Nga Kina në Shtetet e Bashkuara, Xhamajka e Japonia, dhjetëra banka qendrore në mbarë botën po eksplorojnë ose kanë vendosur tashmë monedhat digjitale pasi pagesat elektronike dominojnë mënyrën se si njerëzit i shpenzojnë paratë e tyre dhe përdorimi i parave të gatshme zvogëlohet.
Lëvizja për të krijuar një version digjital të monedhës së përbashkët filloi në vitin 2020 kur Presidentja e Bankës Qendrore Evropiane (ECB) Christine Lagarde sugjeroi idenë dhe organi me qendër në Frankfurt nisi një konsultim publik.
Entuziastët e euros digjitale thonë se kjo do të plotësojë paratë e gatshme dhe do të sigurojë që BQE të mos lërë një boshllëk që mund të plotësohet nga lojtarë privatë, zakonisht jo-evropianë, dhe banka të tjera qendrore.
Kritikët vënë në dyshim nevojën për një euro digjitale dhe bankat paralajmërojnë për rreziqe të mëdha, ndërsa vetë studimi i BQE-së zbuloi se publiku ishte i shqetësuar për privatësinë e pagesave.
“Nëse ne thjesht dublikojmë infrastrukturën ekzistuese të pagesave me euron digjitale, kjo nuk është një rast mjaft i mirë biznesi. Për momentin, euro digjitale duket të jetë një zgjidhje në kërkim të një problemi,” i tha AFP eurodeputeti gjerman Markus Ferber, përcjell France 24.
Komisioni Evropian, krahu ekzekutiv i BE-së, do të publikojë të mërkurën një propozim që do të jetë baza ligjore mbi të cilën BQE mund të nisë një euro digjitale.
Ligji përfundimtar duhet të mbështetet nga 27 shtetet anëtare të BE-së dhe Parlamenti Evropian.
BQE është vendosur t’i japë dritën jeshile zyrtare një euro digjitaleje në tetor dhe pritshmëria është që ajo të jetë e disponueshme nga viti 2027 e tutje.
Përfitimet ‘peshojnë’ kostot
Sipas një projekt-propozimi të parë nga AFP, komisioni vuri në dukje “përfitimet afatgjata të euros… tejkalojnë kostot e saj” dhe paralajmëroi “kostot e asnjë veprimi mund të jenë potencialisht shumë të mëdha”.
Monedha do të jetë e disponueshme për individët që jetojnë në zonën e euros dhe vizitorët.
Lagarde argumentoi në mars gjatë një ngjarjeje paneli se monedha digjitale ishte e rëndësishme për elasticitetin dhe për të “mbrojtur autonominë evropiane të pagesave”.
Shumë nga mjetet e pagesave “nuk janë domosdoshmërisht evropiane”, vuri në dukje ajo, duke shtuar se ishte “shumë e pashëndetshme të mbështetesh në një burim të vetëm pagese”.
Gjigantët amerikanë Visa dhe Mastercard aktualisht dominojnë tregun global të pagesave me karta.
Komentet e saj janë në përputhje me fokusin më të madh të BE-së në sjelljen e prodhimit në Evropë ose më afër bllokut dhe largimin nga mbështetja në vendet e treta.
Të tjerë argumentojnë, megjithatë se planet e BE parashikojnë telashe, veçanërisht për bankat.
Federata Evropiane e Bankave (EBF) paralajmëroi në mars për “rrezikun e rëndësishëm për bankat” për shkak të potencialit për ekzekutime bankare pasi klientët mund t’i mbajnë fondet e tyre në llogaritë dhe kuletat digjitale të euros, duke i larguar ato nga bilancet e bankave.
Projektpropozimi përfshin një dispozitë që do të kufizojë sasinë e parave që njerëzit mund të mbajnë në euro digjitale — zyrtarët e BQE-së kanë sugjeruar një kufi prej 3,000 euro (3,300 dollarë).
Komisioni tha gjithashtu se monedhës digjitale do t’i jepet statusi “tender ligjor”, që do të thotë se duhet të pranohet si pagesë.
Do të ketë përjashtime, duke përfshirë bizneset e vogla që nuk pranojnë asnjë formë pagese digjitale, sipas draft propozimit.
Shqetësimet për privatësinë
BQE ka një betejë të vështirë për të fituar ndaj evropianëve. Një konsultim publik tregoi se prioriteti numër një kur bëhet fjalë për euron digjitale është privatësia.
Për të qetësuar frikën e njerëzve, BQE ka theksuar se nuk do të përpiqet të kontrollojë se si njerëzit mund të shpenzojnë monedhën digjitale ose ta përdorin atë për mbikëqyrje, siç pretendojnë kritikët në Kinë.
“BQE nuk do të vendoste asnjë kufizim se ku, kur ose kujt mund të paguajnë njerëzit me një euro digjitale,” tha në janar anëtari i bordit ekzekutiv të BQE Fabio Panetta.
Në draft tekstin, komisioni tha se euro digjitale “do të projektohet në mënyrë që të minimizojë përpunimin e të dhënave personale nga ofruesit e shërbimeve të pagesave” dhe BQE.
