Punëtorët ecin nëpër një plantacion të harlisur midis bregut të qetë të Paqësorit të Ekuadorit dhe Andeve të tij madhështore, duke hequr qindra tufa bananesh jeshile nga bimët që rënkojnë nga dyfishi i lartësisë së tyre.
Punëtorët i tërheqin tufat në një linjë montimi, ku bananet lahen, peshohen dhe paketohen me ngjitëse për blerësit evropianë. Pronari Franklin Torres po mbikëqyr të gjithë veprimtarinë në një mëngjes të fundit për t’u siguruar që fruti plotëson standardet ndërkombëtare të bukurisë dhe ajo që është gjithsnjë edhe më e rëndësishme, është i paketuar për dërgesë pa kokainë.
Torres është tejet i kujdesshëm sepse Ekuadori ndodhet gjithnjë e më shumë në bashkimin e dy tregtive globale: bananeve dhe kokainës.
Vendi i Amerikës së Jugut është eksportuesi më i madh në botë i bananeve, duke transportuar rreth 6.5 milionë ton metrikë (7.2 ton) në vit nga deti. Ai është gjithashtu i lidhur mes prodhuesve më të mëdhenj të kokainës në botë, Perusë dhe Kolumbisë, dhe trafikantët e drogës gjejnë te kontejnerët embushur me banane mjetin e përsosur për të kontrabanduar produktin e tyre.
Infiltrimi i trafikantëve të drogës në industrinë që është përgjegjëse për rreth 30% të bananeve në botë ka kontribuar në dhunën e paparë në këtë komb dikur paqësor. Të shtënat, vrasjet, rrëmbimet dhe zhvatjet janë bërë pjesë e jetës së përditshme, veçanërisht në qytetin port të Paqësorit dhe qendrën e transportit me banane të Guayaquil.
“Kjo është përgjegjësi e të gjithëve: personi që e transporton, personi që e blen, personi që e konsumon”, tha për tregtinë e kokainës shitësja Dalia Chang, 59 vjeç, një banore e Guayaquil.
“Ata të gjithë ndajnë përgjegjësinë. Ata e kanë shkatërruar vendin tonë.”
Vendi, i cili nuk është një prodhues i madh kokaine, u trondit veçanërisht kur një kandidat presidencial i njohur për qëndrimin e tij të ashpër ndaj krimit të organizuar dhe korrupsionit – Fernado Villavicencio – u qëllua për vdekje në fund të një tubimi të fushatës presidenciale të 9 gushtit.
Ai kishte akuzuar bandën ekuadoriane Los Choneros dhe liderin e saj të burgosur, të cilin e lidhte me kartelin Sinaloa të Meksikës, se e kërcënuan atë dhe ekipin e tij të fushatës disa ditë përpara vrasjes.
Përveç afërsisë me prodhimin e kokainës, kartelet nga Meksika, Kolumbia dhe Ballkani janë vendosur në Ekuador sepse përdor dollarin amerikan dhe ka ligje dhe institucione të dobëta, së bashku me një rrjet bandash të krijuar prej kohësh si Los Choneros.
Autoritetet thonë se Ekuadori gjithashtu fitoi rëndësi në tregtinë globale të kokainës pas ndryshimeve politike në Kolumbi dekadën e kaluar. Fushat e shkurreve të coca-s në Kolumbi janë afruar më pranë kufirit me Ekuadorin për shkak të shpërbërjes së grupeve kriminale pas çmobilizimit të vitit 2016 të grupit rebel të Forcave të Armatosura Revolucionare të Kolumbisë, i njohur më mirë me akronimin e tyre spanjoll FARC.
Një rekord prej 2,304 ton metrikë kokainë u prodhua në vitin 2021 në mbarë botën, kryesisht në Kolumbi, Peru dhe Bolivi. Atë vit, gati një e treta e kokainës së sekuestruar nga autoritetet doganore në Evropën Perëndimore dhe Qendrore erdhi nga Ekuadori, dyfishi i sasisë së raportuar në vitin 2018, sipas një raporti të Kombeve të Bashkuara duke cituar të dhëna nga Organizata Botërore e Doganave.
Sekuestrimet e mëdha të drogës janë bërë më të shpeshta dhe brenda muajit të kaluar, autoritetet evropiane kanë arritur sekuestrim rekord, pasi inspektuan kontejnerët me banane nga Ekuadori.
Autoritetet më 25 gusht njoftuan sasinë më të madhe të kokainës në Spanjë: 9.5 ton metrikë të fshehur në kuti kartoni me banane nga Ekuadori në një enë frigoriferike. Zyrtarët holandezë gjithashtu bënë sekuestrimin më të madh të kokainës në vendin e tyre muajin e kaluar – gati 8 ton metrikë – në një kontejner me banane ekuadoriane. Autoritetet në Greqi dhe Itali njoftuan gjithashtu sekuestrimin e kokainës së fshehur në bananet e Ekuadorit këtë vit.
Bananet e drejtuara për në Evropë vendosen në kuti në plantacione, ngarkohen në kamionë që i çojnë në magazina të mëdha në Guayaquil dhe rreth tij dhe transferohen në kontejnerë detarë që çohen në një port të zonës.
Pastaj anijet nisen në verilindje drejt Kanalit të Panamasë, kalojnë në Detin e Karaibeve dhe shkojnë në lindje përtej Atlantikut.
