Rezistenca nga Varshava mund t’i kushtojë kryeministres daneze Mette Frederiksen marrjen e postit
Kandidatja kryesore për të qenë shefe e ardhshme e NATO-s do përballet me kundërshtimin nga Polonia, thanë zyrtarët evropianë, duke nënvizuar një përçarje midis vendeve anëtare të aleancës për 18 muajt e ardhshëm teksa Ukraina përballet me pushtimin rus.
Rezistenca nga Varshava përfundimisht mund t’i kushtojë kryeministres daneze Mette Frederiksen një ngritje në detyrë, pasi Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s duhet të zgjidhet me konsensus të të gjitha 31 vendeve anëtare, thanë zyrtarët evropianë.
Shqetësimet e Polonisë përfshijnë dëshirën për të vendosur një lider nga krahu lindor i NATO-s në detyrën kryesore të aleancës dhe ankesat se Danimarka nuk ka përmbushur angazhimet e saj për shpenzimet e mbrojtjes, thanë zyrtarët evropianë.
Dhe pas gati 15 vitesh të ish-kryeministrave nordikë në krye të aleancës, Varshava është e kujdesshme kur bëhet fjalë për të vendosur një tjetër skandinav në detyrën kryesore, thanë zyrtarët evropianë.
Përzgjedhja e një zëvendësuesi për Sekretarin e Përgjithshëm Jens Stoltenberg është në qendër të bisedimeve mes aleatëve përpara samitit vjetor të NATO-s në kryeqytetin e Lituanisë, Vilnius në korrik, ku pritet të marrin pjesë presidenti Biden dhe homologët e tij. Frederiksen, e cila vizitoi Shtëpinë e Bardhë javën e kaluar, shihet gjerësisht si kandidatja e preferuar e shumicës së anëtarëve të NATO-s për të zëvendësuar Stoltenberg, një ish-kryeministër norvegjez.
Por një numër në rritje i shteteve në krahun lindor të NATO-s janë të shqetësuar se kandidatura e mundshme e Frederiksen, megjithëse kryesisht e merituar, minon nevojat e aleancës përballë pushtimit rus të Ukrainës dhe kuptimit në gjithë Evropën të cenueshmërisë së këtyre vendeve thanë zyrtarët evropianë e amerikanë.
Disa vende të NATO-s kanë kërkuar kryeministren e Estonisë Kaja Kallas për postin e lartë
Vende të tjera, përfshirë Francën dhe Lituaninë, mbeten të pavendosura se kë të mbështesin, por zyrtarët evropianë thanë se Polonia tashmë ka vendosur të protestojë kundër kandidaturës së Frederiksen.
Polonia, si vendet e tjera më afër Rusisë, beson se aleanca do t’i dërgonte një mesazh të fortë Moskës duke vendosur një Sekretar të Përgjithshëm të NATO-s, i cili vjen nga një vend që dikur ishte pjesë e Bashkimit Sovjetik. Në këtë drejtim, disa vende kanë paraqitur kryeministren estoneze Kaja Kallas si një alternativë ndaj Frederiksen.
Por disa vende perëndimore janë të kujdesshëm se emërimi i një Sekretari të Përgjithshëm nga krahu lindor do ishte tepër provokues, pasi e sjell udhëheqjen e aleancës në pragun e Rusisë.
Për më tepër, qeveria e presidentit polak Andrzej Duda thotë se Danimarka nuk i ka përmbushur objektivat e shpenzimeve të mbrojtjes që priten nga anëtarët e NATO-s. Që nga pushtimi i Rusisë vitin e kaluar, Kopenhagen ka pranuar mangësitë në aftësinë e saj për të mbrojtur territoret e saj dhe vitin e kaluar u zotua të rrisë shpenzimet e saj të mbrojtjes në 2% të prodhimit të saj të brendshëm bruto, një pikë referimi e NATO-s.
Në maj, Danimarka u zotua të trefishojë shpenzimet për mbrojtjen në gati 21.6 miliardë dollarë gjatë dekadës së ardhshme, duke e çuar atë në objektivin prej 2% deri në vitin 2030.
