Nëse kërcënimet përshkallëzuese të luftës së Izraelit me Iranin për programin e tij bërthamor janë tronditëse apo diçka më serioze është një mister edhe për CIA-n, sipas një pjese të një raporti të inteligjencës top-sekret të zbuluar në platformën Discord në fillim të këtij viti. Pasiguria rreth qëllimeve të një prej aleatëve më të afërt të SHBA-së vë në pikëpyetje bazën e mbështetjes “të hekurt” për Izraelin të mbështetur publikisht nga administrata Biden.
Raporti – i cili u zbulua fillimisht nga kanali izraelit i24 News dhe më pas u postua nga DDoSecrets, një grup që publikon dokumente të zbuluara – zbulon një stërvitje ushtarake e kryer nga Izraeli.
“Më 20 shkurt, Izraeli kreu një stërvitje ajrore në shkallë të gjerë”, thuhet në raportin e inteligjencës, të prodhuar nga Zyra e Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare më 23 shkurt.
Stërvitja, thuhet në të, ishte “ndoshta për të simuluar një goditje ndaj programit bërthamor të Iranit dhe ndoshta për të demonstruar vendosmërinë e Jerusalemit për të vepruar kundër Teheranit”. Ka pasur disa stërvitje të përbashkëta ushtarake amerikano-izraelite në muajt e fundit, duke përfshirë një e cila u cilësua me krenari nga Pentagoni si më e madhja “në histori”.
“CIA nuk i njeh planet dhe synimet afatshkurtëra të Izraelit”, shton raporti, duke spekuluar se “Netanyahu ndoshta llogarit se Izraelit do t’i duhet të godasë Iranin për të penguar programin e tij bërthamor dhe përballet me një aftësi ushtarake në rënie për të penguar programin e pasurimit të Iranit”.
Fakti që shërbimi kryesor i inteligjencës i SHBA-së tregoi se nuk e kishte idenë se sa seriozisht t’i merrte kërcënimet gjithnjë e më bombastike të Izraelit ndaj Teheranit, do të thotë se, sipas të gjitha gjasave, nuk e bën as Shtëpia e Bardhë. Por pavarësisht kësaj mungese qartësie, Biden nuk e ka kundërshtuar një sulm të njëanshëm izraelit ndaj Iranit – dhe këshilltari i tij për sigurinë kombëtare kohët e fundit la të kuptohet se e bekonte atë.
“Ne i kemi bërë të qartë Iranit se nuk mund të lejojmë kurrë të ketë një armë bërthamore,” tha Jake Sullivan në një fjalim në fillim të këtij muaji, duke përsëritur linjën e përsëritur shpesh të administratës. Retorika pasqyron atë që planifikuesit ushtarakë e quajnë “paqartësi strategjike”, një politikë e pasigurisë së qëllimshme për të penguar një kundërshtar – në këtë rast, rreth asaj se sa larg mund të shkojë SHBA-ja për të parandaluar Iranin nga marrja e një arme bërthamore. Por Sullivan shkoi një hap më tej, duke shtuar: “Siç e ka riafirmuar vazhdimisht Presidenti Biden, ai do të ndërmarrë veprimet që janë të nevojshme për të qëndruar pranë kësaj deklarate, duke përfshirë njohjen e lirisë së veprimit të Izraelit“.
Deklarata e Sullivan përfaqëson sinjalin më të fortë se administrata nuk do të kundërshtonte veprimet e njëanshme të Izraelit. Retorika ka pasur jehonë edhe nga zyrtarë të tjerë të administratës. Në shkurt, ambasadori i SHBA-së në Izrael, Tom Nides, tha se “Izraeli mund dhe duhet të bëjë gjithçka që i nevojitet për t’u marrë me [Iranin] dhe ne kemi marrë mbështetjen e tyre“.
“Unë besoj se administrata po luan me zjarrin me këtë lloj retorikë dhe me planifikimin e përbashkët ushtarak.“
“Në kontekstin aktual, kjo përbën një zhgënjim,” tha Paul Pillar, një oficer i inteligjencës kombëtare në pension për lindjen e afërt, për deklaratën e Sullivan. Pillar tani është një anëtar i lartë në Qendrën për Studime të Sigurisë në Georgetown. “Unë besoj se administrata po luan me zjarrin me këtë lloj retorikë dhe me planifikimin e përbashkët ushtarak.” Javën e kaluar, Axios raportoi se SHBA kohët e fundit propozoi bashkëpunimin me Izraelin për planifikimin e përbashkët ushtarak rreth Iranit, por mohoi se do të planifikonte të godiste programin bërthamor të Iranit.
