Në qendrën financiare të Gjermanisë, Frankfurt presin që një tkurrje në vend të çojë në një ngadalësim më të gjerë evropian
Nga Tom Fairless e Jason Douglas
Ekonomia globale po pështjellohet dhe tregjet financiare po ndezin dritën e kuqe, duke pasqyruar një ndjenjë në Ëall Street se një ngadalësim më i mprehtë i aktivitetit ekonomik mbarëbotëror ka të ngjarë të jetë i pashmangshëm.
Përgjegjësit janë inflacioni në rritje, një përgjigje e fuqishme e bankës qendrore, investitorët e shqetësuar dhe ndikimi i agresionit rus në Ukrainë. Ekonomia amerikane ka shpëtuar kryesisht nga më të këqijat e këtyre sëmundjeve, por një dollar në rritje po ndëshkon pjesën tjetër të botës në një kohë kur rritjet e çmimeve në shumë vende tashmë po tejkalojnë të ardhurat.
Shenjat e tendosjes janë të përhapura. Aktiviteti ekonomik në Evropë ra ndjeshëm në shtator, treguan të dhënat të premten, duke rritur rrezikun e recesionit ndërsa qeveritë përballen me ndërprerjet e lidhura me luftën. Në Mbretërinë e Bashkuar, stërlina ra në nivelin më të ulët që nga viti 1985, pasi qeveria propozoi shkurtime taksash në një përpjekje për të rifilluar rritjen, duke shtuar shqetësimet për inflacionin. Jeni japonez rifilloi rënien e tij të premten kundrejt dollarit, vetëm një ditë pasi vendi ndërhyri për të rritur vlerën e tij për herë të parë që nga viti 1998.
Në të gjithë botën, vëllimet e tregtisë po zbehen dhe inflacioni po shtyp besimin e familjeve dhe të biznesit. Tregu i banesave në Kinë po plasaritet, ndërsa kriza energjetike e Evropës po godet prodhimin e fabrikave. Mospranimi nga tregu i planit të uljes së taksave në Mbretërinë e Bashkuar nxjerr në pah mundësitë e ngushta me të cilat përballen qeveritë ndërsa përpiqen të riekuilibrojnë gjendjen përballë rritjes së butë dhe inflacionit të lartë.
Bankat qendrore të udhëhequra nga Rezerva Federale, vetëm dy vjet pas shpërndarjes së stimulit masiv, po i japin përparësi luftës kundër inflacionit, duke rritur normat e interesit me një ritëm të paparë në dekada. Rezultati është një dobësim i theksuar i aktivitetit ekonomik në shumë rajone, i përforcuar nga luhatshmëria e tregut që në disa raste po kthehet në nivelet e fundit të parë në krizën financiare.
Të premten, industritë Dow ranë nën 30000, duke vendosur një nivel të ri të ulët të vitit 2022 dhe duke i çuar indekset kryesore të aksioneve në rënien e tyre të katërt javore prej 3% ose më shumë në pesë javë. Kontratat e së ardhmes së naftës së papërpunuar në SHBA ranë me 6% në mbylljen e tyre të parë nën 80 dollarë për fuçi që nga 11 janari. Rendimentet e obligacioneve qeveritare arritën nivelin e tyre më të lartë në më shumë se një dekadë si në SHBA ashtu edhe në Britani.
Një rënie në industrinë e pasurive të paluajtshme të Kinës është një nga faktorët që ndikojnë në ekonominë e vendit
“Është eksperiment, sa shpejt dhe vështirë mund të rrisni normat e interesit pa shkatërruar ekonominë.” – tha Jens Magnusson, kryeekonomist në SEB, një bankë me bazë në Suedi.
Sinjalet se fundi i një cikli të pazakontë ekonomik është afër, po pranohen me zë të lartë nga bankierët dhe ekonomistët. Goldman Sachs Group Inc. këtë javë uli objektivin e saj S&P 500 në fund të vitit 2022 me 16% në 3600. Indeksi u tregtua të premten në 3663.