Katër anëtarë të krahut lindor – Estonia, Letonia, Lituania dhe Polonia – janë vetëm një duzinë anëtarësh të NATO-s duke përfshirë SHBA-në, që përmbushin standardin. Çështja përforcon shqetësimin në rritje midis anëtarëve të krahut lindor se Evropa nuk është e pajisur mirë për një përballje ushtarake afatgjatë me Rusinë.
Në takimin e tyre në Shtëpinë e Bardhë të martën, Stoltenberg përsëriti thirrjen e tij për aleatët që të angazhohen për një minimum prej 2% të PBB-së.
Një çështje tjetër: Nordikët e kanë mbajtur këtë detyrë prej vitesh. Stoltenberg u bë Sekretar i Përgjithshëm në vitin 2014 dhe mandati i tij u zgjat dy herë për shkak të dëshirës për vazhdimësi gjatë marrëdhënieve të tensionuara me Rusinë.
Shefi i NATO-s, Jens Stoltenberg
Paraardhësi i tij, ish-kryeministri danez Anders Fogh Rasmussen, e kishte mbajtur këtë detyrë që nga viti 2009. Nëse Fredriksen zgjidhet qoftë edhe për një mandat katër-vjeçar, NATO do kishte skandinavët që udhëheqin aleancën për gati dy dekada.
Qeveritë e Polonisë dhe Danimarkës nuk iu përgjigjën menjëherë një kërkese për koment, dhe Shtëpia e Bardhë nuk iu përgjigj një kërkese për koment.
Mandati i Stoltenberg përfundon në tetor dhe disa zyrtarë evropianë e hodhën poshtë debatin e hershëm, duke thënë se ka ende kohë për të arritur konsensusin e kërkuar për pasardhësin e tij.
Duke folur në Departamentin e Shtetit, Stoltenberg theksoi rolin kritik të aleancës në kufizimin e përfitimeve ruse në fushën e betejës në Ukrainë.
“Aleatët europianë po bëjnë gjithashtu pjesën e tyre me dhjetëra miliarda mbështetje ushtarake ekonomike për Ukrainën dhe mbështetja që aleatët dhe partnerët e NATO-s po i japin Ukrainës po bën ndryshim në fushën e betejës ndërsa flasim, sepse ukrainasit kanë nisur ofensivën”, tha ai.
Përplasja e pasardhësve ka qenë një çështje kritike për Uashingtonin. Qeveria e SHBA-së zakonisht shikon nga Evropa për të marrë drejtimin në vendim, edhe pse shtetet anëtare pranojnë se kandidati eventual do ketë nevojë për bekimin e Uashingtonit.
Majtas kryeministrja e Estonisë Kallas, djathtas ajo e Danimarkës Frederiksen
Administrata Biden do ishte e kënaqur nëse Stoltenberg do shërbente për një mandat të katërt, thanë zyrtarët. Por Stoltenberg është i etur të tërhiqet, thanë zyrtarët e NATO-s.
“Ne jemi mirënjohës për udhëheqjen e Sekretarit të Përgjithshëm Stoltenberg”, tha të hënën zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare, John Kirby. Pas vizitës së Frederiksen në Uashington javën e kaluar, Kirby tha se presidenti nuk ishte vendosur ende për një kandidat për të zëvendësuar Stoltenberg.
Emra të tjerë që qarkulluan si alternativa ndaj Frederiksen dhe Kallas përfshijnë Sekretarin britanik të Mbrojtjes Ben Wallace dhe kryeministrin e Holandës Mark Rutte. Shumë kryeqytete preferojnë një kryetar shteti ose qeverie për shkak të peshës që ai ose ajo do t’i sillte rolit. Dhe pothuajse të gjithë 31 anëtarët e aleancës pajtohen se Sekretari i Përgjithshëm i ardhshëm duhet të jetë një grua.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e WSJ
Përgatiti për Hashtag.al, K.Manjani
