Gjenerali izraelit në pension dhe Drejtori Ekzekutiv i Institutit për Studimet e Sigurisë Kombëtare të Universitetit të Tel Avivit Amos Yadlin
Nga Ben Birnbaum
Masakra e Hamas-it e më shumë se 1400 izraelitëve dhe rrëmbimi i mbi 200 të tjerëve më 7 tetor ishte më shumë se një tragjedi kombëtare për Izraelin, ishte gjithashtu një dështim masiv i inteligjencës.
Tani, ndërsa Izraeli shkon në luftë kundër Hamas-it, pyetjet jetike janë të shumta: Pse udhëheqja izraelite nuk e parashikoi? Nëse Izraeli mposht Hamas-in, çfarë do e zërë vendin e tij? Cilat janë mundësitë që aleati më i madh i Izraelit, Shtetet e Bashkuara, të mund të tërhiqet në një rol të drejtpërdrejtë në konflikt?
Amos Yadlin ka njohuri unike për të gjitha këto pyetje. Ish-shefi i inteligjencës izraelite, 71-vjeçar, i cili mbikëqyri shkatërrimin e programit bërthamor të Sirisë dhe sabotimin serial të Iranit, është shfaqur si një zë kyç për krizën, duke informuar anëtarët e kabinetit të luftës të Izraelit.
Për gati një dekadë pas rolit si shef i inteligjencës, ai shërbeu si kreu i Institutit me shumë ndikim të Izraelit për Studimet e Sigurisë Kombëtare, dhe ai mbetet një eminancë e sigurisë, duke drejtuar konsulencën e sigurisë kombëtare ‘Mind Israel’.
Në një intervistë të re me ‘POLITICO Magazine’ të kryer përmes Zoom gjatë dy ditëve javën e kaluar, Yadlin ofroi një dritare të dobishme në mendimin zyrtar izraelit mbi luftën në përshkallëzim, nga zgjidhjet për krizën e vijueshme të pengjeve, deri te sfida e shmangies së viktimave civile palestineze.
Yadlin e bëri të qartë se politika e Izraelit në këtë luftë nuk ishte thjesht për t’u hakmarrë për masakrën ose për të dobësuar Hamas-in, por për t’i dhënë fund përfundimisht sundimit 16-vjeçar të grupit xhihadist në Gaza.
“Ne do e shkatërrojmë Hamas-in, ashtu siç u shkatërrua Gjermania naziste,” tha ai, duke shtuar se Izraeli do ndërmerrte një fushatë globale të vrasjes së drejtuesve të Hamas-it, të ngjashme me atë që nisi pas masakrës së Lojërave Olimpike të Mynihut të vitit 1972.
I lidhur politikisht me qendrën e majtë të vendit – ai ishte kandidati i Partisë Laburiste për ministër të Mbrojtjes në zgjedhjet e vitit 2015 – Yadlin ia mveshi pjesën më të madhe të fajit për katastrofën shpërqendrimit kombëtar të shtytjes së kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu për të reformuar gjyqësorin e vendit: “Netanyahu mori të gjitha paralajmërimet – nga ministri i tij i Mbrojtjes, nga shefi i shtabit, nga shefi i inteligjencës, nga kreu i ‘Shin Bet’ dhe nga shkrimtarë të pavarur si unë, si të tjerët – se kjo po dobëson Izraelin dhe po rrezikon sigurinë kombëtare izraelite.”
Duke ndërlikuar gjërat ditët e fundit, media izraelite ka qenë e mbushur me raporte për diskutimet e brendshme të qeverisë izraelite për një front të dytë me Hezbollah-un në Libanin jugor, me ministrin e Mbrojtjes dhe zyrtarë të tjerë izraelitë që thuhet se mbështesin një sulm parandalues ndaj grupit militant dhe paralajmërimin e SHBA-së kundër tij.
