Në ditët që nga sulmi i militantëve të Hamasit ndaj Izraelit të shtunën në mëngjes, një vërshim videosh dhe fotosh që pretendojnë të tregojnë konfliktin kanë mbushur mediat sociale, duke e bërë të vështirë për shikuesit nga e gjithë bota të klasifikojnë faktet nga trillimet.
Ndërsa janë shfaqur shumë pamje të sakta dhe rrëfime të masakrës që pasoi, ato janë përzier me përdoruesit që shtyjnë pretendime të rreme dhe keqinterpretojnë video nga ngjarje të tjera.
Mes fabrikimeve, përdoruesit kanë ndarë pretendime të rreme se një komandant i lartë izraelit ishte rrëmbyer, qarkulluan një memo të Shtëpisë së Bardhë që pretendonte të tregonte presidentin Joe Biden duke njoftuar miliarda dollarë ndihmë për Izraelin dhe kanë hedhur video të vjetra dhe të palidhura të Presidentit rus Vladimir Putin me titra në anglisht të pasakta.
Këtu është një vështrim më i afërt i dezinformatave të përhapura në internet dhe fakteve përballë tyre.
Pretendimi: Nimrod Aloni, një gjeneral i lartë në ushtrinë izraelite, u kap nga militantët e Hamasit gjatë një inkursioni vdekjeprurës të shtunën në qytetet jugore izraelite pranë Rripit të Gazës.
Faktet: Nuk ka asnjë të vërtetë për këtë pretendim, konfirmoi një zëdhënës i Forcave të Mbrojtjes të Izraelit. Aloni u pa të dielën në një takim të zyrtarëve të lartë ushtarakë izraelitë.
Pretendimi i gabuar se Aloni ishte një nga pengjet e marra nga Hamasi u përhap gjerësisht në internet të shtunën pasi grupi militant sulmoi Izraelin.
“Luftëtarët palestinezë të rezistencës kapin komandantin izraelit Nimrod Aloni së bashku me dhjetëra ushtarë të tjerë izraelitë ndërsa luftëtarët e rezistencës sulmuan qytetet fqinje të pushtuara dhe pikat e kontrollit izraelit pranë Gazës”, thuhej në një postim në Instagram që mori më shumë se 43,000 pëlqime.
Por Admirali Daniel Hagari, zëdhënësi kryesor ushtarak i IDF-së, u tha gazetarëve të shtunën se pretendimet se Aloni u kap ‘nuk janë të vërteta’.
Aloni duket qartë 10 sekonda në një video të postuar në kanalin zyrtar të ushtrisë izraelite në YouTube, ku zyrtarët e lartë të IDF diskutojnë për luftën të dielën. Data e së dielës mund të shihet në një rrëshqitje në sfond.
IDF publikoi gjithashtu në internet katër pamje nga takimi. Ai në të djathtën e poshtme tregon Alonin në të djathtë. Ushtria izraelite konfirmoi për Associated Press se Aloni është njeriu në video dhe foto.
Ushtria izraelite ka konfirmuar se militantët e Hamasit po mbajnë peng civilë dhe ushtarë izraelitë në Gaza. Militantët kanë paralajmëruar se do vrasin një peng sa herë që ushtria izraelite bombardon objektivat civile në Rripin e Gazës pa paralajmërim.
– Gazetarja e Associated Press Melissa Goldin në Nju Jork kontribuoi në këtë raport.
Pretendimi: Një memo tregon se Presidenti Joe Biden sapo njoftoi se po dërgonte 8 miliardë dollarë ndihmë ushtarake për Izraelin.
Faktet: Një pamje e një memorandumi që shpërndahej gjerësisht në internet ishte fabrikuar dhe Biden nuk ka bërë ndonjë njoftim të tillë, konfirmoi Shtëpia e Bardhë të hënën.
Përdoruesit e mediave sociale filluan të pamjen e ndryshuar pas sulmit të befasishëm të së shtunës ndaj Izraelit nga Hamasi.
Duket se tregon se Biden autorizon Sekretarin e Shtetit Antony Blinken për të nisur deri në 8 miliardë dollarë ndihmë, pasi Izraeli zyrtarisht shpalli luftë të dielën.
