Arkeologët kanë gjetur katër shpata romake dhe një shtizë të njohur si pilum që daton 1900 vjet më pare, në një shpellë pranë bregut të Detit të Vdekur në Izrael.
Sipas një deklarate për shtyp nga Autoriteti i Antikiteteve izraelite të botuar të mërkurën, depoja e rrallë e armëve u gjet në Rezervatin Natyror En Gedi, e ruajtur në këllëf druri dhe lëkure.
“Gjetja e një shpate të vetme është e rrallë, po katër të tillave? Është një ëndërr! Nuk po u besonim syve”, thanë studiuesit.
Sipas autorëve të një shkrimi kërkimor të botuar të mërkurën në librin “Studime të reja në arkeologjinë e shkretëtirës së Judesë: Dokumente të mbledhura”, armët ishin ndoshta plaçkë lufte të marra nga ushtria romake nga rebelët judeanë.
Dëshmia e pare, pilumi dhe copat e drurit të punuar që rezultuan të ishin këllëf, u gjetën rastësisht në një shpellë të izoluar dhe të paarritshme mbi shkëmbinj nga arkeologët që studionin një mbishkrim fragmentar me bojë në një stalaktit.
Hetimi i mëtejshëm zbuloi katër shpata ‘në një të çarë pothuajse të paarritshme në nivelin e sipërm të shpellës’, thuhet në deklaratë.
Shpatat ‘jashtëzakonisht të ruajtura mirë’ u gjetën së bashku me copa lëkure, druri dhe metali. Tre nga shpatat kishin tehe hekuri brenda këllëfeve prej druri dhe ishin 60-65 centimetra në gjatësi. E katërta ishte e gjatë 45 centimetra.
“Fshehja e shpatave dhe e pilumit në çarje të thella në shpellën e izoluar në veri të ‘En Gedi, lë të kuptohet se armët u morën si plaçkë nga ushtarët romakë ose nga fusha e betejës dhe u fshehën qëllimisht nga rebelët judeanë për t’u ripërdorur,” tha Eitan Klein, një nga drejtorët e Projektit të Studimit të Shkretëtirës Judeane.
Gërmimet e mëtejshme zbuluan një monedhë bronzi ‘Bar Kokhba’ që daton nga viti 132-135 es, që ndoshta daton shpatat, sipas njoftimit për shtyp. Në këtë kohë, Revolta e Bar Kokhba, e njohur gjithashtu si Revolta e Dytë Çifute, pa hebrenjtë të rebeloheshin kundër sundimit romak në zonë.
“Ky është një zbulim dramatik dhe emocionues, që prek një moment specifik në kohë. Jo të gjithë janë të vetëdijshëm se kushtet e thata klimatike në shkretëtirën e Judesë mundësojnë ruajtjen e objekteve që nuk mbijetojnë në pjesë të tjera të vendit,” tha në deklaratë Eli Escusido, drejtor i Autoritetit të Antikiteteve të Izraelit.