Yadlin tha se sjellja ‘shumë e kujdesshme’ e Hezbollah-ut tregonte një gjasë të ulët për zhvillimin e një fronti të dytë. Por, ndërsa nuk pranoi të hynte në hollësi, Yadlin, i cili është i njohur për diskutimet e fundit midis zyrtarëve amerikanë dhe izraelitë, la të kuptohej se, në rast se Hezbollah-u do fillonte një luftë të plotë me Izraelin, SHBA-të mund të bashkoheshin ‘sup më sup’ me Izraelin: “Nëse Hezbollah-u sulmon i pari, mos u habitni, SHBA-ja mund të marrë pjesë në këtë luftë”.
Më poshtë është një transkript i pjesshëm i interviistës së POLICITO me Yadlin (Yadlin është një anëtar i bordit këshillues i ROPES, një organizatë paqeje arabo-izraelite që themeloi)
Birnbaum: Izraeli ka thirrur 300,000 rezervistë, shumë prej të cilëve tani janë grumbulluar në kufirin me Gazën, duke u përgatitur për një pushtim të afërt tokësor. Duket sikur qeveria ka vendosur të rrëzojë përfundimisht regjimin e Hamas-it, por çfarë nënkupton kjo dhe çfarë do e zërë vendin e Hamas-it?
Yadlin: Ke plotësisht të drejtë. Qeveria izraelite ka vendosur të shkatërrojë Hamas-in dhe t’i japë fund ekzistencës së tij si fuqi sovrane në Gaza. Paradigma që çoi në këtë dështim katastrofik ishte paradigma se Hamas-i ishte bërë i moderuar, se ndihej përgjegjës para 2 milionë njerëzve në Gaza, se po rindërtonte Gazën, po kujdesej për mirëqenien e banorëve të Gazës dhe se ishte një grup i përgjegjshëm. Gabim i madh. Hamas-i është një organizatë terroriste që është e angazhuar për shkatërrimin e Izraelit, në nivel të ISIS-it, madje edhe më keq se ISIS – duke vrarë fëmijët para prindërve të tyre. Ata madje e fotografuan këtë, duke postuar në rrjetet sociale, shumë krenarë për krimet e tyre tronditëse të luftës. Kështu që Izraeli duhej të ndryshonte paradigmën.
Ne i referohemi Hamas-it tani e tutje si qeveria e “Hamas-stanit” në Gaza, një vend fqinj që sulmoi Izraelin dhe i shpallim luftë këtij vendi. Dhe ne do e shkatërrojmë këtë shtet, shumë si ajo që i bënë aleatët Gjermanisë në vitin 1945, shumë si ajo që SHBA-ja i bëri ISIS-it, në Irak dhe Siri në vitet 2014-2019. Shpresojmë që pasi Hamas-i të jetë të shkatërruar, Autoriteti Palestinez mund të kthehet në Gaza.
Ka ide edhe më inovative të një mandati arab – ndoshta një bashkimi të Egjiptit, Arabisë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe – që do kontrollojë vendin. Nuk jemi ende aty. Amerikanëve iu deshën vite për të shkatërruar Al Kaedën në Afganistan ose xhihadistët në Irak dhe pesë vjet kundër ISIS-it. Gaza është më e vogël, izraelitët po luftojnë afër shtëpisë dhe ne mund ta bëjmë këtë ndoshta në pak muaj, por nuk do jetë aq e shpejtë, kështu që ne kemi kohë të mendojmë për zgjidhjen ndërsa operacioni shkon përpara. Por qëllimi është i mirëpërcaktuar: Hamas-i nuk do e kontrollojë më Gazën.
Birnbaum: Ka diku midis 200 dhe 250 pengje që mbahen nga Hamas-i dhe grupe të tjera të armatosura. Si e ndërlikon kjo planifikimin ushtarak të Izraelit dhe cila është strategjia për t’i sjellë ata në shtëpi?
