Nga Alexander Osipovich, Caitlin Ostroff, Patricia Koësmann, Angel Au-Yeung e Matt Grossman
NASSAU, Bahamas – Perandoria e kripto-tregtisë së Sam Bankman-Fried, prej 32 miliardë dollarësh, u shemb në një falimentim të papritur e përvëlues javën e kaluar, duke nxitur klientët e inatosur, kriptoskopët dhe gjigantët e Silicon Valley të pyesin se si diçka që dukej kaq premtuese shpërtheu kaq shpejt.
Ajo që duket sugjeron që FTX nuk u rrëzua thjesht nga një rival, apo nuk u zhbë nga një tregti e keqe ose rënia e pamëshirshme e vlerës së kriptomonedhave këtë vit. Përkundrazi, kishte qenë prej kohësh në një rrëmujë kaotike.
Që në ditët e para të saj, firma ishte një grumbullim i padisiplinuar i subjekteve korporative, aseteve të klientëve dhe vetë z. Bankman-Fried, sipas dokumenteve gjyqësore, bilanceve të kompanisë që iu treguan bankierëve dhe intervistave me punonjës dhe investitorë. Askush nuk mund të thoshte saktësisht se çfarë i përkiste kujt. Prokurorët tani po hetojnë rrëzimin e kompanisë.
Kompanitë e Bankman-Fried nuk kishin as departamente të kontabilitetit dhe as departamente funksionale të burimeve njerëzore, sipas një depozitimi në gjykatën federale nga ekzekutivi i sjellë te FTX pas falimentimit.
Paratë e korporatës u përdorën për të blerë pasuri të paluajtshme, por të dhënat nuk u mbajtën. Nuk kishte as një listë punonjësish, për të mos thënë asgjë për kushtet e punësimit të tyre. Regjistrimet e falimentimit thonë se kreditë e papaguara të një entiteti përfshijnë të paktën 1 miliard dollarë për zotin Bankman-Fried personalisht dhe 543 milionë dollarë për një drejtues të lartë.
Jetët e njerëzve që drejtonin FTX dhe kompanitë e lidhura me të ishin në mënyrë të ngjashme njësoj të paqarta. Dhjetë prej tyre jetuan dhe punuan së bashku në një apartament prej 30 milionë dollarësh në një resort luksoz në Bahamas ku linjat midis punës dhe argëtimit ishin të vështira për t’u dalluar. Marrëdhëniet romantike mes drejtuesve të nivelit të sipërm të zotit Bankman-Fried ishin të zakonshme, siç ishte përdorimi i stimuluesve, sipas ish-punonjësve.
Bankman-Fried, 30 vjeç, kishte një orar të ngjeshur, duke lëvizur mes gjashtë ekraneve dhe duke fjetur disa orë në ditë. Ai nganjëherë ishte i lidhur në mënyrë romantike me Caroline Ellison, CEO-n 28-vjeçare e firmës së tij tregtare, ‘Alameda Research’, sipas ish-punonjësve.
Caroline Ellison
“Nuk ka si përdorimi i rregullt i amfetaminës për t’ju bërë të vlerësoni se sa idiote është përvoja njerëzore normale.” – shkruante dikur zonja Ellison. Një avokat i znj. Ellison nuk pranoi të komentojë.
Për botën e jashtme, z. Bankman-Fried ishte kryetari i bashkisë së kriptovendit, njeriu i ngarkuar për të bindur ligjvënësit, investitorët dhe entuziastët se ai kishte ndërtuar një lloj të ri financash. Ai i kërkoi Kongresit dhe rregullatorëve që të miratojnë modelin e tij për tregtimin e kriptove.
Në shkëmbimin e tij të tregtimit të kriptomonedhave, FTX, pozicionet dhe rreziku kontrolloheshin nga kompjuterët dhe algoritmet do reagonin brenda milisekondave për të mbrojtur tregtitë e rrezikshme nga përhapja për të dëmtuar klientët e tjerë, tha ai. Në Twitter, ai këshillonte konkurrentët për praktikat që ai i quante të pasigurta.
FTX i bazuar në qendër të qytetit Nassau në ishullin e New Providence në Bahamas
FTX organizoi festa dhe spektakle për punonjësit në Swimming Pig, një restorant brenda resortit Baha Mar
Por në prapaskenë, z. Bankman-Fried po ndërmerrte vetë rreziqe të mëdha. Edhe pse ai tha publikisht se ‘Alameda’ ishte thjesht një përdorues i rregullt në bursë, firma paraqiti një faturë prej 8 miliardë dollarësh duke blerë aksione në startup, duke tregtuar me kredi që asnjë përdorues tjetër nuk mund t’i merrte. Pjesa më e madhe e atyre parave, shumica e të cilave u përkisnin klientëve të FTX, ka të ngjarë të jenë zhdukur.
