Në kodrat e kryeqytetit të Perusë, Lima, një mur betoni ndan një lagje të varfër nga një komunitet i pasur, duke shënuar një kufi të përcaktuar.
Një banore e lagjes së varfër, Raquel Yanac, kujton kohën e ndërtimit të murit që përshkon një gjatësi të konsiderueshme të kryeqytetit. Në rrëfimin e saj ajo kujton turmat e punëtorëve të ndërtimit me betoniere dhe forca të shumta policie, gati për të ndërtuar murin që synonte ta mbante jashtë atë dhe të tjerët si ajo.
Yanac, 38 vjeç, jeton me fëmijët e saj në buzë të ndarjes së madhe. Shtëpia e tyre shtrihet mes një deti kasollesh shumëngjyrësh me kompensatë dhe fletë metalike që përbëjnë lagjet e varfra të qytetit. Vetëm disa metra larg është Casuarinas, një lagje me luks befasues, me pallate e vila me ngjyrë të bardhë e pishina dyfish më të mëdha se shtëpia e saj.
“Në një javë, ata kishin ndërtuar pothuajse të gjithë murin dhe njerëzit nuk mund të bënin asgjë për këtë,” thotë ajo..
Kufiri së shpejti do bëhej famëkeq në Lima dhe peruanët e varfër e quajtën atë ‘Muri i Turpit’. Një strukturë betoni rreth 10 kilometra e gjate që ndan të pasurit dhe të varfërit e qytetit. Sot, barriera gati 10 metra e lartë, e mbuluar me tela me gjemba, kalon si një ndarje se dhëmbëzuar nëpër katër komuna.
Ajo ndan zonat e varfra të San Juan de Miraflores, ku jeton Yanac, dhe Villa María del Triunfo nga rrethet e pasura të La Molina dhe Santiago de Surco, të cilave i përket Casuarinas. Muri i betonit ka ndryshuar jetën dhe perceptimet e atyre nga secila anë dhe qëndron si një dëshmi e pabarazisë ekonomike të Limës.
“Çfarë t’u them fëmijëve të mi?” pyet Yanac.
“Djali im 6-vjeçar shkon atje për të luajtur, shikon përreth dhe tani po më pyet: “Mami, pse është ai mur atje?”
“Është pjesë e një tendence globale të një “muri”, pohon Belen Desmaison, një arkitekte në Universitetin Katolik Papnor të Perusë që studion murin e Limës.
“Kjo tendencë e vendosjes së vërtetë të kësaj pengese fizike midis dy grupeve sociale ose grupeve etnike.”
Muri i Perusë ishte një përgjigje ndaj një vale emigrimi nga zonat rurale në vitet 1980, e cila u nxit nga dhuna midis qeverisë peruane dhe grupit gueril maoist ‘Shtegu Shkëlqyes’. Disa që ikën e panë Limën thjesht si një vend për t’i shpëtuar gjakderdhjes; të tjerët e panë atë si një vend mundësie.
Por pa tokë, shumë migrantë u vendosën në kodra të braktisura në skaj të qytetit dhe ndërtuan masën gjithnjë në zgjerim të vendbanimeve informale që shtrihen në zonë. Prindërit e Susana Galinas Tacuri ishin ndër ata që iknin nga Ayacucho, qendra e dhunës në Perunë jugore.
Guerilët “vranë xhaxhallarët dhe kushërinjtë tanë”, më tha Galinas. “Ata do të rrëmbenin më të rinjtë 10 dhe 14 vjeç për të bërë terrorizëm. Ata do të vidhnin të gjitha paratë dhe leshin e tyre me armë gjahu dhe do të përdhunonin gratë”.
Në Lima, ata ndërtuan një barakë të vogël, dhe ndërsa nuk kishte drita apo ujë të rrjedhshëm, ishte e sigurt, kështu që ishte një shtëpi. Duke u rritur, zona si Casuarinas ishin një mjet shpëtimi ekonomik për emigrantët si Galinas. Çdo ditë, punëtorët shkonin në lagje për të pastruar shtëpitë, për të ndërtuar ndërtesa dhe në rastin e nënës së Galinas, për të shitur ushqim.