“Biden ka ndryshuar në mënyrë të rrezikshme politikën e Amerikës për veprimet ushtarake izraelite kundër Iranit”, tha për The Intercept Trita Parsi, nënkryetare ekzekutive e Institutit Quincy për Shtetin e Përgjegjshëm. “Administratat e mëparshme ia bënë të qartë Izraelit – përfshirë publikisht – se një sulm izraelit ndaj programit bërthamor të Iranit do të ishte destabilizues, nuk do të parandalonte një Iran bërthamor dhe ka të ngjarë të tërhiqte SHBA-në në një luftë pa të cilën nuk mund të bënte mirë.
“Opozita e qartë e Obamës luajti një rol vendimtar në diskutimet e brendshme të kabinetit izraelit në 2010 dhe 2011, kur Izraeli ishte në prag të fillimit të luftës,” vuri në dukje Parsi. Në vitin 2009, pasi nënpresidenti i atëhershëm Biden tha se “Izraeli mund të përcaktojë vetë … çfarë vendos të bëjë në lidhje me Iranin”, Obama sqaroi se administrata e tij “absolutisht nuk po i jepte Izraelit dritën jeshile për të sulmuar Iranin”.
Vetë zyrtarët ushtarakë të Izraelit pranojnë se një sulm ndaj Iranit ka të ngjarë të metastazojë në një luftë më të gjerë rajonale. Në fillim të këtij muaji, Brig i Forcave të Mbrojtjes të Izraelit në pension. Gjenerali Amir Avivi thuhet se tha se “Izraeli mund të duhet të merret me programin bërthamor iranian”, duke shtuar se “kjo do të nënkuptojë një sulm izraelit ndaj Iranit që ndoshta do të rezultojë në një luftë rajonale”.
NË JANAR, VETËM disa javë përpara stërvitjes sekrete të Izraelit të përmendur në raportin e inteligjencës, SHBA-të dhe Izraeli kryen atë që Departamenti i Mbrojtjes e shpalli si stërvitjen e tyre më të madhe ushtarake të përbashkët në histori. I quajtur Juniper Oak, stërvitja përfshinte “sulm elektronik, shtypje të mbrojtjes ajrore të armikut, koordinim të goditjeve dhe zbulim”, të cilat ekspertët thanë se “janë pikërisht ato që SHBA-ve dhe Izraelit do t’u duheshin për të kryer një sulm të suksesshëm kinetik ndaj programit bërthamor të Iranit”.
Stërvitja e paprecedentë u bë e mundur nga një urdhër pak i vënë re nga Presidenti Donald Trump vetëm disa ditë para inaugurimit të Biden. Duke përdorur autoritetin e tij si komandant i përgjithshëm i forcave të armatosura, Trump urdhëroi që Izraeli të zhvendosej nga zona e përgjegjësisë së Komandës Evropiane, ku ishte vendosur që nga viti 1983 për të shmangur fërkimet me fqinjët e tij në Lindjen e Mesme, në atë të Komandës Qendrore, te ajo e Pentagonit te Komanda luftarake e Lindjes së Mesme.
Nën Biden, CENTCOM, zona e përgjegjësisë së të cilit përfshin Iranin, ka vazhduar të koordinojë ngushtë me Izraelin. Në mars, shefi i CENTCOM-it të Biden-it, gjenerali Michael Kurilla, tha në dëshminë e Senatit se vendimi për të zhvendosur Izraelin nga EUCOM në CENTCOM “ndryshoi menjëherë dhe thellësisht natyrën dhe strukturën e shumë prej partneriteteve të CENTCOM”, duke shtuar se “CENTCOM sot bashkëpunon njësoj me gatishmëri me Ushtrinë arabe dhe Forcën e Mbrojtjes së Izraelit”.
“Në fakt, përfshirja e Izraelit paraqet shumë mundësi bashkëpunimi dhe konstruktive të sigurisë”, tha Kurilla. “Partnerët tanë prej katër dekadash kryesisht shohin të njëjtat kërcënime dhe kanë kauzë të përbashkët me Forcat Mbrojtëse të Izraelit dhe ushtritë arabe në mbrojtjen kundër aktiviteteve më destabilizuese të Iranit.”
E thënë thjesht, për herë të parë, SHBA-ja dhe aleatët e saj arabë dhe izraelitë janë të lidhur strukturor kundër një armiku të përbashkët: Iranit.
Në të njëjtën seancë, senatori Tom Cotton, i cili kishte mbrojtur zhvendosjen e Izraelit në CENTCOM javë përpara se Trump të jepte urdhrin, ngriti mundësinë e trajnimit të pilotëve izraelitë në përdorimin e avionëve me karburant në ajër. Mungesa e avionëve të tillë, të cilët lejojnë avionët luftarakë të udhëtojnë në distanca të gjata, është një pengesë kryesore për aftësinë e Izraelit për të arritur objektet bërthamore iraniane.