Rënia e shpejtë e FTX, që shkoi nga modeli në dukje pa të meta në falimentim në pak më shumë se një javë – ka ripërtërirë pyetjet në lidhje me qëndrueshmërinë e kriptove, statusin e tyre të parregulluar dhe se si kaq shumë investitorë mund të ishin mashtruar për kaq gjatë. Investitorët kanë derdhur qindra miliarda dollarë në monedhat dixhitale në vitet e fundit. Institucionet e qëndrueshme financiare më në fund po merrnin pjesë gjithashtu në aksion.
Ekzekutivi i përgjuar, që do drejtojë kompanitë e z. Bankman-Fried përmes falimentimit tha se gjendja e punëve të FTX ishte rrëmuja më e madhe që ai kishte parë në një karrierë të gjatë prej dekadash që përfshin zbardhjen e skandalit të kontabilitetit të ‘Enron Corp’. Në një dosje gjyqësore ai tha se shumë prej të dhënat e firmës për asetet e saj dixhitale dukej se mungonin ose ishin të paplota; në shumë raste, ai nuk ishte në gjendje të gjente llogari bankare përkatëse.
Në dokumentet e falimentimit të javës së kaluar, një kompani e transferimit të parave me bazë në Kenia u rendit si një entitet FTX. Kjo e befasoi CEO-n e saj, Elizabeth Rossiello.
Në një raport financiar të vitit 2021, FTX tha se kishte rënë dakord të blinte kompaninë e saj për rreth 220 milionë dollarë, diçka që FTX nuk e bëri kurrë. Nuk kishte asnjë marrëveshje, me asnjë çmim, tha zonja Rossiello.
“Ne do ishim partneri i tyre ekskluziv në Afrikë.” tha ajo, asgjë më shumë.
“Nga integriteti i sistemeve të komprometuara dhe mbikëqyrja e gabuar rregullatore jashtë vendit, te përqendrimi i kontrollit në duart e një grupi shumë të vogël individësh të papërvojë, të pa sofistikuar dhe potencialisht të komprometuar, kjo situatë është e paprecedentë.” – tha John J. Ray III në dokumentet gjyqësore.
Një llogaritje e plotë e asaj që shkoi keq në FTX ka të ngjarë të zgjasë disa muaj derisa të dalë, por një rindërtim i asaj që bëri firma dhe se si funksionuan drejtuesit e saj e bën të qartë imazhin e saj publik – një ekip personash me aftësi të shkëlqyera që sjellin një qasje të sofistikuar dhe dixhitale ndaj rrezikut – ishte një mirazh.
Bankman-Fried ka fajësuar keqpërdorimin e fondeve të klientëve për mbajtjen e parregullt të të dhënave dhe një vërshim tërheqjesh të papritura të klientëve.
“Më vjen keq. Kjo është gjëja më e madhe.” – shkroi ai në Twitter më 10 nëntor.
“Unë prisha gjithçka, duhej ta kisha parandaluar.”
Hyrja në vendpushimin e mbyllur në Albany. Bankman-Fried dhe zëvendësit e tij kryesorë ketuan e punuan në resortin ekskluziv 30 milionë dollarësh
Djaloshi i artë
Kombinimi i guximit dhe përulësisë i Bankman-Fried e mahniti ‘vëllazërinë’ e kriptove dhe grupin e Davos. Investitorët derdhën miliarda në firmën e drejtuar nga tifozi i ‘League of Legends’, i cili vishte veshur bluza të pazakonta dhe flinte në një karrige të bërë nga pëlhura e thesave të fasules. Ai u rrit në kampusin e Universitetit të Stanfordit nga dy profesorë të njohur, që flisnin rrjedhshëm gjuhën e njerëzve tejet të arsimuar.
FTX, ndryshe nga shumica e startupeve të reja, dukej se po bënte një fitim të rregullt duke marrë një ulje prej miliarda dollarësh në tregtimin e përditshëm të kriptove. Bankman-Fried nuk ishte si themeluesit e tjerë të kriptove. Ai tha se po grumbullonte pasuri me qëllimin e vetëm për ta dhuruar atë, pjesë e një lëvizjeje të njohur si altruizëm efektiv. Ai loboi te ligjvënësit amerikanë për të zbutur tregun dinak të kriptove.
Bizneset e z. Bankman-Fried dukej se ishin shtylla të stabilitetit. FTX në dukje ishte e mbushur me para të gatshme, pasi kishte mbledhur rreth 2 miliardë dollarë nga investitorë të tillë si Sequoia Capital dhe Plani i Pensionit të Mësuesve në Ontario.
Megjithatë, në fund të vitit të kaluar, kompania filloi t’i telefononte bankat në Bahamas me një ofertë të pazakontë: depozitoni paratë tuaja në platformën e kripto-huadhënies së FTX në këmbim të interesit deri në 12%, sipas bankierëve.
