Pse SHBA duhet të bëjë presion për një armëpushim në Ukrainë

Nga Jack F. Matlock Jr

Si një lojtar kyç në mbrojtjen e Kievit dhe udhëheqës i sanksioneve kundër Rusisë, Uashingtoni është i detyruar të ndihmojë në gjetjen e një rrugëdaljeje.

Katër ngjarje të fundit e kanë vendosur luftën në Ukrainë në një kurs dukshëm më të rrezikshëm.

— Aneksimi rus i katër provincave të tjera të Ukrainës bllokon zgjidhjet kompromisi që ishin të realizueshme më herët.

— Sulmet çaktivizuese në të dy gazsjellësit e Rrjedhës së Veriut e bëjnë të pamundur në një afat të afërt rivendosjen e Rusisë si furnizuesi kryesor i energjisë në Gjermani, edhe nëse lufta në Ukrainë duhet të përfundojë mrekullisht.

– Sulmi ukrainas në urën drejt Krimesë i dha Rusisë një pretekst për të përshkallëzuar sulmet ndaj objektivave civilë ukrainas.

– Sulmet hakmarrëse ruse ndaj objektivave civile me siguri do t’i bëjnë Ukrainës më shumë dëm sesa mund t’i bëjë Ukraina Rusisë.

Udhëheqësit e Rusisë dhe Ukrainës kanë vendosur synime të pamundura. Në fakt, asnjë pjesëmarrës i vetëm në luftën në Ukrainë nuk ka përkrahur një qëllim që mund të rivendosë paqen në zonë. Inkorporimi i fundit nga Rusia i katër provincave të Ukrainës në Federatën Ruse nuk do të pranohet nga fqinjët e Rusisë apo nga shumica e fuqive evropiane.

Duke pasur parasysh pasionet e ngjallura nga lufta dhe mizoritë e saj, Ukraina, edhe me mbështetjen e NATO-s, nuk mund të krijojë një shtet të qëndrueshëm dhe funksional brenda të gjithë kufijve që trashëgoi në vitin 1991.

Nëse Ukraina përpiqet t’i rimarrë këto territore me forcë dhe inkurajohet dhe fuqizohet nga SHBA dhe NATO për ta bërë këtë, Rusia (dhe jo vetëm Presidenti Putin) ka shumë të ngjarë të shkatërrojë Ukrainën si hakmarrje.

Realiteti mposht iluzionin sa herë që të dy bien ndesh.

Dhe nëse lufta duhet të ndalet me shkatërrimin e Ukrainës – Kievi dhe Lviv të rrafshuara si Grozni dikur – kjo do të supozonte se përshkallëzimi nuk përfshin përdorimin e armëve bërthamore.

Nëse lideri rus ndihet i bindur se qëllimi i SHBA-së dhe “perëndimit” është ta nxjerrin jashtë, çfarë do ta pengojë atë të nxjerrë të tjerët ndërsa shkon?

Çfarë shkoi keq

Nuk duhej të ndodhte.

Kur Lufta e Ftohtë përfundoi (me negociata, jo me fitore) dhe BRSS u copëtua në 15 vende të veçanta (për shkak të presioneve nga brenda, jo nga jashtë), Evropa u bë befas e tërë dhe e lirë, qëllimi i politikës së SHBA-së dhe NATO-s gjatë Lufta e ftohte

Nëse do të sigurohej stabiliteti dhe prosperiteti i ardhshëm i Evropës, detyra kryesore ishte ndërtimi i një sistemi sigurie që mbulonte të gjitha vendet e Evropës.

Por një varg presidentësh amerikanë, nga Klintoni te Trump, zgjodhën në vend të kësaj të zgjeronin NATO-n, të prishnin traktatet e kontrollit të armëve që i dhanë fund Luftës së Ftohtë dhe të angazhonin ish-republikat sovjetike në një aleancë ushtarake që përjashtonte Rusinë.

Benjamin Abelow përmblodhi ngjarjet e çuditshme në librin e tij të hollësishëm “Si Perëndimi solli luftë në Ukrainë” .

Lufta mund të ishte parandaluar – ndoshta do të ishte parandaluar:

a- nëse Ukraina do të kishte qenë e gatshme të respektonte marrëveshjen e Minskut,

b- të njihte Donbasin si një entitet autonom brenda Ukrainës,

c- të shmangte këshilltarët ushtarakë të NATO-s dhe

d- të zotohej të mos hynte në NATO.

Sidoqoftë, ajo që ishte e mundur deri në janar 2022 mund të mos jetë e mundur tani.

