Kompanitë amerikane po përshpejtojnë përpjekjet për të zvogëluar varësinë e tyre nga furnizuesit kinezë, edhe pse zyrtarët në Uashington dhe Pekin po punojnë për të ulur tensionet në marrëdhëniet e tyre të acaruara.
Sipas Byrosë së Regjistrimit, gjatë pesë muajve të parë të këtij viti, importet amerikan nga Kina ranë 24 për qind nga e njëjta periudhë e një viti më parë. Kompani të tilla si HP, Stanley Black & Decker dhe Lego janë ndër ato që kanë ripozicionuar linjat e tyre të furnizimit për konsumatorët amerikanë, ose për të shmangur rrezikun e kapjes midis superfuqive rivale ose si pjesë e një strategjie afatgjatë për të prodhuar mallra më afër klientëve.
Sido që të jetë, roli i Kinës në qendër të prodhimit global mund të përballet me sfidën e saj më të ashpër që kur vendi u bashkua me sistemin tregtar global më shumë se dy dekada më parë. Meksika, Vietnami dhe Tajlanda po përpiqen të sfidojnë dominimin e Kinës, megjithëse atyre u mungon madhësia dhe infrastruktura e klasit botëror.
Një kombinim i forcave politike dhe ekonomike po nxit ndryshimin e zinxhirit të furnizimit.
Tarifat e SHBA-së për afërsisht dy të tretat e mallrave kineze, të vendosura gjatë administratës Trump, janë ulur në porosi të reja. Pagat për punëtorët e fabrikave kineze janë rritur, duke gërryer një nga avantazhet konkurruese të vendit. Strategjia ekonomike e presidentit kinez Xi Jinping, me qendër shtetin, goditjet e lidhura me kompanitë private dhe qasja e kujdesshme ndaj administratës Biden, kanë ftohur më tej lidhjet tregtare.
“Sjellja e qeverive ndaj njëra-tjetrës, qëndrimi më armiqësor, përballës, ka filluar të ndikojë në vendimmarrjen e sektorit privat sepse ndryshon profilin e rrezikut”, tha Adam Slater, ekonomist kryesor për Oxford Economics në Londër.
Prodhimet kineze përbëjnë afërsisht një në çdo gjashtë dollarë që amerikanët shpenzojnë për importe, nga gati një në katër para pandemisë, sipas të dhënave të Oksfordit. Japonia gjithashtu po blen më pak nga Kina. Por vendet evropiane si Gjermania dhe Franca po blejnë ende në masë të madhe.
Investitorët e huaj, ndërkohë, po ndërtojnë më pak fabrika të reja kineze, duke sugjeruar që vendet e tjera aziatike do vazhdojnë të rrisin pjesën e tyre të importeve të SHBA-së në kurriz të Kinës. Sipas të dhënave të Oksfordit, shpenzimet vjetore për objektet e reja në Kinë ranë nga rreth 100 miliardë dollarë në 2010 në 50 miliardë dollarë në 2019 dhe arritën në vetëm 18 miliardë dollarë vitin e kaluar.
“Ajo që ne po shohim nga shkëputja e SHBA duket se do vazhdojë,” tha Slater.
“Pyetja e vetme e vërtetë është se sa larg përhapet.”
Administrata Biden ka vendosur një vështrim pozitiv në tregtinë SHBA-Kinë, duke kërkuar të sigurojë qeverinë kineze se Shtetet e Bashkuara duan vetëm të ‘zbusin’ lidhjet tregtare duke lëvizur linjat kritike të furnizimit në Shtetet e Bashkuara ose vendet aleate – jo të ndjekin një divorc ekonomik.
Mes shqetësimeve në rritje të sigurisë kombëtare, administrata ka kufizuar eksportet në Kinë të gjysmëpërçuesve më të përparuar dhe planifikon së shpejti të shpallë kufizime të reja për investimet amerikane në sektorët e teknologjisë kineze.
Gjatë një udhëtimi në Pekin në korrik, Sekretarja e Thesarit Janet L. Yellen tha se tregtia ‘rekord’ e lartë SHBA-Kinë vitin e kaluar tregoi se ‘ka hapësirë të mjaftueshme që firmat tona të përfshihen në tregti dhe investime’.
Por edhe para rënies së këtij viti në blerjet e SHBA-së nga furnizimet kineze, tregtia midis dy vendeve po tkurrej në terma të vërtetë ose të rregulluar nga inflacioni. Duke marrë parasysh rritjen e çmimeve, tregtia e dyanshme prej 690 miliardë dollarësh e vitit të kaluar ishte 7 për qind më e ulët se kulmi i para luftës në vitin 2018, sipas llogaritjeve nga Alfredo Carrillo Obregon, një bashkëpunëtor kërkimor në Institutin Cato.