Memorandumi i supozuar është i formatuar si porositë e tjera të postuara në faqen e internetit të Shtëpisë së Bardhë, e kompletuar me logon e Shtëpisë së Bardhë bardh e kaltër në krye dhe emrin e Biden në fund.
“E fundit. Biden nënshkruan urdhrin për të dërguar 8 miliardë dollarë ndihmë ushtarake në Izrael”, shkroi një përdorues që ndau memorandumin në X, platforma e mediave sociale e njohur më parë si Twitter.
Por memorandumi i shpërndarë gjerësisht është i rremë, konfirmoi të hënën Sean Savett, një zëdhënës i Shtëpisë së Bardhë. Fondet e lëshuara për Iranin gjithashtu nuk kanë lidhje me sulmin e Hamasit, pohon gjithashtu zyra.
Memorandumi duket të jetë një version i korrigjuar i një urdhri të lëshuar nga Biden për ndihmën e luftës për Ukrainën këtë verë. Pjesa më e madhe e gjuhës pasqyron mesazhin e 25 korrikut, duke përfshirë titullin: “Memorandum mbi delegimin e autoritetit sipas nenit 506(a)(1) të Aktit të Ndihmës së Huaj të vitit 1961”.
Memorandumi i vërtetë kërkonte deri në 400 milionë dollarë për Ukrainën në luftën e saj të vazhdueshme me forcat pushtuese ruse. Emri i Biden shfaqet në qendër të dokumentit të rremë, dhe jo në anën e djathtë si në origjinal.
Savett, në përgjigjen e tij me email, vuri në dukje gjithashtu thirrjen e Biden gjatë fundjavës me Presidentin e Izraelit Benjamin Netanyahu, në të cilën demokrati përsëriti se ndihma ishte në rrugën e duhur për të forcuar Izraelin dhe se më shumë ndihmë do të arrinte në ditët në vijim.
Administrata vendosi ‘USS Gerald R. Ford’, aeroplanmbajtësja më e re dhe më e përparuar e Marinës, e cila lundroi në Mesdheun Lindor të dielën duke mbajtur rreth 5000 marinarë dhe një flotë avionësh luftarakë.
– Gazetari i Associated Press Philip Marcelo në Nju Jork kontribuoi në këtë raport.
Pretendimi: Një video tregon luftëtarët e Hamasit duke u hedhur me parashutë në një fushë sportive përpara se të sulmojnë qytetarët izraelitë gjatë sulmit të befasishëm të grupit në Izrael.
Faktet: Ndërsa Hamasi punësoi persona që fluturojnë me parashtë për të kaluar disa luftëtarë përtej kufirit midis Gazës dhe Izraelit jugor, pamjet e fushës sportive tregojnë kërcyesit me parashutë në Kajro, Egjipt dhe janë në internet që të paktën që nga shtatori. Videoja tregon njerëz të lidhur me parashuta shumëngjyrëshe që zbresin në një kompleks të mbushur me fëmijë dhe familje, shumë me fanella sportive të kuqe.
“Hamasi zbriti me parashutë mes qytetarëve izraelitë dhe vazhdoi t’i masakrojë ata”, thuhet në tekstin që shoqëron videoklipin. Një postim i pamjeve mashtruese në TikTok u shikua më shumë se 38,000 herë.
Por kjo pamje ka qenë në internet të paktën që nga 27 shtatori, kur u postua në TikTok me etiketën e vendndodhjes ‘Egjipt’.
Hollësitë e videos tregojnë gjithashtu Egjiptin si vendndodhje – një person ka veshur një fanelë blu që lexon “El Nasr SC” në anën e pasme, emri i një klubi sportiv në verilindje të Kajros.
Pamjet e klubit në Google Maps përputhen me skenën e videos – si dhe disa klipe të tjera të ngjarjes nga i njëjti përdorues i TikTok – ku të dyja tregojnë një gardh blu të ndezur rreth një terreni sportiv pranë një zone të shtruar me ulëse plastikë jeshile dhe blu.