Normat kanë ‘ndryshuar në mënyrë dramatike’, tha David Kostin i Goldman. Si rezultat, perspektiva për tregjet është ‘jashtëzakonisht e errët’.
Banka e Amerikës tha të premten se pret që produkti i brendshëm bruto i vërretë i SHBA-së të bjerë 1% në katër tremujorët që përfundojnë në tremujorin e fundit të 2023 dhe që shkalla e papunësisë në SHBA të rritet në 5.6% në dhjetor 2023.
Këto parashikime nënvizojnë një enigmë qendrore të këtij cikli: sa të këqija do jenë lajmet ekonomike, pasi stimuli rekord ndihmoi në shmangien e katastrofës ekonomike gjatë Covid-19?
Tani për tani, disa pengesa në furnizim po lehtësohen dhe papunësia mbetet e ulët në ekonomitë e përparuara. Familjet në këto vende janë zhytur duke përdorur kursimet e grumbulluara gjatë pandemisë, me shpenzimet e tyre duke u rritur me një normë vjetore prej 2.4% në gjashtë muajt deri në qershor, sipas analistëve në JPMorgan Chase & Co. Punësimi global gjithashtu u rrit me më shumë se dyfishin e tij para pandemisë ritmin gjatë periudhës, thanë analistët.
SHBA deri më tani po përballon inflacionin e lartë, ngadalëson prodhimin ekonomik dhe ndikimin e luftës në Ukrainë më mirë se disa pjesë të tjera të botës. Shpenzimet e konsumatorëve dhe rritja e vendeve të punës mbeten të fuqishme dhe disa prodhues po zhvendosin prodhimin nga jashtë, duke rritur investimet.
Aktiviteti kontraktues i biznesit në SHBA u moderua në shtator, sipas sondazheve të menaxherëve të blerjeve nga firma e të dhënave S&P Global. Indeksi i saj i përbërë i menaxherëve të blerjeve në SHBA – i cili mat aktivitetin si në sektorin e prodhimit ashtu edhe në atë të shërbimeve – ishte 49.3 në shtator, një përmirësim nga leximi 44.6 i gushtit. Një lexim nën 50 tregon një tkurrje; një lexim mbi atë nivel tregon rritje.
Ftohja e inflacionit në SHBA ka të ngjarë të kërkojë papunësi disi më të lartë dhe një periudhë të qëndrueshme rritjeje më të ulët, tha të mërkurën kryetari i Federal Reserve, Jerome Powell.
“Ne do të vazhdojmë deri sa të jemi të sigurt se puna është kryer.” – tha Powell.
Megjithatë, tregu i banesave, shpesh një tregues kryesor i dobësisë ekonomike, po zbutet ndërsa normat e hipotekave rriten. Zyrtarët e Fed ulën të mërkurën pritjet e tyre mesatare për rritjen ekonomike nga 1.7% në 0.2% këtë vit.
Në eurozonë, shitjet me pakicë ranë javët e fundit pasi ndjenja e konsumatorit shënoi nivelin më të ulët që nga fillimi i regjistrimeve në vitin 1985. Prodhimi industrial i rajonit u tkur me 2.4% në korrik nga një vit më parë, pasi kostot e pashtershme të energjisë mbytën prodhuesit. Deutsche Bank llogarit se ekonomia e rajonit mund të tkurret me 2.2% vitin e ardhshëm, e udhëhequr nga një tkurrje prej 3.5% në Gjermani.
Ekonomia e Gjermanisë, më e madhja e BE-së, po përkeqësohet me një ritëm që nuk shihet jashtë pandemisë që nga kriza financiare globale e vitit 2008, tha Chris Williamson, kryeekonomist i biznesit në firmën e të dhënave S&P Global Market Intelligence. Tërheqja e aktivitetit ekonomik në vend, i cili është shumë i varur nga prodhimi dhe një nga më të ekspozuarit në Evropë ndaj krizës së gazit, ishte veçanërisht dramatik, tha S&P Global.
“Një recesion i eurozonës është në skenë pasi kompanitë raportojnë përkeqësim të kushteve të biznesit dhe intensifikimin e presioneve të çmimeve të lidhura me rritjen e kostove të energjisë.” – tha zoti Williamson.