Vlera e rregulluar me inflacionin e importeve të SHBA-së nga Kina vitin e kaluar ishte 12 për qind më pak nga pesë vjet më parë.
Një zyrtar i lartë i Thesarit, i cili foli në kushte anonimiteti për të diskutuar diskutimet e brendshme në lidhje me komentet e Sekretares Yellen, tha se totali i rregulluar nga inflacioni mbeti ‘shumë i rëndësishëm dhe afër nivelit maksimal të të gjitha kohërave’.
Në fillim të këtij viti, Meksika u bë partneri kryesor tregtar i Shteteve të Bashkuara, pasi prodhuesit favorizonin gjithnjë e më shumë rrjetet rajonale të furnizimit sesa ato globale. Meksika, Kanadaja dhe Kina kanë zënë me radhë vendin e parë që nga fillimi i luftës tregtare 2018.
Vietnami dhe Tajlanda janë shfaqur si alternativa kryesore për kompanitë që kërkojnë të diversifikohen jashtë Kinës duke qëndruar në fqinjësi. India gjithashtu po tërheq vëmendjen nga prodhues të tillë si Apple, i cili planifikon të rrisë prodhimin e iPhone atje.
Industria e elektronikës po udhëheq shtytjen drejt vendeve të reja të prodhimit. Pjesa e Kinës në importet e kompjuterëve personalë nga SHBA-ja ra në 45 për qind vitin e kaluar nga 61 për qind në vitin 2016, sipas S&P Global Market Intelligence. Gjatë të njëjtës periudhë, pjesa e furnizuesve kinezë në importet e printerëve amerikanë ra në 23 për qind nga 48 për qind.
“Qeveritë nuk bëjnë ripërtëritje. Kompanitë bëjnë ripërtëritje,” tha Chris Rogers, kreu i kërkimit të zinxhirit të furnizimit për S&P Global Market Intelligence.
HP Inc. po planifikon të prodhojë më shumë laptopë të saj të orientuar drejt biznesit, në Meksikë, ndërsa rrit prodhimin e modeleve të konsumit në Tajlandë. Në një deklaratë të postuar në faqen e saj të internetit muajin e kaluar, HP tha se po shton në Meksikë ‘prodhimin në rritje të laptopëve të laptopëve për t’u shërbyer klientëve në të gjithë rajonin’ dhe shpreson të zgjerojë objektin e saj ekzistues të prodhimit të printerëve në Corvallis, Ore.
Me 12,000 furnizues kinezë dhe një qendër kryesore kërkimi dhe zhvillimi në Shangai, kompania mbetet e përkushtuar ndaj Kinës.
“Ne jemi gjithmonë duke kërkuar mënyra për të përmirësuar elasticitetin e zinxhirit tonë të furnizimit global. Një nga mësimet kryesore të tre viteve të fundit është nevoja për të pasur fleksibilitet të shtuar dhe një numër në rritje i klientëve po kërkojnë prodhim me shumë burime,” tha zëdhënësi i HP-së në një email në përgjigje të pyetjeve.
Stanley Black & Decker po rimodelon zinxhirin e tij të furnizimit për të hequr 1.5 miliardë dollarë kosto vjetore deri në vitin 2025. Prodhuesi i veglave është duke konsoliduar fabrikat; mbylli një fabrikë kineze të veglave elektrike në Shenzhen tre vjet më parë dhe tani i shërben tregut të Amerikës së Veriut nga një fabrikë në Meksikë.
“Me shndërrimin e zinxhirit tonë të furnizimit, ne kemi ndërmarrë hapa për të përmirësuar reagimin dhe shpërndarjen për klientët tanë, për të përshpejtuar inovacionin dhe kohën për në treg,” tha një zëdhënës.
Prodhuesi i lodrave Lego gjithashtu ka pakësuar dërgesat nga Kina në Shtetet e Bashkuara. Në 2015-2017, një mesatare vjetore prej pothuajse 18 për qind e produkteve të kompanisë në SHBA vinin nga Kina, sipas S&P Global. Kjo ra në vetëm 3 për qind vitin e kaluar.
Meksika, e cila ka siguruar prej kohësh më shumë se gjysmën e dërgesave të kompanisë për në SHBA, duke përfshirë artikujt e saj më të njohur, tani përbën 70 për qind.
Lego ka një strategji rajonale burimore për rreth 15 vjet, tha Oliver Leach, menaxheri i lartë i komunikimit i kompanisë. Lego i shërben tregut kinez nga një fabrikë në Jiaxing dhe pret të hapë një fabrikë prej 1 miliard dollarësh në Vietnam vitin e ardhshëm për të përballuar rritjen në Azi. Në vitin 2025, kompania planifikon të hapë një fabrikë të re në Richmond për të furnizuar Amerikën.
