Izraeli dhe SHBA-ja kanë dënuar kremtimin publik të admiralit Miklos Horthy, liderit hungarez i cili rreshtoi vendin e tij me Gjermaninë naziste dhe persekutoi hebrenjtë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Protesta erdhi pasi një ministër i qeverisë hungareze e quajti Horthy-n ‘një patriot të vërtetë’.
Të dielën, ministri i Ndërtimit dhe Transportit Janos Lazar mori pjesë në një shërbim përkujtimor në Kenderes, vendlindja e Horthy, duke shënuar 30 vjetorin e rivarrimit të tij.
“Horthy kishte të paktën tre merita: një kryetar shteti i jashtëzakonshëm, një patriot i vërtetë hungarez dhe një ushtar heroik,” tha Lazar, i cili përfaqësonte qeverinë në këtë ngjarje.
Horthy mbetet një figurë historike e diskutueshme në Hungarinë moderne, ku disa e lavdërojnë politikanin për sigurimin e pavarësisë menjëherë pas Luftës së Parë Botërore dhe për mbikëqyrjen e zhvillimit të vendit në vitet e ndërmjetme. Ai sundoi Hungarinë nga viti 1920 deri në 1944, duke arritur një aleancë me Adolf Hitlerin dhe duke marrë pjesë në pushtimin nazist të Bashkimit Sovjetik në 1941.
Ministri bëri thirrje për ‘një vlerësim objektiv’ të jetës së Horthy-t.
“Sa më shumë të shikojmë në vitet 1920-1944, aq më objektivisht mund ta gjykojmë atë,” argumentoi ai.
Sipas muzeut të Holokaustit Yad Vashem të Izraelit, Horthy miratoi disa ligje anti-hebreje, por fillimisht i kishte rezistuar kërkesave të Hitlerit për persekutim më të ashpër, duke përfshirë detyrimin e hebrenjve të mbanin stema identifikimi, vendosjen e tyre në geto dhe dëbimin e tyre në kampet e vdekjes. Megjithatë, ai iu përkul presionit në vitin 1944 dhe lejoi dëbimin e popullsisë hebreje të Hungarisë.
Ambasada e Izraelit në Budapest kritikoi përkujtimin.
“Glorifikimi i një personi, veprat e të cilit sollën një katastrofë mbi popullin hungarez dhe veçanërisht bashkatdhetarët hebrenj nga të cilët u vranë rreth 600,000 burra, gra dhe fëmijë të pafajshëm, nuk ka vend në një Hungari moderne,” shkroi ambasada në X.
Ambasadori amerikan David Pressman dënoi gjithashtu nderimin e Horthy, duke thënë se Uashingtoni ishte ‘i shqetësuar nga pjesëmarrja e një zyrtari të lartë të qeverisë Orban në përpjekjet për të rehabilituar dhe promovuar trashëgiminë e tij brutale’.
Duke iu përgjigjur reagimit të ashpër, Zoltan Kovacs, një zëdhënës i qeverisë hungareze, tha se ndërsa Budapesti ‘e njeh rolin e Miklos Horthy në ndërtimin e shtetit dhe kombit hungarez pas Luftës së Parë Botërore, ne jemi të qartë për veprimet e tij gjatë dhe deri në Luftën e Dytë Botërore II’.
Ai vuri në dukje fjalimin e kryeministrit Orban të vitit 2017, në të cilin ai tha se dështimi i vendit të tij për të mbrojtur hebrenjtë dhe bashkëpunimi me nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore ishte një krim.