Sondazhet e së premtes treguan një rënie të thelluar të aktivitetit të biznesit gjerman në shtator, të udhëhequr nga sektori i shërbimeve, i cili ka parë që kërkesa të dobësohet me shpejtësi pasi klientët tërhiqen nga shpenzimet për shkak të shtrëngimit të buxheteve dhe pasigurisë së shtuar rreth perspektivës.
Më shumë se gjysma e shitësve gjermanë e shohin ekzistencën e tyre ekonomike të kërcënuar nga kostot e energjisë, sipas një sondazhi këtë javë nga Shoqata Gjermane e Shitjes me Pakicë, një grup tregtar. Në sektorin e madh të automjeteve të Gjermanisë, një në 10 kompani ka ulur prodhimin për shkak të kostove të larta të energjisë dhe një e treta tjetër po mendon ta bëjë këtë, sipas një sondazhi të këtij muaji nga Shoqata Gjermane e Industrisë së Automobilave. Gati një e katërta duan të zhvendosin investimet jashtë vendit.
Blerësit në Britani kanë zvogëluar shumën që shpenzojnë, sipas raporteve nga sektori i shitjes me pakicë
“Situata, veçanërisht për kompanitë e mesme në industrinë e automobilave, po bëhet gjithnjë e më dramatike.” – tha Hildegard Müller, presidentja e shoqatës.
Kion Group AG, një prodhues gjerman i pirunëve, paralajmëroi këtë muaj se porositë hyrëse do ishin dukshëm nën nivelin e vitit të kaluar në tre muajt deri në shtator dhe parashikoi një humbje prej 100 milionë deri në 140 milionë euro, ekuivalente me 98 milionë deri në 138 milionë dollarë.
Në Mbretërinë e Bashkuar, shitësi me pakicë John Lewis & Partners këtë muaj raportoi një humbje prej 99 milionë stërlina, ose rreth 111 milionë dollarë, për gjysmën e parë të vitit të saj tregtar dhe paralajmëroi se klientët po shkurtojnë shumën që shpenzojnë.
Megjithatë, analistët janë gjithnjë e më optimistë se rajoni do ketë mjaftueshëm gaz për dimër, me kusht që moti të mos jetë shumë i ftohtë. Qeveritë e rajonit kanë shpenzuar mbi 500 miliardë euro për të mbështetur familjet dhe bizneset gjatë krizës energjetike, sipas llogaritjeve nga Bruegel, një institut i mendimit në Bruksel.
Një reklamë bankare në Seul. Eksportet kanë rënë në Korenë e Jugut, një pikë e fortë për tregtinë globale
Duke shtuar misterin e asaj që vjen më pas në Evropë: gjeopolitika gjithnjë e më e rrezikshme e momentit. Presidenti rus Vladimir Putin këtë javë kërcënoi me sulme bërthamore dhe urdhëroi rezervistët të mobilizohen pasi trupat e tij pësuan pengesa në Ukrainë, duke sugjeruar se konflikti më i rëndësishëm i Evropës që nga Lufta e Dytë Botërore mund të zvarritet ose të përshkallëzohet.
Në të gjithë Azinë, rritja e eksporteve po dobësohet në ekonomitë kryesore tregtare të rajonit, një shenjë e rënies së kërkesës për elektronikë ndërsa oreksi perëndimor për mallrat e konsumit zbehet.
“Tani ka vërtet shenja që gjërat kanë filluar të ndryshojnë.” – tha Alex Holmes, ekonomist i lartë i Azisë në Oxford Economics në Singapor.
Koreja e Jugut, një qendër e tregtisë globale, këtë javë raportoi një rënie vjetore prej 8.7% të eksporteve gjatë 20 ditëve të para të shtatorit, e udhëhequr nga makinat dhe pajisjet e telekomunikacionit. Rritja vjetore e eksporteve të gjysmëpërçuesve u rikuperua pas rënies në gusht, treguan të dhënat, por mbetet shumë më poshtë se fitimet e para në fillim të vitit.
