrira për një kohë të pacaktuar. Ngrirja e tyre ose do t’i kërkonte individit ose subjektit të sanksionuar që të kundërshtonte me sukses urdhrin në gjykatë ose viktimat për të zhvilluar betejat e tyre ligjore për të marrë disa nga asetet e ngrira si kompensim.
Në rastin e Ukrainës, vendet perëndimore kanë sanksionuar si agjencitë shtetërore ruse, zyrtarët dhe kompanitë shtetërore, si dhe oligarkët dhe bizneset private që ata thonë se kanë ndihmuar Moskën të financojë dhe të kryejë pushtimin e saj të përgjakshëm.
Është e vështirë të përcaktohet sasia aseteve të ngrirra, megjithëse vlerësohet se 300 miliardë dollarë të rezervave valutore të Bankës Qendrore Ruse janë ngrirë në mbarë botën.
BE-ja njoftoi në fillim të prillit se Task Forca e saj kishte ngrirë asetet me vlerë 29.5 miliardë euro, duke përfshirë anije, helikopterë, pasuri të paluajtshme dhe vepra arti, dhe bllokoi rreth 196 miliardë euro transaksione.
Britania e Madhe ndërkohë ka thënë se ka ngrirë 583 miliardë euro nga bankat ose bizneset ruse, disa prej tyre pjesërisht në pronësi të shtetit, me një shtesë prej 175 miliardë euro të oligarkëve dhe aseteve të anëtarëve të familjes së tyre të ngrira gjithashtu.
Pasuritë shtetërore vs asetet e individëve
“Unë mendoj se është shumë më e lehtë për Ukrainën ose për ukrainasit individualë që kanë vuajtur si rezultat i kësaj lufte të ndërmarrin veprime për të përfituar nga asetet shtetërore,” shpjegoi Bond, “sepse ka një lidhje kaq të qartë midis vendimeve dhe veprimeve të shtetit dhe agjentët e saj dhe asetet që janë ngrirë.”
“Gjithçka bëhet shumë më e lehtë nëse Gjykata Ndërkombëtare Penale vërteton se Rusia ka kryer gjenocid ose krime kundër njerëzimit. Nëse ju jeni shteti ukrainas ose individ ukrainas, ju keni një vendim nga Gjykata Penale Ndërkombëtare që thotë juve ju është bërë një gabim i tmerrshëm — gabimet më të rënda që mund të kryhen nga një shtet — atëherë është pak më e lehtë të filloni të shkoni në juridiksione të tjera dhe gjykata të tjera dhe të thoni: ‘Ne duam të zbatohet ky vendim’,” vazhdoi ai.
Banka Qendrore Ruse thuhet se po kërkon veprime ligjore për të rikuperuar rezervat e saj valutore, megjithëse fakti që ato mbahen në shumë juridiksione të ndryshme do ta bëjë më të vështirë.
Brukseli i bën sfida të tilla veçanërisht të vështira, sipas Bond.
“Në çështjen e BE-së, ju ndoshta shkoni në Gjykatën Evropiane të Drejtësisë. Përvoja e individëve që janë përpjekur të heqin sanksionet kundër tyre, përgjithësisht në lidhje me mbështetjen për terrorizmin, është se do ta kenë mjaft të vështirë të fitojnë.
“Dhe do ta keni jashtëzakonisht të vështirë, edhe nëse fitoni sepse ajo që Komisioni tenton të bëjë në ato rrethana është të riformulojë bazën për ngrirjen e pasurive për të përmbushur kundërshtimet që gjykata ka ngritur”, tha ai.
Por ndërsa autoritetet evropiane, amerikane apo ukrainase mund të jenë në gjendje të zhvillojnë beteja ligjore për të konfiskuar këto asete shtetërore të ngrira për të ndihmuar Ukrainën të ngrihet nga hiri i luftës, padyshim që do të jetë shumë më e vështirë të kërkohen asetet e oligarkëve dhe anëtarëve të familjeve të tyre. Barra e provës atje ka të ngjarë të jetë shumë më e vështirë për t’u përmbushur.
“Të provosh një lidhje midis veprimeve kriminale në Ukrainë dhe jahtit të dikujt është mjaft e vështirë për t’u bërë,” theksoi Bond.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy pohoi në fillim të kësaj jave se vendit do t’i duhen të paktën 600 miliardë dollarë për tu rindërtuar.
