Investitorët, bankierët dhe sipërmarrësit kanë diskutuar shanset e një recesioni të ardhshëm për muaj të tërë. Tani institucioni kryesor ndërkombëtar i parasë në botë po i bashkohet korit se ka të ngjarë të ketë një recesion dhe paralajmëron se diçka edhe më e keqe mund të jetë në horizont.
Rritja ekonomike globale pritet të ngadalësohet para fundit të vitit dhe shumica e vendeve duhet të fillojnë të përgatiten për një recesion, sipas parashikimit të fundit ekonomik të Bankës Botërore të publikuar të martën.
“Për shumë vende, recesioni do të jetë i vështirë për t’u shmangur,” shkroi presidenti i Bankës Botërore, David Malpass, përcjell Fortune.
Rritja merr goditje
Norma e rritjes globale pritet të ngadalësohet nga 5.7% në 2021 në 2.9% këtë vit, sipas raportit. Banka Botërore, e cila vepron si një organ ndërkombëtar huadhënës për ekonomitë në zhvillim, kishte parashikuar një rritje prej 4.1% për vitin 2022 janarin e kaluar.
Ekonomia globale tashmë e dëmtuar nga pasojat e pandemisë COVID-19, e cila i la zinxhirët e furnizimit ndërkombëtar në prishje pengoi ndjeshëm rritjen e të ardhurave dhe përpjekjet për uljen e varfërisë në vendet në zhvillim, sipas raportit.
Kjo bëri që Banka Botërore të parashikonte një rritje më të ngadaltë, por edhe më të fuqishme në vitet e ardhshme të rritjes globale duke filluar nga viti 2022, por pas shpërthimit të luftës në Ukrainë, institucioni u detyrua të ulte ndjeshëm parashikimet e tij për të llogaritur rritjen e çmimeve të ushqimit dhe karburantit dhe ndërpreu rrjetet e tregtisë ndërkombëtare.
“Pak më shumë se dy vjet pasi COVID-19 shkaktoi recesionin më të thellë global që nga Lufta e Dytë Botërore, ekonomia botërore është përsëri në rrezik”, shkruan Malpass.
Në SHBA, pushtimi rus i Ukrainës dhe një rritje e shpejtë e çmimeve e kanë shtyrë Rezervën Federale në një strategji të rritjes agresive të normave të interesit për të zbutur inflacionin, por kjo po i bën investitorët gjithnjë e më të turbullt. Nëse normat e interesit shkojnë shumë lart, siç besojnë gjithnjë e më shumë ekonomistët, ekonomia mund të rrezikojë t’i kthehet tkurrjes dhe recesionit.
Fjala “recesion” mund të ngjall imazhe të frikshme të rënies së tregut të vitit 2008, por shumica e ekonomistëve mendojnë se nëse ka një recesion, një rënie e asaj shkalle nuk ka gjasa, me shumicën e njerëzve që sigurojnë se rezultati ka të ngjarë të jetë një recesion i lehtë, siç është normale në fund të cikleve të biznesit.
Por Banka Botërore po paralajmëron se edhe një recesion i lehtë mund të lërë shenja të qëndrueshme në ekonominë globale, pasi kombinimi i forcave të sotme ekonomike mund të çojë në “stagflacion”, një përzierje e rritjes së ulët dhe çmimeve të larta që është toksike për ekonomitë në vendet në zhvillim.
Rikthimi i stagflacionit?
Malpass përmendi kërcënimin e stagflacionit shumë herë në raportin e Bankës Botërore, duke vënë në dukje ngjashmëritë në mjediset e politikës monetare midis të tashmes dhe herës së fundit që goditi stagflacioni.
“Disa vite të inflacionit mbi mesataren dhe rritjes nën mesatare tani është e mundur, me pasoja potencialisht destabilizuese për ekonomitë me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Është një fenomen – stagflacioni – që bota nuk e ka parë që nga vitet 1970,” shkroi ai.
Stagflacioni ndodh kur rritja ekonomike kalon përmes një ngadalësimi të konsiderueshëm, por inflacioni dhe çmimet e larta vazhdojnë. Hera e fundit që bota kaloi një periudhë stagflacion-iste ishte gjatë goditjeve të naftës të viteve 1970, kur çmimet e larta të naftës shkaktuan inflacion të lartë në mbarë botën dhe një recesion në vendet që importonin vëllime të mëdha nafte nga Lindja e Mesme.
Stagflacioni mund të konsiderohet më i keqi nga të gjithë treguesit ekonomikë, pasi inflacioni zakonisht tenton të kundërshtojë një ekonomi në tkurrje. Por të njëjtat kushte që nisën stagflacionin e viteve 1970 duket se po kthehen.
“Rritjet e normave të interesit që kërkoheshin për të kontrolluar inflacionin në fund të viteve 1970 ishin aq të pjerrëta sa shkaktuan një recesion global, së bashku me një varg krizash borxhi në ekonomitë në zhvillim, duke sjellë një ‘dekadë të humbur’ në disa prej tyre. ”, shkroi Malpass, duke shtuar se të njëjtat modele të rritjes së përmbajtur, normave të larta të interesit dhe rritjes së borxhit publik në shumë vende po shfaqen sot.
Rifillimi i operacioneve normale të zinxhirit të furnizimit dhe rritja e prodhimit në mbarë botën janë çelësi për të shmangur stagflacionin, tha Malpass, por nuk do të jetë e lehtë. Bllokimet e COVID-19 në qendrat e prodhimit të Kinës gjatë muajve të fundit i dhanë një goditje prodhimit global dhe kufizimet e energjisë si rezultat i luftës po i pengojnë zinxhirët e furnizimit të kthehen në normalitet të plotë.