Sam Bankman-Fried u fotografua në prill të vitit 2021. Investitorët derdhën miliarda në firmën e drejtuar nga tifozi i ‘League of Legends’, i cili vishte bluza të gjera e flinte në një karrige të bërë nga thasët e fasuleve
Më pas, në maj, tregu i kriptove u rrëzua, duke shembur disa firma të kriptove. Z. Bankman-Fried luajti rolin e ‘kalorësit të bardhë’.
FTX dhe Alameda, firma tregtare, dhanë qindra miliona dollarë kredi për të mbështetur një huadhënës në vështirësi, BlockFi, dhe bënë një orvatje të pasuksesshme për ta mbajtur huadhënësin Voyager Digital jashtë falimentimit.
veprimet heroike të z. Bankman-Fried u krahasuan me paketat e shpëtimit private të John Pierpont Morgan që ndihmuan t’i jepte fund ‘Panikut’ të vitit 1907.
“Kishte vërtetë rrezik të madh dhe të papërgjegjshëm që u mor nga disa prej emrave më të vegjël që po hasin në probleme.” – tha ai për Wall Street Journal në korrik.
Pa kufi
Në prapaskenë, firma tregtare Alameda dhe bursa FTX ishin shumë më të ngatërruara nga sa kuptuan ata që ishin të jashtëm.
Një investitor potencial ishte i shqetësuar për mungesën në dukje të barrierave midis dy firmave. Alex Pack u takua për herë të parë me z. Bankman-Fried në dhjetor 2018 në Cafe Grey Deluxe në katin e 49-të të hotelit Upper House të Hong Kongut.
Më pas, z. Pack, një partner menaxhues në Dragonfly Capital, një firmë sipërmarrje e përqendruar te kriptot, po konsideronte një investim te Alameda. Ai u mahnit nga themeluesi i turbullt, i cili erdhi në takim me 20 minuta vonesë, i veshur me pantallona të shkurtra dhe një bluzë.
Një proces mbikëqyrës zbuloi një gabim tregtar të prillit 2018 që i kushtoi Alameda-s më shumë se 10 milionë dollarë. Dragonfly mësoi për humbjen vetëm pasi bisedoi me tregtarët e Alameda-s; Financat që ofroi firma nuk shkuan aq larg sa për ta zbuluar humbjen, tha z.Pack. Z. Bankman-Fried dukej i paqëndrueshëm kur u pyet për humbjen, tha z. Pack. “Ne menduam se ky është një rrezik i pallogaritshëm.” – tha z. Pack, tani një partner menaxhues me Hack VC.
Bisedimet u prishën kur z. Bankman-Fried zbuloi se Alameda po punonte në shkëmbimin e kriptove që do bëhej FTX – por donte vetëm paratë e Dragonfly për Alamedan-n, jo për projektin e ri. “Alameda dhe FTX ishin të lidhura.” – tha z. Pack.
“Propozimi ishte për të përdorur paratë tona, nëse do investonim, për të financuar biznesin e tij të ri në dëm të biznesit ku po investonim – kjo na la një shije goxha të hidhur në gojë.” – tha ai.
Bankman-Fried shpesh thoshte se Alameda luante me të njëjtat rregulla si çdo tregtar tjetër në FTX.
“Nuk ka grupe që kanë qasje të privilegjuar.” – i tha ai Journal në korrik.
Ai kishte lavdëruar prej kohësh virtytet e ‘motorit të rrezikut’ të FTX, një sistem që mbikëqyrte bastet e tregtarëve në një sërë kriptomonedhash marramendëse. Nëse basti i dikujt po shkonte keq, sistemi do kërkonte më shumë kolateral. Nëse tregtari nuk e mbushte llogarinë e tij në kohë, FTX mund të likuidonte asetet e tregtarit.
Megjithatë, Alameda, sipas dokumenteve të falimentimit të gjykatës, kishte një ‘përjashtim sekret’ që e lejonte atë të shmangte likuidimet në rrethana të caktuara. Dokumentet nuk përshkruanin hollësitë e përjashtimit.
Statusi special i Alameda-s e lejoi atë të grumbullonte në mënyrë efektive një faturë prej 8 miliardë dollarësh me FTX. Pjesa më e madhe e këtyre parave u shpenzuan për blerjen e aksioneve në startup-e dhe monedha dixhitale të panjohura që nuk mund të shiteshin lehtësisht për të mbledhur para, sipas një dokumenti financiar të përgatitur nga FTX, datë 7 nëntor, i cili u shikua nga Journal.