Yadlin: Ne duhet të zhvillojmë mundësi bisedimi me Hamas-in, të cilat krijojnë mundësi për t’i sjellë ata në shtëpi. Është pjesë e objektivit të luftës. Ata mund të lirohen përmes bastisjeve operacionale, njëlloj si sulmi izraelit i vitit 1976 për të shpëtuar pengjet e mbajtura nga palestinezët në aeroportin në Entebbe, Ugandë, edhe pse kjo nuk është Entebbe – ata ruhen më mirë, ata qarkullohen, ato mund të përdoren si mburoja njerëzore. Është shumë e vështirë, por mendoj se do të shohim disa operacione.
Dhe mund ta bëjmë këtë me negocim. Personalisht, mendoj se kriza humanitare në Gaza po u jep të dyja palëve një mundësi për marrëveshje humanitare. Ka fëmijë që mbahen peng: foshnja 9 muajshe, fëmijë 5 vjeç, djem dhe vajza të reja të shkollave fillore. Aty ka gra, ka të moshuar që kanë nevojë për barna. Të gjitha këto janë raste humanitare dhe ne duhet të përpiqemi t’i nxjerrim një nga një. Mendoj se gishti duhet të drejtohet nga udhëheqësi i Hamas-it, Jahja Sinëar. Nëse ai dëshiron të lehtësojë krizën humanitare në Gaza, ai duhet të lirojë të paktën të gjitha rastet civile humanitare që mori peng, në kundërshtim me çdo standard të sjelljes njerëzore dhe ligjit ndërkombëtar.
Birnbaum: A mendoni në fund se ne do të shohim një lloj shkëmbimi të të burgosurve?
Yadlin: Burimi i problemit sot është shkëmbimi i të burgosurve. Për ushtarin izraelit Gilad Shalit në vitin 2011, kur Izraeli liroi më shumë se 1000 terroristë shumë të rrezikshëm, përfshirë Sinëar. Pra, marrëveshja e Shalit ishte jashtëzakonisht e kushtueshme. Mendoj se të gjitha mundësitë janë në tryezë dhe disa të burgosur mund të lirohen. Nuk jemi ende aty. Sinëar, në këtë moment, është në një eufori, por mendoj se brenda një ose dy javësh, ai do e kuptojë fatkeqësinë që solli mbi popullin palestinez dhe do përpiqet të korrigjojë të paktën një pjesë të përshtypjes se “Hamas= ISIS”, që tani është një slogan që pranohet në botën perëndimore, dhe shpresojmë se ai do të lirojë të paktën rastet civile humanitare.
Në fund të këtij konflikti, mësimi për çdo palestinez duhet të jetë: “Nëse sulmoni Izraelin, çmimi është i lartë”. Organizata juaj do shkatërrohet. Izraeli nuk do t’i kthejë të gjitha territoret.’ Ne nuk do të kthehemi në vijën e vitit 2005 të tërheqjes së Izraelit nga Gaza. Ky duhet të jetë mësimi i asaj që ai ka bërë. Dhe në fund, shumë si viti 1972 pas masakrës së Lojërave Olimpike të Mynihut ndaj atletëve izraelitë dhe Shtatorit të Zi, të gjithë komandantët e Hamas-it, liderët që morën pjesë në këtë Holokaust sot, do jenë në shënjestër dhe do sillen para drejtësisë ose thjesht do vriten.
Birnbaum: Ju thatë se Izraeli nuk do të kthehej në linjën e vitit 2005. Çfarë doni të thoni me këtë? A do të mbajë Izraeli një lloj zone ‘tampon’ edhe pas pushtimit?
Yadlin: Pas shkatërrimit të Hamas-it, ne nuk kemi dëshirë të kontrollojmë 2 milionë palestinezë në Gaza, por kemi detyrimin të sigurojmë që një katastrofë si ajo e 7 tetorit të mos ndodhë më kurrë. Pra, mënyra për ta bërë këtë është, siç përmendët ju, një zonë tampon – një perimetër prej një ose dy kilometrash, i minuar mirë me pengesa antitank, që do sigurojë që nëse do ketë një qëllim tjetër për të pushtuar Izraelin, ai nuk jetë aq e lehtë sa herën e kaluar.
