Kreu i grupit Wagner Yevgeny Prigozhin humbi jetën mbrëmjen e sotme në një aksident ajror. Ai ishte në mesin e 10 personave që humbën pas rrëzimit të një avioni privat që po fluturonte nga Moska drejt Shën Petërsburgut.
Ai ishte ndër personat e besuar dhe të afërt të ish-presidentit rus Putin, dhe njihej edhe si ‘kuzhinieri i Putinit’, pasi zotëronte restorante dhe kompani hotelierie që ofrojnë shërbime për Kremlinin.
Dikur i dënuar në Bashkimin Sovjetik, Prigozhin kontrollonte një rrjet kompanish me ndikim, veçanërisht kompaninë ushtarake private Wagner, e cila mbështetej nga shteti rus.
Grupi i tij Wagner luajti një rol të rëndësishëm në pushtimin rus të Ukrainës. Ai gjithashtu mbështeti interesat ruse në Siri, Libi, Republikën e Afrikës Qendrore dhe disa vende të tjera afrikane.
Prigozhin udhëhoqi një rebelim të armatosur në qershor të këtij viti duke marshuar me grupin e tij privat ushtarak Wagner drejt Moskës, rebelim të cilin e la në mes pas ndërhyrjes së presidentit bjellorus Lukashenko.
Pas kësaj ai shkoi në Bjellorusi, si pjesë e marrëveshjes ndërsa pak ditë më parë u shfaq i armatosur dhe me veshje ushtarake, duke premtuar se ‘do e bënte Rusinë edhe më të madhe’.
Ditën e sotme ai ishte në bordin e avionit privat që u rrëzua teksa fluturonte nga Moska drejt Shën Petersburgut, duke humbur jetën.
Kush ishte Prigozhin e ngjitja e tij në pushtet
Prigozhin lindi në Shën Peteresburg më 1 qershor 1961. Gjyshi i tij ka qenë kapiten i Ushtrisë së Kuqe gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Në vitin 1981 ai u dënua me 12 vjet burg por në vitin 1988, Gjykata e Lartë e Bashkimit Sovjetik e uli dënimin e tij në dhjetë vjet për sjellje të mirë. Menjëherë pas lirimit, Prigozhin filloi të ndjekë ‘Institutin Kimiko-Farmaceutik’ të Leningradit (Shën Peteresburg) për të marrë një diplomë farmaceutike, por nuk arriti të përfundojë studimet e tij.
Pas lirimit nga burgu në vitin 1990, Prigozhin filloi të shiste hot-dogë së bashku me nënën dhe njerkun e tij në Shën Petersburg. Sipas një interviste në New York Times, ai pohoi se ‘rublat po grumbulloheshin më shpejt se sa mund t’i numëronte nëna e tij’.
Nga viti 1991 deri në 1997, Prigozhin ishte shumë i përfshirë në biznesin e dyqaneve ushqimore. Ai u bë aksioner 15% dhe menaxher i Contrast. Në të njëjtën kohë, Prigozhin u përfshi në biznesin e lojërave të fatit.
Ai u bë shefi i kompanisë Spectrum CJSC që themeloi kazinotë e para në Shën Petersburg. Sipas Novaya Gazeta kjo mund të jetë kur Prigozhin takoi Vladimir Putinin për herë të parë, pasi Putin ishte kryetar i bordit mbikëqyrës për kazinotë dhe lojërat e fatit që nga viti 1991.
Në 1995, Prigozhin hyri në biznesin e restoranteve duke hapur disa të tillë. Në vitin 2001, Prigozhin personalisht i shërbeu ushqim Vladimir Putinit dhe presidentit francez Zhak Shirak kur darkuan në Neë Island.
Gjatë viteve 2000, Prigozhin u afrua më shumë me Vladimir Putin. Deri në vitin 2003, ai la partnerët e tij të biznesit dhe krijoi restorantet e tij të pavarura. Veçanërisht, një nga kompanitë e Prigozhin, ‘Concord Catering’, filloi të fitonte kontrata të shumta qeveritare.
Ai mori qindra miliona kontrata qeveritare për të ushqyer fëmijët e shkollave dhe punonjësit e qeverisë. Në vitin 2012, ai mori një kontratë për të furnizuar ushqime për ushtrinë ruse me vlerë 1.2 miliardë dollarë për një vit.