Samsung Electronics Co., prodhuesi më i madh i çipave në botë për nga të ardhurat, tha këtë muaj se priste një rënie të mprehtë në shitjet e çipave që do shtrihej në vitin 2023. Industria e gjysmëpërçuesve është goditur nga një rënie në shitjet e kompjuterëve personalë, telefonave inteligjentë dhe serverëve të të dhënave në mbarë botën .
“Gjysma e dytë e këtij viti duket e keqe dhe tani, viti i ardhshëm nuk duket se tregon një moment të qartë për shumë përmirësime.” – tha në fillim tyë shtatorit Kyung Kye-hyun, i cili drejton njësinë e gjysmëpërçuesve të Samsung dhe shërben si bashkë-CEO i kompanisë.
Tajvani regjistroi rritjen më të ngadaltë të eksportit në më shumë se dy vjet në gusht dhe Kina gjithashtu raportoi rënie të rritjes së shitjeve jashtë shtetit muajin e kaluar, duke shtuar ankthet për një ekonomi tashmë të rrethuar nga një rënie e pasurive të paluajtshme dhe politika e Pekinit me tolerancë zero Covid-19.
“Krahasuar me vitin e kaluar, ne kemi marrë më pak porosi në gjysmën e dytë të këtij viti.” – tha Nina Lin, menaxhere e shitjeve të Tombo Toys Co., një prodhues lodrash me bazë në Guangdong që eksporton kryesisht në SHBA, Evropën Lindore dhe Amerikën e Jugut.
Rritja e eksporteve kineze në gusht u ngadalësua në 7.1% vjetore, krahasuar me rritjen prej 18% një muaj më parë. Eksportet drejt Bashkimit Evropian u rritën me 11.1% vjetore në gusht, afërsisht gjysma e normës në korrik, ndërsa dërgesat në SHBA u tkurrën me 3.8% vjetore, treguan të dhënat nga autoriteti doganor i Kinës.
Ashtu si homologët e tyre në SHBA dhe Evropë, shumica e bankave qendrore në Azi po rrisin normat e interesit. Bankat qendrore në Filipine, Tajvan dhe Indonezi rritën kostot e huamarrjes të enjten, duke përmendur presionet inflacioniste.
Përjashtimet e mëdha janë Kina dhe Japonia, ekonomitë numër dy dhe tre në botë, të cilat janë më pak të presionuara nga inflacioni dhe lufta përkundrejt rritjes së butë. Banka e Japonisë mbajti të qëndrueshme cilësimet e politikës së saj të enjten, duke sinjalizuar se nuk mendon se Japonia po del nga kurthi i deflacionit në të cilin është zhytur prej vitesh.
Të dhënat e fundit treguan se ngadalësimi i Kinës u moderua në gusht, duke përfituar nga investimet në infrastrukturë që kompensojnë shpenzimet e dobëta të konsumatorit dhe një rënie të mëtejshme të çmimeve të banesave. Shpërthimet e Covid-19 në qytete përfshirë Pekinin dhe Shenzhen nuk kanë çuar në bllokime të qëndrueshme, megjithëse një pjesë e vogël e qyteteve më të vogla janë nën kufizime të rrepta.
Ekonomistët në Goldman këtë javë ulën parashikimin e tyre për rritjen kineze vitin e ardhshëm, në 4.5% nga 5.3% më parë, duke thënë se ata presin që Kina nuk do të ndryshojë ndjeshëm strategjinë e saj Covid-19 deri në tremujorin e dytë, duke vonuar një kërcim të pritshëm ekonomik nga një rihapje e plotë. Ata presin rritje prej vetëm 3% këtë vit.
“Ekonomia globale është në dhomën e urgjencës.” – tha Jerome Haegeli, kryeekonomist i grupit në risiguruesin Swiss Re dhe një ish-zyrtar në bankën qendrore të Zvicrës.
“Çdo ulje e butë është mëse e dëshiruar.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Wall Street
Përgatiti për Hashtag.al, K.Manjani