Dhe ideja që ju paguani me territore nëse vrisni izraelitët është gjithashtu një ide që ne duam që ata ta kuptojnë plotësisht. Por kjo bazohet në nevojat e ardhshme të sigurisë. Askush në Izrael nuk do kthehet të jetojë një kilometër larg kufirit nëse nuk ka zonë sigurie që do sigurojë që ne të kemi kohë të mjaftueshme për të ndaluar sulmin tjetër.
Birnbaum: Ju mbështetët tërheqjen e njëanshme të Izraelit nga Gaza në vitin 2005. Në dritën e gjithçkaje që ka ndodhur, a keni ide të tjera për këtë?
Yadlin: Mendoj se parimi i tërheqjes ishte i drejtë. Meqenëse ne nuk donim të kontrollonim në atë kohë 1.7 milionë palestinezë, ideja ishte: “Ju nuk doni paqe”. Ne do tërhiqemi në atë që mendojmë se është kufiri i duhur.” Meqenëse kjo u bë me bashkëpunimin amerikan, amerikanët këmbëngulën në vijën e 5 qershorit 1967. Mendova se ishte një gabim.
Kishte disa vendbanime izraelite në Gazën veriore që nuk ishin ngatërruar me popullsinë palestineze – ne duhet t’i kishim mbajtur ato. Do kishte shpëtuar qasjen shumë më të lehtë në Gazën veriore që i lejoi Hamas-it të shkurtonte rrezen e raketave në Ashkelon dhe më pas Ashdod dhe më pas Tel Aviv. Mendoj se tërheqja ishte një ide e mirë. Parametrat e tij dhe ekzekutimi i tij kishin të meta. Por politika për t’i mundësuar Hamas-it të ndërtonte fuqinë e tyre ushtarake ishte gabimi më i madh.
Birnbaum: Kthimi në gjendjen e tanishme: Si pjesë e përgatitjeve të tij për pushtimin ushtarak, Izraeli u bëri thirrje më shumë se 1 milion palestinezëve në Gazën veriore që të evakuohen në jug. Siç e dini, OKB-ja, Kryqi i Kuq, një numër qeverish e kanë dënuar urdhrin. Çfarë u thoni atyre dhe, në përgjithësi, atyre që kanë shprehur alarmin për numrin e civilëve palestinezë që tashmë janë vrarë në përgjigjen ushtarake izraelite?
Yadlin: Unë them dy gjëra: Së pari, evakuimi i popullatës palestineze është sepse ne kujdesemi për ta. Hamas-i i përdor ato si mburojë njerëzore. Hamas-i dëshiron që ne të vrasim civilë dhe ne duam që ata të pastrojnë frontin, të pastrojnë zonën ku ne dhe Hamas-i do luftojmë, dhe ne nuk mendojmë se kjo është problematike.
Është sipas të drejtës ndërkombëtare. Ai që mund ta ndalojë këtë luftë është Hamas-i. Nëse Hamas-i thotë: “Unë po i kthej të gjithë njerëzit që mora dhe po evakuoj Gazën”, siç evakuoi Arafati Bejrutin në 1982, lufta ka përfunduar. Ata mund të fajësojnë Izraelin, por po përdorin popullatën si mburoja njerëzore. Ata po i pengojnë ata të evakuojnë Gazën veriore.
Birnbaum: Ditët e fundit, ka pasur shumë shkëmbime zjarri me Hezbollah-un në kufirin verior. Izraeli ka evakuuar komunitetet atje. Cilat janë sipas jush mundësitë që Izraeli të tërhiqet në një front të dytë të plotë me Libanin?