Aneksimi rus i territoreve shtesë ngre rrezikun. Por sa më gjatë të vazhdojë lufta, aq më e vështirë do të jetë shmangia e shkatërrimit të plotë të Ukrainës.

Siguria e Amerikës

Ne amerikanët mund të admirojmë vetëm rezistencën e guximshme që ukrainasit kanë ngritur ndaj pushtimit rus dhe duhet të jemi krenarë që kemi qenë në gjendje të mbështesim mbrojtjen e tyre. Duhet bërë gjithçka që është e mundur për të siguruar që Ukraina të mbijetojë si një shtet i pavarur.

Por kjo nuk do të thotë se Ukraina duhet të rimarrë të gjithë territorin që trashëgoi në vitin 1991.

Në fakt, duke pasur parasysh të gjitha pasionet e ngjallura nga lufta dhe çfarë i parapriu asaj (ndryshimi i dhunshëm i qeverisë në 2014 që shumë rusë e konsideruan një grusht shteti organizuar nga Shtetet e Bashkuara), popullsia në disa zona ka të ngjarë t’i rezistojë një rikthimi në kontrollin e Kievit.

Disa do të argumentojnë se Shtetet e Bashkuara kanë një detyrim moral të mbështesin çdo gjë që kërkojnë liderët ukrainas pasi “ata e dinë më mirë”.

Jo, ata nuk e dinë më së miri se çfarë është në interesin e sigurisë së popullit amerikan, dhe ky duhet të jetë shqetësimi kryesor i çdo qeverie amerikane.

Ata gjithashtu, nën stresin e luftës, mund të mos jenë gjykatësit më të mirë të interesave të tyre përfundimtare të sigurisë.

Unë isha ambasador në Bashkimin Sovjetik në vitin 1990 kur Lituanezët shpallën pavarësinë e tyre nga Bashkimi Sovjetik.

Shtetet e Bashkuara nuk e kishin njohur kurrë aneksimin e Lituanisë, Letonisë dhe Estonisë nga Bashkimi Sovjetik, kështu që lituanezët kërkuan njohjen e menjëhershme të pavarësisë së tyre nga SHBA.

Unë kisha simpati totale me aspiratat e Lituanisë, por duhej të shpjegoja se do të ishte gabim ta bëja këtë derisa Lituania të ishte në fakt e lirë.

Pse?

Sepse, në vitin 1990, njohja e SHBA-së pothuajse me siguri do të kishte nxitur një goditje sovjetike, të cilën SHBA-ja nuk mund ta kundërshtonte pa rrezikuar luftën bërthamore.

Lituanezët, së bashku me fqinjët e tyre baltik, i mbajtën paqësore kërkesat e tyre për pavarësi.

SHBA privatisht vazhdoi presionin ndaj qeverisë sovjetike që të përmbahej nga përdorimi i forcës dhe Këshilli Shtetëror i BRSS njohu pavarësinë e Lituanisë dhe dy vendeve fqinje të saj në shtator 1991, duke i liruar ata ligjërisht përpara se pjesa tjetër e Bashkimit Sovjetik të shpërbëhej.

Çështja me Ukrainën dhe Rusinë natyrisht nuk është njohja e pavarësisë, por nëse SHBA duhet të mbështesë qëllimin ukrainas për të rivendosur kontrollin e saj mbi të gjithë territorin që mori kur u shpërbë Bashkimi Sovjetik.

Nëse ndjekja e këtij qëllimi përshpejton shkatërrimin progresiv të Ukrainës, padyshim që nuk është në interesin e Ukrainës.

Efekti në botë

Luftimet në Ukrainë vazhdojnë dhe intensifikohen ndërkohë që bota ende po lufton me pandeminë Covid-19 dhe mbetet e ndjeshme ndaj mutacioneve dhe patogjenëve të rinj, ndërsa ngrohja globale po prodhon efekte gjithnjë e më shkatërruese.

Ndërkohë, migrimet e shkaktuara nga uria, përmbytjet, lufta dhe keqqeverisja po dërrmojnë kapacitetin edhe të vendeve më të pasura për të thithur të prekurit.

Dhe gjithë kësaj duhet t’i shtohet kërcënimi i Harmagedonit, një holokaust bërthamor – diçka që asnjë udhëheqës racional nuk do ta rrezikonte.

Por racionaliteti nuk mund të supozohet as në politikën e brendshme dhe as në atë ndërkombëtare sot.

