Bashkimi Evropian nënshkroi të mërkurën një marrëveshje me Egjiptin dhe Izraelin për dërgesat e gazit natyror të lëngshëm (LNG) në vendet e tij anëtare. Brukseli shpreson se marrëveshja do të ndihmojë kontinentin të zvogëlojë varësinë e energjisë nga furnizuesi i tij kryesor, Rusia.
Çfarë nënkupton marrëveshja trepalëshe?
Pritet të rrisë eksportin e gazit natyror nga Izraeli përmes tubacioneve para-ekzistuese në portet egjiptiane, ku mund të kthehet në gaz të lëngshëm, përpara se të transportohet në Evropë me rrugë detare. Një pjesë e gazit izraelit tashmë po dërgohet me tubacion në impiantet e lëngëzimit në brigjet e Mesdheut të Egjiptit, nga ku rieksportohet si LNG.
Sa gaz mund të eksportojë Izraeli?
Izraeli dërgon rreth pesë miliardë metra kub gaz në vit në Egjipt. Kajro kishte nënshkruar më herët kontrata me vendin për blerjen e 64 miliardë metrave kub (bcm) gaz gjatë një dhjetëvjeçari. Të dy palët e zgjatën më vonë marrëveshjen në 15 vjet, me një vëllim të shtuar të furnizimeve deri në 6.9 bcm në vit.
Sa karburant mund të ridrejtohet në Evropë?
Ministrja izraelite e Energjisë Karine Elharrar deklaroi më herët se nuk ka gjasa që vendi të jetë në gjendje të dërgojë ‘sasi të mëdha’, duke pasur parasysh se shumica e kapacitetit të tij është për Egjiptin, Jordaninë dhe tregun e brendshëm. Zyrtarët kanë thënë se ka të ngjarë të duhen disa vjet përpara se eksportet të mund të zgjerohen ndjeshëm.
A është infrastruktura e përshtatshme?
Sipas vlerësimeve, një rritje e konsiderueshme e eksporteve të gazit nga Izraeli do të kërkonte investime të mëdha afatgjata në infrastrukturë. Për më tepër, objektet e gjera të gazit natyror të Egjiptit në Mesdhe kanë qëndruar kryesisht joaktive që nga kryengritja e vendit të vitit 2011.
A ka ndonjë rrugë tjetër për gazin izraelit në BE?
Projekti EastMed, një tubacion në fund të detit që lidh Izraelin me Greqinë dhe Italinë nëpërmjet Qipros, mund të jetë një tjetër mundësi për furnizimet me gaz në vendet evropiane. Projekti, i cili mbështetet shumë nga Shtetet e Bashkuara, pritet të dërgojë rreth 10 bcm gaz natyror në Bashkimin Evropian përmes Greqisë dhe Italisë. Megjithatë, EastMed pritet të plotësojë vetëm 10-15% të nevojave të parashikuara të BE-së për gaz natyror.
A mund të mjaftojnë vëllimet për Evropën?
Kërkesa e Evropës për gaz është 512 bcm në vit. Sipas vlerësimeve, furnizimi i Izraelit, i nxjerrë nga tre fusha gazi në det të Mesdheut, nuk është asgjëkund afër kapacitetit rus. Izraeli prodhon afërsisht 12 bcm gaz natyror në vit, megjithëse analistët e industrisë thonë se të paktën dyfishi i kësaj sasie ekziston në rezervat e pashfrytëzuara. Ndërkohë, impiantet e Egjiptit Idku dhe Damietta LNG kanë një kapacitet total prej 12.2 milionë tonë në vit, që mund të sigurojë rreth 17 bcm gaz natyror. Një rritje e konsiderueshme e furnizimeve do të kërkonte zhvillimin e depozitave të reja të mëdha të gazit në zonën e Mesdheut Lindor.
Sa gaz i ka furnizuar Rusia BE-së?
Në vitin 2021, Bashkimi Evropian importoi 155 bcm gaz natyror nga Rusia, që përbën rreth 45% të importeve të saj të gazit dhe afër 40% të konsumit total të gazit. Blloku tregtar është përballur me vështirësi energjetike që nga vendosja e sanksioneve gjithëpërfshirëse ndaj furnizuesit kryesor të gazit.
A mund ta zëvendësojë Evropa gazin e saj rus?
Nuk do të jetë e lehtë dhe nuk do të jetë e lirë. Bashkimi Evropian do të duhet të konkurrojë me Azinë dhe blerës të tjerë për furnizime të kufizuara globale dhe do të paguajë çmime më të larta. Evropa mbështetet në gazin natyror rus për të ngrohur shtëpitë, për të gatuar dhe për të prodhuar energji elektrike në shumicën e 27 shteteve anëtare të bllokut. Heqja e kontinentit nga gazi i lirë dhe i bollshëm rus do të ishte një perspektivë shumë më shkatërruese për ekonominë e rajonit.