Parashutistët zbarkojnë në një fushë më të madhe futbolli të rrethuar nga dritat. Fotot e ndeshjeve të postuara në faqen e klubit në Facebook dhe pamjet e ndeshjeve të ekipit të tij të futbollit, duke përfshirë një ndërtesë dalluese të kuqe me një gardh blu në majë në njërin skaj që mund të shihet në klipin e TikTok në rreth 19 sekonda.
Përdorues të tjerë të TikTok shpërndanë pamjet e një skene të ngjashme me parashutë në të njëjtën kohë, me “El Nasr” në mbishkrimin në arabisht.
Turma e shikuesve në klipin që qarkullon në internet gjithashtu nuk duket e shqetësuar nga ardhja e parashutistëve, siç mund të pritej nëse do të ishin një forcë pushtuese. Në fakt, shumë gra dhe fëmijë shihen duke vrapuar drejt tyre, me telefona në dorë duke bërë video dhe foto të ekranit ajror.
Pretendimi: Dy video tregojnë presidentin rus Vladimir Putin duke paralajmëruar SHBA-në të ‘qëndrojnë larg’ nga lufta e fundit në Gaza.
Faktet: Të dyja videot që qarkullojnë në internet janë klipe mujore të Putinit që flet për luftën Rusi-Ukrainë, jo për konfliktin në Lindjen e Mesme, të cilat janë keqkuptuar në anglisht.
Të dyja videot tregojnë Putinin duke folur në rusisht, me titra të rreme në anglisht duke thënë se ai po paralajmëronte SHBA-në që të frenohet nga ndihma e shtetit hebre.
“Amerika dëshiron të shkatërrojë Izraelin ndërsa ne shkatërrojmë Ukrainën”, thuhet në titrat në një video.
“Po paralajmëroj Amerikën. Rusia do e ndihmojë Palestinën dhe Amerika nuk mund të bëjë asgjë”. Një postim i TikTok që ndau videon kishte marrë rreth 11,600 shikime që nga e hëna.
Një mbishkrim në një video tjetër të Putinit, të filmuar në një vend tjetër, thotë në mënyrë të ngjashme: “Unë po paralajmëroj Amerikën që të qëndrojë larg luftës së Palestinës në Izrael”.
Por dy videot i paraprijnë luftës së fundit Izrael-Hamas dhe nuk përmendin fare Izraelin.
E para tregon Putinin në një takim të Këshillit të të Drejtave të Njeriut të Rusisë në dhjetor 2022, ku, mes diskutimeve për luftën në Ukrainë, ai iu përgjigj një pyetjeje në lidhje me përdorimin e mundshëm të armëve bërthamore nga vendi, siç raportoi AP në atë kohë. Pamjet u shfaqën nga shumë media të tjera me përkthime të ngjashme.
Në të dytën, Putin po flet në një ngjarje të shkurtit 2023 që shënon 80-vjetorin e fitores sovjetike të Luftës së Dytë Botërore mbi forcat naziste gjermane në betejën e Stalingradit. Në fjalët e tij, ai e krahasoi këtë kërcënim me vendimin e atëhershëm të Gjermanisë për të furnizuar Ukrainën me tanke, raportoi AP në atë kohë. Disa media gjithashtu shfaqën pamjet në raporte të ngjashme.
Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov u tha gazetarëve të hënën se Rusia është “jashtëzakonisht e shqetësuar” nga “spiralja e dhunës” në Izrael. Mikhail Bogdanov, zëvendësministri i jashtëm i Rusisë dhe ish-ambasador në Izrael dhe Egjipt, i tha agjencisë shtetërore Tass të shtunën se Moska ka qenë në kontakt me “të gjitha palët (të konfliktit), duke përfshirë vendet arabe” dhe po kërkonte “një ndërprerje të menjëhershme” të luftës.
– Gazetarja e Associated Press Melissa Goldin në Nju Jork kontribuoi në këtë raport.
…
Kjo është pjesë e përpjekjes së AP për të adresuar dezinformatat e përhapura gjerësisht, duke përfshirë punën me kompani dhe organizata të jashtme për të shtuar kontekstin faktik në përmbajtjen mashtruese që qarkullon në internet. Mësoni më shumë rreth kontrollit të fakteve në AP.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e AP
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