Alameda shpenzoi 1.1 miliardë dollarë duke blerë aksione te Genesis Digital Assets midis gushtit 2021 dhe prillit 2022, tregon dokumenti. Kompanitë e minierave të Bitcoin si Genesis Digital kanë humbur në vlerë muajt e fundit.
Alameda investoi gjithashtu te Anthropic, një startup me inteligjencë artificiale, i themeluar vitin e kaluar. Anthropic tha në një deklaratë për shtyp se z. Bankman-Fried dhe disa kolegë të lartë në FTX kishin udhëhequr një tur investimi prej 580 milionë dollarësh në kompani. Dokumentet thonë se investimi në fakt është bërë me paratë e kompanisë.
Përveç kësaj, Alameda investoi në fondet e kapitalit sipërmarrës që mbështetën FTX, duke përfshirë 200 milionë dollarë në dy fonde të drejtuara nga Sequoia Capital dhe 20 milionë dollarë në një fond të drejtuar nga Paradigm, sipas dokumentit.
Para se të rrëzoheshin, Alameda dhe FTX vlerësuan investimet e tyre në sipërmarrje e kripto në më shumë se 5 miliardë dollarë, thuhej në dokument.
Sa vlen një FTT?
Fatet e firmës tregtare dhe të këmbimit të Bankman-Fried ishin të ndërthurura në një mënyrë tjetër të madhe. Alameda ishte shumë e varur nga zotërimet e saj të FTT, një kriptomonedhë që FTX e nxorri në vitin 2019, sipas dokumentit financiar të parë nga Journal.
Njerëzit u kanë dhënë vlerë objekteve për shekuj me radhë. Në fund të fundit, një kartëmonedhë dollarësh është vetëm një copë letër. Por vlera e tij vjen nga traditat dhe marrëveshjet, ligjet dhe praktikat e formuara gjatë qindra viteve.
Kriptomonedhat e kompresojnë atë në dotën e një çelësi: Bëni një shenjë kriptografike me një kod, jepini një emër dhe bëni dikë të besojë se vlen 10 dollarë. Nëse mbani njëqind mijë nga këto, keni një pasuri me vlerë një milion dollarë – në teori.
Investitorët e kriptove e panë xhitonin FTT si të ngjashëm me aksionet e FTX dhe vlera e tij u rrit ndërsa FTX u rrit në një nga shkëmbimet më të mëdha të valutave dixhitale në botë.
Alameda mban ‘pjesën e luanit’ të FTT. Para se të rrëzohej, Alameda kishte shënuar vlerën e FTT-së së saj në 5.5 miliardë dollarë, sipas dokumentit.
Xhitonat i dhanë Alameda-s një lloj superfuqie: Firma mund të përdorte sasinë e saj të FTT-së si kolateral dhe të merrte hua monedha të tjera për të financuar strategjitë e saj tregtare.
Strategjia kishte një të metë të madhe: nëse çmimi i FTT-së do binte, paraja e Alamedës do ‘shkrihej’.
Dokumenti listonte gjithashtu zotërimet prej 5 miliardë dollarësh ‘serum’ dhe 1.7 miliardë dollarë ‘solana’, xhiton-a që nganjëherë quheshin ‘monedha Sam’ për shkak të rolit të Bankman-Fried në promovimin e tyre.
Alameda krijoi serumi-n në vitin 2020 ndërsa solana u hodh në treg nga një startup që u mbështet nga Alameda. FTX renditi xhitonat në shkëmbimin e saj, duke u dhënë atyre besueshmëri midis investitorëve të kriptove dhe duke ndihmuar në rritjen e çmimit të tyre, ndërsa Alameda përdori vlerën e tyre ndaj aktiveve në bilancin e saj.
‘Monedha Sam’
Tre zotërimet më të mëdha të kriptomonedhave në bilancin e Alameda Research, sipas një dokumenti të 7 nëntorit të parë nga Journal, kanë humbur pjesën më të madhe të vlerës së tyre në dollarë këtë vit.
Ndryshimi në vlerë në dollar të kriptomonedhave nga fundi i vitit 2021
Një nga marrëveshjet më të lavdëruara të Bankman-Fried ndihmoi që ‘anija e tij të mos fundosej’. Teksa po hynte ver, BlockFi mbajti qindra miliona dollarë FTT si kolateral për kredi, sipas njerëzve të njohur me këtë çështje. Nëse huadhënësi dështonte, likuidimi i atyre xhitonave do e kishte rrëzuar FTT. FTX zgjeroi një strukturë kredie prej 400 milionë dollarësh për BlockFi që e mbajti huadhënësin në këmbë.
“BlockFi nuk ishte në dijeni ose i përfshirë në ndonjë sjellje të pahijshme biznesi të kryer nga FTX ose palët e saj.” – tha një zëdhënëse.