Yadlin: Kur shikoj sjelljen e udhëheqësit të Hezbollah-ut Hassan Nasrallah, duket sikur ai ende kujdeset më shumë për Libanin dhe nevojën për të mbrojtur Iranin – dhe për të penguar Izraelin nga sulmi i programit të tij bërthamor – sesa për shpëtimin e Hamas-it në Gaza. Ai nuk është i gatshëm të sakrifikojë Libanin dhe të shkatërrojë Bejrutin për hir të palestinezëve sunitë që filluan këtë luftë pa u këshilluar me të.
Në fazën e dytë, mendoj se ata do lëvizin drejt saj kur Izraeli të futet në terren në Gaza, ata do lëvizin pak më thellë dhe me armë më të rënda si raketa balistike ose raketa të rënda ndaj objektivave ushtarakë, po ende jo ndaj objektiva civilë, dhe marrin rreziku që Izraeli të hakmerret në të njëjtën mënyrë, por gjithsesi duke u përpjekur të mos përshkallëzohet në një luftë në shkallë të gjerë. Por sapo të jemi në këtë mënybrë të vepruari, mundësitë për llogaritje të gabuara dhe paaftësinë për të kontrolluar përshkallëzimin mund të na çojnë në një luftë.
Këtu kemi ardhur te roli i SHBA-së.
SHBA-ja nuk ka nevojë të ndihmojë Izraelin në operacionin ushtarak në Gaza. Megjithatë, interesi i SHBA-së është të përpiqet të parandalojë luftën rajonale. Kështu ata dërguan dy aeroplanmbajtëse në Mesdheun Lindor, duke përcjellë në thelb një mesazh parandalues për Hezbollah-un dhe Iranin: ‘Nëse sulmoni Izraelin, ne jemi me Izraelin.’ Dhe kjo është arsyeja që unë mendoj se Hezbollah-u është shumë i kujdesshëm dhe Irani është shumë i kujdesshëm.
Duke thënë këtë, ne duhet të jemi shumë të kujdesshëm, sepse inteligjenca nuk ishte në gjendje të zbulonte qëllimet e Sinëar, kështu që ndoshta ne nuk i shohim qëllimet e Iranit dhe Hezbollah-ut. Por surprizë strategjike nuk ka. Izraeli ka fuqinë e tij më të mirë ushtarake në kufirin verior. Dhe unë mendoj se Nasrallah e di këtë, dhe kështu ai do përpiqet të mos fillojë një luftë në shkallë të gjerë.
Por nëse e bën, Izraeli është gati dhe SHBA-ja mund të bashkohet krah për krah. Nuk ka ndodhur kurrë më parë. SHBA-ja e ka mbështetur Izraelin me armë, me mbështetje diplomatike, me mbështetje financiare. Ata kurrë nuk kanë luftua drejtpërdrejt për Izraelin. Në këtë rast, fakti që Izraeli po frenohet përballë Hezbollah-ut solli një angazhim nga SHBA: Nëse Hezbollah-u sulmon i pari, mos u habitni: SHBA-të mund të marrin pjesë në këtë luftë.
Birnbaum: A ka ndonjë mundësi që Irani të përfshihet drejtpërdrejt, siç ka kërcënuar të bëjë – të themi, duke dërguar raketa direkt nga Irani?
Yadlin: Iranianët janë shumë të kujdesshëm dhe ata parapëlqejnë të bëjnë gjithçka përmes përfaqësuesve. Strategjia iraniane për të shkatërruar Izraelin nuk është përmes përbaljes së drejtpërdrejtë, gjë që mund të jetë shumë e rrezikshme për ta. Strategjia iraniane është ta bëjë jetën në Izrael të mjerueshme.
Shumë si sulmi barbar i Hamas-it nga Gaza dhe gjuajtja e raketave nga Hezbollah-u ndaj popullatës civile nga Libani. Ata duan që përfaqësuesi të paguajë çmimin dhe rreziku për Iranin të mbetet i vogël. Kështu shkuan pas amerikanëve në Irak. Ata nuk sulmuan SHBA-në drejtpërdrejt, vetëm pas vrasjes së komandantit të Forcave Quds të Iranit Qasem Soleimani, dhe gjithashtu janë shumë të llogaritur dhe të kufizuar.