“Një nga mundësitë që unë shoh është trajnimi i personelit të Forcave Ajrore izraelite së bashku me personelin amerikan në cisternat KC 46, të cilat ne presim t’ua ofrojmë atyre në të ardhmen,” tha Cotton. Kurilla, nga ana e tij, u ppërgjigj se trajnimi mund të jetë më i mirë “kur ata t’i afrohen marrjes së avionëve të tyre … kështu që ata mund ta mbajnë atë trajnim dhe të shkojnë menjëherë në ekzekutimin e operimit të tyre”.
Ndonëse BIDEN bëri fushatë për rivendosjen e marrëveshjes bërthamore të Iranit – e quajtur edhe JCPOA, të cilën Obama e vendosi dhe Trump u tërhoq – marrëveshja është e vdekur.
“Me Iranin, çdo shqetësim rreth një programi bërthamor ndonjëherë është mposhtur nga një dëshirë – e bazuar në partishmërinë në SHBA dhe e ndikuar shumë nga qeveria e Izraelit – për të izoluar Iranin dhe për të mos bërë fare biznes apo negociata me të,” tha Pillar për The Intercept. “Prandaj ju kishit refuzimin e Trump ndaj marrëveshjes JCPOA në vitin 2018, me një rezultat të drejtpërdrejtë të këtij refuzimi që tani ka shumë më tepër arsye për t’u shqetësuar për një armë të mundshme bërthamore iraniane sesa ishte kur JCPOA ishte ende në fuqi.”
Nëse Irani krijon një armë bërthamore, ka të ngjarë të shkaktojë një garë të rrezikshme armatimesh rajonale. Sundimtari de fakto i Arabisë Saudite, Princi i Kurorës, Mohammed bin Salman, e ka bërë të qartë se Riadi do të “ndiqte shembullin sa më shpejt të jetë e mundur” me bombën e tij atomike nëse Teherani e krijonte një të tillë.
Por një fakt kyç shpesh lihet jashtë diskutimeve për Iranin dhe bombën: Nuk ka asnjë provë që në të vërtetë po e ndjek një të tillë.
Siç thotë qartë Rishikimi më i fundit i Qëndrimit Bërthamor të Pentagonit, “Irani nuk posedon sot një armë bërthamore dhe ne aktualisht besojmë se nuk po e ndjek një të tillë”. Kohët e fundit, drejtori i CIA-s William Burns e përsëriti këtë pikë në një intervistë në CBS në shkurt. “Me sa dimë ne,” tha Burns, “ne nuk besojmë se Udhëheqësi Suprem në Iran ka marrë një vendim për të rifilluar programin e armatimit që ne gjykojmë se ata e pezulluan ose e ndaluan në fund të 2003.”
Politika e Iranit, natyrisht, mund të ndryshojë. Dhe tensionet po rriten në një masë të madhe për shkak të qëndrimit të fundit të SHBA-së. Për shembull, pas stërvitjes Juniper Oak, Irani u përgjigj me stërvitjet e veta ushtarake, të cilat komandanti ushtarak iranian, gjeneralmajor Gholam-Ali Rashid tha se ata i konsiderojnë një “gjysmë luftë” dhe madje një “luftë para luftës”.
Në prill, CENTCOM njoftoi vendosjen e një nëndetëse të armatosur me raketa të drejtuara në Detin Mesdhe. Ky ka të ngjarë të jetë një mesazh drejtuar Iranit, i cili u përgjigj shpejt duke akuzuar SHBA-në për “luftënxitës”.
Më herët, në tetor, CENTCOM lëshoi një deklaratë të jashtëzakonshme për shtyp që shfaq Kurilla, shefin e CENTCOM, në bordin e një nëndetëse të armatosur me raketa balistike të afta për të mbajtur koka bërthamore në Detin Arabik – një mesazh tjetër për Iranin.
Më 9 maj, zëdhënësi i Pentagonit, Brig. Gjenerali Pat Ryder njoftoi se ushtria do të rrisë patrullimet e saj në Ngushticën e Hormuzit, përmes së cilës udhëtojnë shumë anije iraniane. Në fjalët e tij, Ryder përmendi veçanërisht avionin P-8 Poseidon dhe rolin që do të luante në forcimin e mbikëqyrjes detare të zonës.
I njëjti aeroplan u bë lajm ndërkombëtar në vitin 2019, kur Irani zbuloi se për pak sa nuk rrëzoi një P-8 që mbante pjesëtarë të shërbimit amerikan që pretendonte se kishte hyrë në hapësirën e tij ajrore, duke zgjedhur në vend të kësaj të rrëzonte një dron aty pranë. Ushtria amerikane u përpoq me avionë për të goditur Iranin si hakmarrje, vetëm për t’u anuluar nga Trump 10 minuta para sulmit kur një gjeneral i tha atij se sulmet ndoshta do të vrisnin 150 njerëz. Sulmet, tha Trump, nuk do të ishin “proporcionale me rrëzimin e një droni pa pilot”.
VINI RE: Artikulli është pronë intelektuale e The Intercept