Më 6 qershor, ndërsa një valë pushimesh nga puna u përhap në industrinë e kriptove, z. Bankman-Fried postoi në Twitter se FTX do ‘vazhdonte të rritej, ndërsa të tjerët po shkurtonin vendet e punës’.
Më vonë atë muaj, FTX pushoi nga puna rreth 20 persona, kryesisht në Bahamas, thanë njerëz të njohur me këtë çështje, pa njoftim publik mbi lëvizjen. FTX kërkoi që disa të nënshkruanin marrëveshje për moszbulimin e vendimit, thanë ata.
‘Dashnorët’ e lojës
Bankman-Fried e nisi punën në Jane Street, një firmë tregtare e teknologjisë së lartë, pasi u largua nga Instituti i Teknologjisë në Massachusetts. Për argëtim, ai dhe disa kolegë luanin lojëra që testonin intelektin e tyre, si shahu Bughouse, një version i shpejtë i lojës që luhet nga katër lojtarë në dy tabela.
Ai themeloi Alameda-n në vitin 2017 dhe FTX dy vjet më vonë. Shkëmbimi u specializua në investime ekzotike si e ardhme të përhershme e xhitona. Tregje të tilla, të cilat rregullatorët e SHBA-së i mbajnë jashtë kufijve, u lejojnë tregtarëve të venë baste me borxhe të mëdha.
Pas një qëndrimi në Hong Kong, z. Bankman-Fried dhe FTX e ngritën bazën në Bahamas, duke u zhvendosur në vitin 2021 për të përfituar nga regjimi miqësor i ishullit për sa u përket kriptomonedhave.
Në ishullin New Providence të arkipelagut, një oaz prej 80 miljesh katrorë, që i ngjan elitës së saj financiare si një klub i vogël, FTX zbarkoi me bujë, sipas njerëzve në ishull. Kompania bleu me shpejtësi pasuri të paluajtshme të nivelit të lartë.
Vendasit thanë se ishin të emocionuar që ishin pjesë e asaj që ndihej si një valë e re industrie. Kryeministri i Bahamasit, Philip Davis, shpresonte se FTX do ndihmonte në kthimin e vendit të tij si një lidhje e botës së kriptove, tha ai në disa fjalime publike. Kur iu dha mundësia për të blerë kapitalin e FTX në fillim të këtij viti, një punonjës vendas në FTX tha se punonjësit shpenzuan mijëra dollarë secili për aksione.
FTX shpenzoi dhjetëra miliona dollarë në rezidenca për ta kthyer një pjesë të resortit bregdetar në një zgjerim të FTX, sipas njerëzve të njohur me këtë çështje. Vendpushimi mbante një restorant të hapur 24 orë në ditë që kujdesej për punonjësit e FTX, thanë personat.
FTX u zhvendos në Bahamas në 2021 për të përfituar nga regjimi rregullator kripto-miqësor i vendit ishull
Aftësia për mbledhjen e fondeve
Në vitin 2021, Silicon Valley ishte përfshirë nga një mani e plotë e kriptomonedhave. Listimi i drejtpërdrejtë i Coinbase Global Inc. i dha kompanisë një kapitalizim tregu prej 65 miliardë dollarësh pas ditës së parë të tregtimit. Kapitalistët e sipërmarrjes derdhën më shumë se 9 miliardë dollarë në startup-et e kriptove dhe blockchain në gjysmën e parë të vitit 2021, sipas PitchBook, gati trefishi i asaj që investuan në të gjithë vitin 2020.
FTX kurrë nuk ishte në listën e kompanive që po humbnin para, diçka e zakonshme për startup-et. FTX prodhoi një fitim operativ prej 14.4 milionë dollarësh me të ardhura prej 89.9 milion dollarësh në 2020, vitin e parë të plotë në biznes, sipas pasqyrave financiare të rishikuara nga Journal. Z. Ray, ekzekutivi i ngarkuar për të mbikëqyrur FTX përmes falimentimit, tha në dokumentet e gjykatës se kishte dyshime në lidhje me pasqyrat financiare të kompanisë.
Bankman-Fried ishte në gjendje të diktonte kushtet e çdo marrëveshjeje, thanë njerëz të njohur me këtë çështje. Një firmë investimi që hapi ai, iu tha se kishte më pak se një javë për të vendosur nëse firma ishte gati e funksionale, tha një nga njerëzit që kishte dijeni për çështjen. Kur firma kërkoi të shihte më shumë informacion në lidhje me bilancin e FTX, startup-i refuzoi ta jepte atë, tha i njëjti person.
Investitorët e mundshëm thanë se z. Bankman-Fried dukej i painteresuar në krahasim me themeluesin tipik që kërkonte para. Ai shpesh i kalonte përgjegjësitë te një drejtues tjetër, Ramnik Arora, ndërsa vetë merrej me të tjera gjëra.