Grupi Wagner
Prigozhin ishte themeluesi i kontraktorit ushtarak privat të diskutueshëm të lidhur me Kremlinin, Wagner Group. Më 26 shtator 2022, Prigozhin deklaroi se ai themeloi Grupin Wagner posaçërisht për të mbështetur forcat ruse në luftën në Donbas, në maj 2014. Që atëherë, aktivitetet e tyre janë zgjeruar për të mbuluar shumë rajone në Afrikë dhe Lindjen e Mesme.
Wagner ka luajtur rol të rëndësishëm gjatë dhe para pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022. Prigozhin madje udhëtoi në Donbas për të mbikëqyrur personalisht përparimin e grupit. Ai u fotografua në vijën e frontit i veshur me veshje ushtarake së bashku me anëtarin e Dumës ruse Vitaly Milonov.
Në gusht 2022, Wagner Group filloi të përdorte tabela për të rekrutuar anëtarë të rinj në Rusi. Më 26 shtator, Prigozhin u tërhoq nga pretendimet e tij të mëparshme se ai nuk kishte lidhje me grupin, duke lëshuar një deklaratë në faqen e internetit të mediave sociale ruse VK, ku ai pranoi se e kishte themeluar atë në maj 2014 për të ‘mbrojtur rusët’ kur ‘nisi gjenocidi ndaj popullsisë ruse të Donbasit’.
Rebelimi
Më 5 maj 2023, ai njoftoi se, për shkak të mungesës së municioneve, luftëtarët e tij do të largoheshin nga Bakhmuti më 10 maj 2023 dhe do t’ua dorëzonin pozicionet e tyre njësive të Ministrisë së Mbrojtjes Ruse nëse nuk merrnin më shumë municion.
Ai fajësoi ministrin rus të mbrojtjes Sergei Shoigu dhe shefin e forcave të armatosura ruse, gjeneralin Valery Gerasimov për ‘dhjetëra mijëra’ viktima të Wagnerit. Në maj të vitit 2023, ai dënoi stilin e jetesës luksoze të fëmijëve të zyrtarëve të lartë të Rusisë dhe në veçanti veçoi dhëndrin e Shoigut, Alexey Stolyarov, që nuk iu bashkua ushtrisë ruse.
Më 27 maj 2023, Igor Girkin akuzoi Prigozhin për komplot duke përdorur grupin Wagner për të organizuar një grusht shteti brenda Rusisë dhe se Prigozhin po shkelte aktivisht ligjet e censurës së luftës ruse të vitit 2022 duke u ankuar për komandën e lartë ruse dhe se forcat e tij ishin praktikisht në një gjendje rebelimi aktive.
Më 23 qershor 2023, Prigozhin pretendoi se forcat e rregullta të armatosura ruse kishin nisur sulme me raketa kundër forcave Wagner, duke vrarë një numër ‘të madh’ ushtarësh të tij. Pas kësaj Wagner u tërhoq nga Ukraina, pushtoi qytetin rus të Rostov-on-Don dhe u nis për në Moskë.
Gjatë përleshjes, Wagner rrëzoi një aeroplan të postës komanduese ajrore Ilyushin Il-22M dhe disa helikopterë ushtarakë. Presidenti rus Putin e përshkroi veprimin si tradhti dhe u zotua të shuante kryengritjen.
Pas bisedimeve midis Prigozhin dhe presidentit bjellorus Alexander Lukashenko, akuzat u hoqën dhe Wagner pushoi marshimin e tij drejt Moskës. Si pjesë e marrëveshjes, Prigozhin u zhvendos në Bjellorusi dhe trupat e Wagner ishin planifikuar të ktheheshin në Ukrainë, por ato plane u anuluan pas refuzimit të Wagner për të nënshkruar kontrata ushtarake.
Pak ditë më parë u shfaq i armatosur dhe me veshje ushtarake, duke premtuar se ‘do e bënte Rusinë edhe më të madhe’.
Ditën e sotme ai ishte në bordin e avionit privat që u rrëzua teksa fluturonte nga Moska drejt Shën Petersburgut, duke humbur jetën.