Ndërsa nëna e saj punonte në kantieret e ndërtimit duke gatuar, Galinas luante në parqet e harlisura që mungonin në lagjen e saj. Por ndërsa rrjedha e migrimit në Lima vazhdoi, Galinas tha se frika dhe neveria filluan të përshkojnë vendet ku ata punonin.“Ata na shikojnë sikur të jemi hajdutë,” tha ajo, “se në dhe fëmijët tanë duam të hyjmë në shtëpitë e tyre.”
Ndërtimi i murit filloi në vitin 1985, kur një akademi private elitare në distriktin Surco e rrethoi terrenin e saj me gardhe të larta tullash. Zyrtarët e shkollës thanë se barrierat do shërbenin si siguri nga vendbanimet në rritje të emigrantëve.
Së shpejti, banorët e Casuarinas aty pranë filluan të ndërtonin murin e tyre, duke pretenduar gjithashtu se krimi vinte nga ‘ana tjetër’. Për tre dekada, banorët më të pasur e zgjeruan atë mur me lejen e qeverive lokale, në disa raste duke sjellë me vete policinë si roje, thanë udhëheqësit e komunitetit në San Juan de Miraflores.
Së shpejti, u bë gati e pamundur për Galinas dhe nënën e saj të punonin në anën tjetër. Për të kaluar, ata do të duhet të ecin dy orë rreth murit ose të paguajnë gjysmën e pagës së ditës për të marrë autobusë të shumtë.
“Ekziston kjo ide e sigurisë pas murit që krijon grupe sociale homogjene,” tha ajo.
“Nëse ndërton një mur ose vendos një gardh rreth lagjes, po manifeston se je një grup shoqëror koheziv që nuk ka asnjë lloj dialogu me tjetrin.”
Vilat e lagjes Casuarinas të Surco-s shtrihen lart në male dhe janë zbukuruar me kopshte të harlisur, pishina dhe koleksione makinash të huaja të parkuara në rrugët e assfaltuara. Herët në mëngjes, punëtorët nga rrethet e varfra të San Juan de Miraflores dhe Villa María del Triunfo ecin përgjatë gardheve të shkurtuara me kujdes dhe kalojnë portat e dekoruara, të injoruar derisa të mbërrijnë në pikën e kontrollit ku duhet të kalojnë për të hyrë në Casuarinas.
Patricia Novoa, 61 vjeç, e cila ecte me shpejtësi pranë asaj postblloku me pajisje stërvitore të markës, ka jetuar në Casuarinas për gjysmën e jetës së saj.
Edhe pse ajo nuk e ka parë anën tjetër prej vitesh, njerëzit në vende si San Juan de Miraflores ‘po jetojnë më keq se kafshët’. Ata janë kriminelë dhe hajdutë, shpjegoi ajo, sepse duhet të jenë. Ata nuk kanë asnjë punë tjetër.
“Njerëzit që janë të margjinalizuar kthehen në agresorë, kjo është e vërteta,” tha Novoa, ndërsa grupe punëtorësh kalonin aty.
“Ata nuk kanë një mënyrë për të jetuar dhe jetojnë në këtë mjedis ku nuk kanë arsim.”
Lily Mamani Reyes, një pastruese shtëpie 33-vjeçare në Surco, kujtohet çdo mëngjes kur zgjohet në 5 të mëngjesit për të filluar udhëtimin e saj gati dy orë e gjysmë për në punë. Ajo lë shtëpinë e saj me një dhomë me kompensatë dhe dysheme të papastër, ku lufton për të marrë ujë të pastër, për të kaluar ditën e saj duke pastruar ndërtesat me pishina të mbushura dhe kopshte të rregulluara me kujdes.
Reyes erdhi në Lima si një 15-vjeçare me shpresa për arsim dhe një jetë më të mirë se ajo që la pas në qytetin e saj të vogël. Por, teksa e ka lënë pas dore hapësirën e pakufishme të lagjeve të varfra të mbuluara me mjegull që ajo i quan shtëpia e saj, ajo tha se diskriminimi që ajo ndjen se jeton me murin i ka shkatërruar ato ambicie, duke lënë pas atë që ajo mund ta përshkruajë vetëm si ‘turp’.
“Ky nuk është vendi ku do donit të rrisnit fëmijët,” tha ajo.
“Nuk është ky vend ku mund të ecësh përpara. Ky mur është turp për ne”.