Pozicioni i Evropës do të testohet ashpër gjatë dimrit të ardhshëm si rezultat i tregtisë së kufizuar në mënyrë drastike me Rusinë, veçanërisht kur bëhet fjalë për energjinë

Gjithnjë e më shumë, publiku evropian ka të ngjarë të fajësojë Shtetet e Bashkuara për politikat që nxisin inflacionin dhe sjellin recesion ekonomik, veçanërisht pasi monedhat e tyre dobësohen kundrejt dollarit.

Sanksionet e SHBA-së ndaj Rusisë do të shihen nga shumë njerëz si përpjekje egoiste për të dominuar Evropën Perëndimore.

Një perde e re e hekurt po i vendoset tani Rusisë – këtë herë nga politika perëndimore – edhe pse Shtetet e Bashkuara shpallin më shumë masa për t’u përballur dhe “përmbajtur” një Kinë të sigurt.

Kjo do të rezultojë, në mënyrë të pashmangshme, në më shumë bashkëpunim midis Rusisë dhe Kinës.

Gjithashtu, përdorimi në rritje i sanksioneve ekonomike për të arritur qëllime politike do të ndeshet me shtyrje me një vëllim më të madh të tregtisë ndërkombëtare të kryer në monedha kombëtare të ndryshme nga dollari amerikan.

Ndërsa Europa është dobësuar dhe më shumë vende vuajnë nga sanksionet e SHBA-së, koalicionet për t’i rezistuar dominimit të SHBA-së do të lulëzojnë.

Konkurrenca gjeopolitike do të ketë përparësi ndaj veprimeve për t’u marrë me problemet e përbashkëta, edhe pse konflikti ndërkombëtar i intensifikon ato.

Ajo që duket se kanë harruar të gjitha palët në konflikt në Ukrainë është se e ardhmja e njerëzimit nuk do të përcaktohet nga vendi ku janë tërhequr kufijtë ndërkombëtarë – këta nuk kanë qenë kurrë statikë në histori dhe pa dyshim do të vazhdojnë të ndryshojnë herë pas here.

E ardhmja e njerëzimit do të përcaktohet nga fakti nëse kombet do të mësojnë t’i zgjidhin mosmarrëveshjet e tyre në mënyrë paqësore.

A ka një mënyrë për të ndaluar luftën?

Mund të mos ketë, duke pasur parasysh pasionet e ngjallura nga konflikti.

Si Ukraina ashtu edhe Rusia kanë humbur mjaftueshëm gjak, saqë popullsia e tyre ka të ngjarë të kundërshtojë çdo përpjekje për t’i dhënë palës tjetër çdo pjesë të asaj që ajo dëshiron.

Presidentët e tyre e urrejnë njëri-tjetrin dhe e shohin çdo lëshim si një humbje personale.

Por sa më shumë të vazhdojë lufta, aq më shumë jetë ukrainase do të humbasin, prona do të shkatërrohen dhe do të rritet probabiliteti i një konflikti më të gjerë.

Mënyra e vetme praktike për të ndaluar luftimet aktuale do të ishte të binte dakord për një armëpushim.

Kjo është e vështirë për ukrainasit pasi ata po çlirojnë disa nga territoret e pushtuara, por realiteti është se nëse lufta vazhdon, Rusia është në gjendje të dëmtojë Ukrainën më shumë sesa Ukraina mund ta dëmtojë Rusinë pa rrezikuar një luftë më të gjerë.

Si furnizuesi kryesor i armëve për Ukrainën, SHBA duhet të inkurajojë ukrainasit që të bien dakord për një armëpushim.

Si sponsor i sanksioneve më ndëshkuese ndaj Rusisë, SHBA duhet të përdorë levën e saj për të nxitur Rusinë të pranojë negociatat e vërteta gjatë një armëpushimi.

Negociatat duhet të zhvillohen në mënyrë private për të qenë të suksesshme, gjë që do të kërkonte një ringjallje të diplomacisë SHBA-Rusi.

Gjatë viteve të fundit, dëbimet kokë-për-date i kanë reduktuar të dyja vendet në staf të skeletit diplomatik

Megjithatë, nëse ka vullnet për të biseduar dhe negociuar, mund të gjenden mënyra.

Deri tani duket se mungon vullneti.

Aktualisht, asnjë nga palët përkatëse në konfliktin në Ukrainë nuk duket se është e gatshme të ndalojë luftën dhe të hyjë në negociata të vërteta për të sjellë paqen në Ukrainë.

Derisa kjo të ndryshojë, luftimet të ndalojnë dhe negociatat serioze të fillojnë, bota po shkon drejt një rezultati ku të gjithë jemi humbës.