Ekspedita që përfundoi keq e Sir John Franklin në Arktik magjepsi publikun viktorian me zhdukjen e saj misterioze, misionet e pafrytshme të shpëtimit dhe tregimet e tmerrshme të kanibalizmit.
Tani, një grup fotografish që përshkruan Franklin dhe kolegët e tij oficerë të lartë të marra në maj 1845, vetëm tre ditë para se të nisnin lundrimin, do dalin në shitje në një ankand të Sotheby’s në Londër më 21 shtator, ku pritet të arrijnë deri në 200,000 stërlina (253,000 dollarë).
“Nuk ndodh shpesh kur marrim diçka të kësaj rëndësie historike që ka qenë në duart e privatëve, një familjar i Sir John Franklin me prejardhje të drejtpërdrejtë…dhe atëherë ju keni mundësinë për të paraqitur diçka të tillë për publikun,” tha për CNN Emily Bierman, kreu global i departamentit të fotografive të Sotheby.
E porositur nga gruaja e Franklin, Jane, ky grup pamjesh – forma e parë e suksesshme e fotografisë – përfaqëson fotografitë e fundit të bëra ndonjëherë nga 14 burrat dhe supozohej se ishin të humbura deri më tani.
“Zonja Franklin, duke pasur largpamësinë për të përkujtuar këtë moment vërtet të rëndësishëm dhe historik të kësaj ekspedite që do fillonte, është shumë prekëse në retrospektivë, natyrisht, sepse më pas ata zhduken,” tha Bierman.
“Dhe historia që ndodh gjatë 170 viteve të ardhshme të asaj që ndodhi saktësisht me Franklin, çfarë ndodhi me njerëzit e tij, ku shkuan anijet, mund ta lidhni vërtet me këto fotografi.”
Më 19 maj 1845, Franklin u nis me dy anije dhe një ekuipazh prej 134 burrash me synimin për të eksploruar 500 kilometra të vijës bregdetare të Arktikut për të përfunduar hartimin e Pasazhit Veriperëndimor. Ata ishin të pajisur me furnizime ushqimore të ruajtura prej tre vjetësh.
Por pas dy vjetësh pa kontakt nga ekspedita, Zonja Franklin e shtyu Admiralty në Londër të dërgonte një grup kërkimi. Ata pritën edhe një vit, duke pasur parasysh sasinë e furnizimeve të ekspeditës, përpara se të fillonin një përpjekje kërkimi dhe të ofronin ekuivalentin e 2 milionë stërlinave (2.5 milionë dollarë) në paratë e sotme si shpërblim.
“Këto janë fotot nga të cilat janë bërë gdhendjet që u shfaqën në Illustrated London Neës në 1851,” tha Bierman.
“Janë këto portrete ofrojnë pamjen se si dukeshin Franklin dhe oficerët.”
Një shpërblim kaq i madh nxiti shumë kërkime, me më shumë njerëz dhe anije të humbura në kërkim të Franklin dhe njerëzve të tij sesa në vetë ekspeditën origjinale. Fotografitë, tha Bierman, vepronin ‘pothuajse si një thirrje tubimi, sepse kur mund t’i caktoni një imazh një historie, është shumë më humanizuese’.
Vite më vonë, në 1854, eksploruesit skocez John Rae iu tha nga gjuetarët inuit se anijet ishin bllokuar nga akulli dhe burrat kishin vdekur nga të ftohtit dhe madje kishin ngrënë njëri-tjetrin.
Por megjithatë, fatet eventuale të ekuipazhit mbetën të mbuluara me mister, dhe vetëm në shekullin e 21-të anijet u zbuluan përfundimisht nga shërbimi i parqeve kombëtare të Kanadasë dhe komunitetet Inuit – HMS Erebus u gjet në 2014 dhe HMS Terror në 2016.
Vdekja tragjike, por ende kryesisht e panjohur e ekspeditës ka vazhduar të magjepsë publikun, duke dhënë frymëzim për veprat e trilluara, duke përfshirë shfaqjen televizive AMC 2018 “The Terror”, me aktorë Jared Harris, Tobias Menzies dhe Ciarán Hinds.