Gjatë një telefonate te Sequoia Capital, firma që ka mbështetur disa nga kompanitë më të mëdha në Silicon Valley, z. Bankman-Fried po luante njëkohësisht videolojën ‘League of Legends’, sipas një shkrimit të Sequoia të publikuar në faqen e saj të internetit në lidhje me FTX në shtator, që u hoq më pas.
Në total, dhjetëra investitorë futën rreth 2 miliardë dollarë në firmën e tij në vetëm shtatë muaj, duke u grumbulluar si një tufë që po vinin bast e po investonin në një nga startup-et më të njohura në botë.
Shpenzime të mëdha
Bankman-Fried po jepte donacione shumëmilionëshe për politikanë demokratë e për të financuar një sërë kauzash, duke përfshirë luftën kundër ndryshimeve klimatike dhe shërimin e sëmundjeve tropikale. Ai u zhyt më thellë në lëvizjen efektive të altruizmit.
FTX shpenzoi shumë për të tërhequr klientë të rinj. Kompania vitin e kaluar ra dakord të paguante 135 milionë dollarë gjatë 19 viteve për të zbukuruar me logon e saj arenën e basketbollit ku luan ‘Miami Heat’.
Marrëveshja dukej se e kthente FTX në një shkallë të lartë të krahasueshme me korporatat në SHBA. Sponsorizime shtesë pasuan, me një ekip garash në Formula 1, një turne prestigjioz shahu e ekipe të tjera në NBA.
Reklamat e tij shfaqnin yje të sportit, duke përfshirë Tom Brady dhe Stephen Curry. Mesazhi në shumicën e tyre ishte se nuk ishte e rëndësishme të kuptosh botën e kriptove, për t’u bashkuar me furinë, mjaftonte vetëm aplikacioni FTX.
Në një reklamë, lojtari në pension i ‘Boston Red Sox’, David Ortiz, po shikon një ndeshje në televizor kur i vjen një telefonatë.
“Po hyni në botën e kriptove? Me FTX? Steph dhe Tom janë brenda?” – thotë zoti Ortiz.
“Atëherë edhe unë jam pjesë e saj vëlla.”
Krisjet e para
Shpërbërja e kriptove të këtij viti shkaktoi ‘dhimbje koke’ në Silicon Valley. Por z. Bankman-Fried i duheshin më shumë para. Ai donte 1 miliardë dollarë të tjera për të blerë startup-e të njohura të kriptove dhe për të konsoliduar kontrollin e tij mbi industrinë. Ai krijoi një vizion madhështor për investitorët e mundshëm, duke përhapur idenë e blerjes së Robinhood Markets Inc., sipas dy investitorëve që folën me z. Bankman-Fried.
Por ai dështoi në Silicon Valley. Z. Bankman-Fried iu drejtua fondeve të pasurisë sovrane vendeve të pasura me naftë të Lindjes së Mesme. Në Nismën Saudite për Investimet e Ardhshme muajin e kaluar, ai u takua me zyrtarë nga Fondi i Investimeve Publike dhe i paraqiti te kompania e tij. Nga atje ai fluturoi në Abu Dhabi, duke kërkuar një investim nga fondet e pasurisë së emiratit. Megjithatë ai u kthye në shtëpi duarbosh.
Vendi i planifikuar për një ndërtesë të ardhshme FTX në ishull
Çarjet e para u shfaqën në perandorinë e z. Bankman-Fried më 2 nëntor, kur faqja e kriptove CoinDesk publikoi një shkrim me hollësi nga një kopje e zbuluar e financave të Alameda-s. Ai zbuloi se bilanci i firmës tregtare ishte i mbushur me miliarda dollarë FTT dhe ‘monedha Sam’ të ndryshme.
Znj. Ellison e Alameda postoi në Twitter se bilanci i zbuluar pasqyronte vetëm ‘një nëngrup të entiteteve tona të korporatës’, por dëmi ishte bërë tashmë.
Raporti i CoinDesk tërhoqi vëmendjen e Changpeng Zhao, kreut miliarder të Binance, shkëmbimi më i madh i kriptove në botë. Binance ishte një mbajtës i rëndësishëm i FTT, me më shumë se 500 milionë dollarë të xhitonit.
Më 6 nëntor, z. Zhao postoi në Twitter se Binance do shiste pronat e saj FTT, një lëvizje që kërcënoi të shkatërronte çmimin e xhitonit FTT. Edhe pse shumë vëzhgues e mbështetën lëvizjen në rivalitetin e tij të gjatë me z. Bankman-Fried, z. Zhao tha se ai po mbronte Binance nga rreziqet e mbajtjes së një xhitoni jolikuid.