Disa trafikantë kanë krijuar kompani të mirëfillta për të imituar eksportuesit e ligjshëm të bananeve, ndërsa të tjerë kanë blerë biznese të ligjshme, duke përfshirë plantacione. Ata kanë gjetur kompani të gatshme për të qenë bashkëpunëtorë në trafikim. Ata gjithashtu kanë paguar, kërcënuar ose rrëmbyer shoferë kamioni dhe punëtorë të tjerë për të ndihmuar në futjen e kokainës në dërgesat me banane.
Trafikantë të tjerë kanë korruptuar ose frikësuar policinë, agjentët e doganave, rojet e sigurisë dhe punonjësit e portit për të ndihmuar – ose anashkaluar – ndërhyrjen e kontejnerëve në porte.
Trafiku i drogës ka kontribuar në numrin e vdekjeve të dhunshme në Ekuador, i cili u dyfishua nga viti 2021 në 2022, kur vdiqën 4,600, më i larti i regjistruar ndonjëherë në një vit. Vendi është në rrugën e duhur për të thyer përsëri rekordin vjetor, me 3,568 vdekje të dhunshme të regjistruara në gjysmën e parë të 2023.
Në Guayaquil, ku kontejnerët e transportit detar janë pjesë e peizazhit, njerëzit jetojnë me frikë këto ditë. Këmbësorët nuk guxojnë të nxjerrin telefonat nga xhepat e tyre. Marketet kanë hekura metalikë nga dyshemeja deri në tavan që pengojnë klientët të hyjnë nga trotuari. Restorantet që i mbijetuan pandemisë mbyllen herët.
Bashkë me rritjen e vrasjeve, është rritur edhe sasia e kokainës së kapur në portet e vendit, duke arritur në 77.4 ton metrikë vitin e kaluar. Kjo është më shumë se trefishi i sasisë së sekuestruar në vitin 2020.
Gjenerali i Policisë Kombëtare Pablo Ramírez, drejtori Kombëtar i Ekuadorit për hetimet kundër drogës, ia atribuoi ndryshimin rritjes së kontrabandës dhe mos forcimit të forcave të zbatimit të ligjit.
Të dhënat e policisë tregojnë gjithashtu se nga totali i vitit të kaluar, një rekord prej 47.5 metrikë ton kokainë u gjet në ngarkesat e bananeve, edhe pse eksportet e frutave ranë me 6.4% krahasuar me vitin 2021.
Jo më shumë se 30% e kontejnerëve nuk inspektohen aktualisht në portet e Ekuadorit, një proces i bërë me dorë ose me qen që nuhasin drogën. Qeveria e presidentit Guillermo Lasso thotë se dëshiron të përdorë skanerë në kontejnerë të tërë. Dymbëdhjetë nga ato makina supozohej të funksiononin tashmë, por Ramírez tha se kjo nuk ka ndodhur ende.
Ramírez tha se ai pret që të gjitha portet të kenë skanerë operacionalë deri në mesin e vitit 2024. Ai tha se dy porte kanë testuar skanerët për të zbutur procedurat e brendshme dhe për të stërvitur njerëzit që do punojnë me skanerët.
Operatori i portit më të madh në Guayaquil, ‘Contecon Guayaquil S.A.’, hodhi poshtë kërkesat e Associated Press për një intervistë dhe hyrjen në port për të parë procedurat ekzistuese të sigurisë. Në përgjigje të pyetjeve me shkrim në lidhje me masat, zëdhënësja Alexandra Pacheco tha në një deklaratë se operatori hyri në një marrëveshje me Policinë Kombëtare në vitin 2022 për të ‘përforcuar operacionet në port’. Ajo shtoi se operatori planifikon të shpenzojë rreth 15 milionë dollarë për skanerët.
Jose Hidalgo, drejtor Ekzekutiv i Shoqatës së Eksportuesve të Bananeve të Ekuadorit, tha se industria përballet me ekspozim më të madh ndaj trafikimit sesa eksportet e mallrave të tjera për shkak të vëllimit të kontejnerëve që përdor.
“Është për shkak të bananeve që ka kaq shumë porte,” tha Hidalgo.
“Ajo hap rrugë për produkte të tjera eksporti.”
Ai shpjegoi se eksportuesit shpenzojnë rreth 100 milionë dollarë në vit për masat e sigurisë, të cilat përfshijnë kamerat e vëzhgimit në plantacione, mbikëqyrjen GPS të kamionëve dhe identifikimin e rrugëve tokësore që kërkojnë patrullat e policisë për të mbajtur larg kriminelët.
Megjithatë, disa eksportues janë akuzuar si bashkëpunëtorë ose të përfshirë drejtpërdrejt në trafikimin e kokainës.
Torres, pronari i plantacionit, do donte të shihte që ai lloj eksportuesi të përjashtohej nga industria. Por nuk ka asnjë rregullore që mund të përdoret për të hequr lejen e eksportit të bananeve të një kompanie kur biznesi është i lidhur vazhdimisht me trafikun e drogës.
“Më shqetëson shumë”, tha Torres.
“Njerëzit e mi punojnë me banane, nuk punojnë me drogë. Është malli kryesor, më i miri në botë dhe ta shohësh të ndotur kështu është për të ardhur keq.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e AP
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