“Duke vendosur prodhimin dhe prioritizimin e furnizuesve pranë tregjeve tona kryesore, kjo na lejon të përmbushim shpejt kërkesën lokale, të shkurtojmë zinxhirët e furnizimit dhe të zvogëlojmë ndërprerjen dhe ndikimin mjedisor të transportit të produkteve në distanca të gjata,” tha ai.
Megjithatë, Kina mbetet ‘fabrika’ më e madhe në botë, duke zënë 31 për qind të vlerës së shtuar globale të prodhimit, krahasuar me 17 për qind për Shtetet e Bashkuara të renditura të dyta.
Me portet moderne, autostradat dhe hekurudhat me shpejtësi të lartë, së bashku me grupet e fabrikave që mund të përshtaten me shpejtësi me kushtet në ndryshim, Kina ruan përparësi që asnjë vend tjetër nuk mund t’i përballojë. Furnizuesit kinezë ende dominojnë tregjet për mallra të tilla si bateritë e automjeteve elektrike, enët e kuzhinës dhe kornizat e dyerve dhe dritareve prej alumini, tha S&P Global.
“Vendet si Meksika, India dhe Vietnami po përfitojnë nga riorganizimet globale të zinxhirit të furnizimit për të kapur pjesën e Kinës në prodhimin botëror, por nuk do të ndryshojnë rrënjësisht dominimin e saj së shpejti,” tha ekonomisti Eswar Prasad, një profesor i lartë i politikës së tregtisë ndërkombëtare në universitetin Cornell.
“E vërteta është se asnjë ekonomi tjetër nuk mund të përputhet me shkallën dhe shtrirjen e sektorit të prodhimit të Kinës, megjithëse zhvillimi i faktorëve të brendshëm dhe të jashtëm sugjeron se ne tashmë kemi goditur ose kaluar pjesën më të lartë të Kinës në prodhimin botëror.”
Disa ekonomistë thonë se rënia e dërgesave kineze në Shtetet e Bashkuara mund të mos jetë aq dramatike sa sugjerojnë të dhënat e Byrosë së Regjistrimit. Raportet e qeverisë kineze tregojnë një rënie më të vogël.
Numrat e tregtisë së SHBA-së dhe Kinës nuk kanë rënë dakord prej kohësh, pjesërisht sepse ato ndryshojnë në llogaritjen e tyre për dërgesat përmes Hong Kongut. Por një hendek më i madh midis dy llogarive u hap gjatë luftës tregtare. Kompanitë amerikane duket se i kanë raportuar më pak importet e tyre nga Kina për t’i shpëtuar tarifave të vendosura nga administrata Trump, sipas një shënimi kërkimor të Rezervës Federale të vitit 2021.
Dërgesat më të vogla kineze në Shtetet e Bashkuara pasqyrojnë gjithashtu kushtet në industri të veçanta. Shitësit me pakicë si Target dhe Walmart po porosisin më pak mallra kineze ndërkohë që fokusohen në pakësimin e inventareve jashtëzakonisht të larta.
Dhe ndryshimet në tregtinë pan-aziatike të elektronikës gjithashtu mund të turbullojnë pamjen, pasi disa produkte me origjinë nga Kina dërgohen në Vietnam për disa rregullime të vogla përpara se të nisen për në Shtetet e Bashkuara, sipas ekonomistit Brad Setser, një bashkëpunëtor i lartë në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë.
“Pjesa e tregut të Kinës në SHBA ka rënë shumë më tepër nëse përdoren të dhënat e SHBA-së sesa nëse përdoren të dhënat e eksportit kinez”, tha ai në një email.
“Nuk ka asnjë dyshim për dobësinë e fundit, por disa dyshime të vërteta për masën që SHBA-ja me të vërtetë është shkëputur me Kinën.”
Mangësitë në politikën tregtare të SHBA-së po i pengojnë disa blerës amerikanë të zhvendosin më shumë porosi të fabrikës jashtë Kinës.
Që nga skadimi tre vjet më parë i një programi që lejonte mallrat nga shumë vende në zhvillim të hynin në Shtetet e Bashkuara pa taksa, kompanitë nuk kanë më një nxitje për të zhvendosur porositë e tyre nga Kina në ato vende, tha Steve Lamar, president i American Apparel. Një program i ngjashëm për dhjetëra kombe afrikane do përfundojë në vitin 2025.
“Qeveria federale ka bërë një punë të qartë për të nxitur diversifikimin larg Kinës,” tha ai.
“Por nuk ka sugjeruar qartë se ku duhet të shkojë ai diversifikim.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e WP
Përgatiti për Hashtag.al, K.Manjani