Ellison shkroi në Twitter se firma e saj do blinte ‘me kënaqësi’ të gjithë grumbullin e xhitonave FTT me 22 dollarë për monedhë. Binance e kontaktoi atë për ofertën, por kurrë nuk mori një përgjigje, tha një person i njohur me çështjen.
Në disa postime në Twitter, z. Zhao kishte nisur një sulm ndaj FTX. Të dielën, më 6 nëntor, shkëmbimi i kriptove u godit me tërheqje me vlerë rreth 5 miliardë dollarë.
Nëse FTX do kishte menaxhuar fondet e klientëve siç bëjnë ndërmjetësit tradicionalë, do t’i mbante ato të ndara nga pjesët e tjera të bizneseve të saj.
Por FTX kishte huazuar miliarda dollarë fonde të klientëve tek Alameda për të mbuluar detyrimet e saj, thanë njerëz të njohur me këtë çështje.
Bankman-Fried ka kundërshtuar raportet se FTX i ka huazuar qëllimisht fondet e klientëve te Alameda. Në një shkëmbim tekstesh të publikuar nga Vox të mërkurën, ai fajësoi ‘kontabilitetin e çrregullt’, duke shtuar: “Unë nuk i kuptova përmasat e plota të asaj që kishte ndodhur deri disa javë më parë.”
Kreditë e fshehura e kthyen vërshimin e tërheqjeve në një goditje vdekjeprurëse. Z. Bankman-Fried shkroi në një postim në Twitter më 7 nëntor, i cili që atëherë është fshirë, se ‘FTX është në rregull. Pasuritë janë në rregull’.
Në prapaskenë ai po përpiqej të gjente një investitor të fuqishëm për të mbyllur vrimën që ishte hapur. Ai iu afrua shkëmbimeve rivale të kriptove, Coinbase dhe Kraken, sipas njerëzve të njohur me bisedimet, por ato diskutime nuk shkuan askund.
Ai u detyrua t’i drejtohej armikut të tij: Binance.
Mbrëmjen e 7 nëntorit, z. Zhao ishte në zyrën e tij në Dubai duke redaktuar shënimet për fjalimin e tij të ardhshëm në një konferencë të liderëve globalë në Bali, kur ai mori një mesazh nga z. Bankman-Fried përmes Signal, një aplikacion i koduar mesazhesh, tha një burim i paidentifikuar. CEO i FTX uroi rivalin e tij dhe e përshkroi Binance si blerësin perfekt për FTX, tha personi.
Në mëngjesin e 8 nëntorit, z. Bankman-Fried i dërgoi një mesazh ekipit të tij. Ai kërkoi falje për kaosin dhe i falënderoi për përpjekjet e tyre.
“Ishte e qartë se loja kishte përfunduar.” – thotë Nathaniel Whittemore, i cili ishte një specialist i lartë marketingu në FTX.
Atë mëngjes, Binance njoftoi një marrëveshje jo detyruese për të blerë FTX. Lajmi tronditi investitorët që kishin besuar në vizionin e z. Bankman-Fried dhe habiti punonjësit e tij, shumica dërrmuese e të cilëve nuk kishin asnjë ide për problemet e FTX.
Dera e përparme e Bursës Ndërkombëtare të Letrave me Vlerë të Bahamas (BISX) në ishull
Teksa drejtuesit e Binance kërkuan llogaritë e FTX, ata u përballën me një rrëmujë të madhe, tha një burim. Për më tepër, vrima që duhej të mbyllej po rritej: Nga fillimisht në 2 miliardë dollarë, më pas në 5 miliardë dollarë, pastaj më në fund më shumë se 8 miliardë dollarë, tha burimi.
Shumë nga avokatët e FTX u larguan ndërsa bisedimet ishin në zhvillim e sipër, pjesë e një eksodi më të gjerë të punonjësve nga kompania, sipas njerëzve të njohur me këtë çështje.
Më 9 nëntor, z. Bankman-Fried i dërgoi mesazh Binance-it për të kërkuar një përditësim: “Përshëndetje, ne jemi ende jashtëzakonisht të emocionuar për të punuar për këtë me ju djema. Padyshim që po shohim shumë informacione publike që dalin duke pretenduar rrjedhje, por padyshim nuk e dimë nëse kjo është e vërtetë. Ne do të donim të merrnim qartësi nga ju djema për këtë.”
Tre minuta më vonë, Z. Zhao i shkroi përsëri shefit të FTX: “Sam, më vjen keq,” tha ai, “ne nuk do jemi në gjendje ta vazhdojmë këtë marrëveshje. Ka shumë pengesa e probleme. CZ.”
Rënia
Bankman-Fried nxitoi të mblidhte para nga investitorë të tjerë, të cilët e vunë nën presion lidhur atë që ndodhi me fondet e klientëve. Në një telefonatë më 9 nëntor, ai u tha investitorëve të mundshëm se FTX kishte marrë 16 miliardë dollarë të aseteve të klientëve të shprehura në kriptovaluta të ndryshme dhe i kishte huazuar më shumë se gjysmën e tyre te Alameda.
Bankman-Fried nuk po arrinte dot të gjente fjalët e duhura për t’u shpjeguar: “Kishte një… një… një… le ta quajmë një sasi prek 8 miliardë dollarësh diferencës…ë..ë…ë…dhe shpejt do arrinte në pikën ku ne nuk do të kishim mjaftueshëm asete likuide për të përmbushur tërheqjet.” – u tha ai investitorëve të mundshëm, sipas një regjistrimi të thirrjes së dëgjuar nga Journal.
Në një takim me video të 9 nëntorit me punonjësit e Alameda-s, shefja e kompanisë, z. Ellison, kërkoi ndjesë dhe tha se kishte zhgënjyer stafin, sipas një personi të njohur me këtë çështje.
Ellison tha se ajo, z. Bankman-Fried dhe dy drejtues të tjerë të FTX e dinin vendimin për të dërguar fondet e klientëve te Alameda, sipas burimeve të paidentifikara.
Të habitur nga zbulimet, shumë punonjës të Alameda-s u larguan të nesërmen.
Me syzet e saj me kornizë të madhe, z. Ellison njihej se ishte e shoqërueshme me ata që kishin interesa të ngjashme, tha një ish-koleg. Por ajo kishte prirjen të qetësohej gjatë situatave të tregtimit me presion të lartë, tha personi ndërkohë që mund të tallej e bullizohej nga bashkëmoshatarët më të zhurmshëm dhe më të sigurt në pamje të jashtme, veçanërisht z. Bankman-Fried.
Më 10 nëntor, Journal raportoi se FTX kishte përdorur fondet e klientëve për të mbështetur Alameda-n. Komuniteti i kriptove po reagonte ashpër kundër shefit të FTX, i cili po quhej ‘Scam Bankrun-Fraud’ në mediat sociale.
“Unë mezi po kontrolloj zemërimin.” – shkroi në Twitter, shefi ekzekutiv i Kraken, Jesse Powell.
“Kjo nuk ka të bëjë me atë që unë synova shumë lart dhe dola huq. Bëhet fjalë për pamaturinë, lakminë, interesin vetjak, mendjemadhësinë, sjelljen sociopatike që e bën një person të rrezikojë të gjithë përparimin e fituar me vështirësi nga kjo industri gjatë një dekade, për përfitimin e tij personal.”
Të nesërmen, FTX dorëzoi kërkesën për falimentim.
Rënia e tij ka tronditur botën e kriptove. BlockFi ndaloi tërheqjet më 10 nëntor dhe po përgatitet të paraqesë falimentimin. Huadhënësi i kriptove Genesis, i cili ndërpreu tërheqjet më 16 nëntor, tha në një postim në Twitter se ka punësuar këshilltarë dhe po eksploron të gjitha mundësitë.
FTX punësoi një firmë sigurie në Bahamas për të ruajtur selinë e FTX pak para kolapsit. Pas lajmit, shumica e punonjësve jo vendas të FTX u larguan nga ishulli. Rojet e sigurisë thanë se e gjetën veten duke mbrojtur ndërtesat pothuajse të zbrazura.
Bankman-Fried dhe një pjesë e stafit kaluan fundjavën e kaluar duke u përpjekur të mblidhnin fonde për të mbyllur vrimën prej 8 miliardë dollarësh të FTX dhe për të shlyer klientët.
Përpara rënies së kompanisë, punonjësit e FTX frekuentonin Island Brothers, një bistro luksoze francize, shumë pranë nga selia e kompanisë, thanë punonjësit e restorantit. Pronari u njoh me babanë e zotit Bankman-Fried, studiuesin e ligjit mbi taksat në Stanford, Joseph Bankman, gjatë vizitave të tij në Nassau për të kaluar kohë me djalin e tij.
Javën e kaluar, rënia e FTX e solli zotin Bankman në Island Brothers me humor të zymtë. Pas disa argëtimeve, tha pronari i restorantit, zoti Bankman shpërtheu në lot.
*Vicky Ge Huang, Gregory Zuckerman, Paul Vigna, Eliot Brown, Peter Rudegeair, Berber Jin, Elaine Yu, Rachel Louise Ensign, Ben Cohen, Shane Shifflett, Coulter Jones, Julie Steinberg, Rory Jones, Jonathan Weil, Justin Baer, Hannah Miao , Gina Heeb, Ryan Dezember, Dave Michaels dhe Kenny Wassus kontribuan në këtë artikull.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Wall Street Journal
Përgatiti për Hashtag.al, K.Manjani
Pamja e jashtme e Island Brothers Cafe, një bistro franceze pranë selisë së FTX