Birnbaum: Si do të dukej lufta e plotë midis Izraelit dhe Hezbollah-ut?
Yadlin: Hezbollah-u do përpiqet të lëshojë raketat balistike në qendrat e fuqisë së Izraelit, bazat e forcave ajrore, bazat e inteligjencës, mbrojtjes raketore e Izraelit dhe ndoshta stacionet e energjisë. Ata do përpiqen të shkatërrojnë Izraelin sa më shumë që të munden, që komandot e tyre të kalojnë kufirin izraelit, pak shumë si ajo që bëri Hamas-i. Por në këtë rast, ata do humbasin të paktën përparësinë strategjike të befasisë, sepse ushtria izraelite tani është kudo.
Dhe forcat izraelite janë gati të mbrojnë dhe më pas të sulmojnë Hezbollah-un. Në fund të një lufte të tillë, Bejruti do shkatërrohet , njësoj si Gaza. Izraelit do t’i duhet të shkatërrojë tre përbërësit kryesorë të fuqisë së Hezbollah-ut, që janë raketat balistike, forcat Radëan në kufi – këto janë njësitë e tyre komando – dhe mbrojtjën ajrore që ata kanë. Nasrallah nuk do jetë me ne në fund të kësaj lufte. Dhe Libani si shtet do paguajë një çmim shumë të lartë. Do jetë një luftë shumë shkatërruese – për të dyja palët. Dhe të dyja palët e dinë këtë dhe po përpiqen ta shmangin atë.
Birnbaum: Sa nga këto dështime do t’i atribuonit krizës së brendshme të Izraelit lidhur me reformimin e drejtësisë?
Yadlin: Kishte nëntë muaj që Netanyahu e shtyu Izraelin në një krizë të brendshme që mori gjithë energjinë e të gjithëve. Vëmendja e Izraelit ishte brenda dhe jo jashtë. Dhe Netanyahu mori të gjitha paralajmërimet – nga ministri i tij i Mbrojtjes, nga shefi i shtabit, nga shefi i inteligjencës, nga kreu i Shin Bet dhe nga shkrimtarë të pavarur si unë, si të tjerët – se kjo po dobëson frenimin e Izraelit dhe po rrezikon sigurinë kombëtare izraelite, se ai po rrezikon dhe dobëson çdo burim të fuqisë izraelite – industrinë e teknologjisë së lartë, Forcat Ajrore, inteligjencën, parandalimin, marrëdhëniet me botën, me SHBA-në.
Netanyahu gjithashtu duhet të fajësohet për lirimin e Sinëar dhe qindra terroristëve të tjerë të rrezikshëm në marrëveshjen e Shalit të vitit 2011. Dhe ai ngatërroi Hamas-in me Autoritetin Palestinez në Ramallah, sepse Autoriteti Palestinez ishte një organ me të cilin ai duhej të negocionte, dhe ai nuk donte të negocionte. Kështu që ai tha, ‘OK, Hamas-i nuk është aq i rrezikshëm, ne mund të jetojmë me të. Çdo tre, katër vjet, ne do bëjmë një shkëmbim zjarri. Por ky nuk është armiku më i rrezikshëm i Izraelit.’
Birnbaum: Ju jeni një mbështetës i gjatë i zgjidhjes me dy shtete. Sipas mendimit tuaj, nga këndvështrimi izraelit, ajo që ndodhi a e forcoi apo e dobësoi çështjen e një shteti palestinez?
Yadlin: E ka dobësuar në mënyrë dramatike. Meqë ra fjala, unë jam mbështetës i një zgjidhjeje me dy shtete, por me zero prani ushtarake në shtetin palestinez, sepse e di se çfarë duan të bëjnë palestinezët. Ne kaluam nëpër dekada terrori dhe pikërisht ajo që ndodhi në Simchat Torah po më bën mua – një skifter sigurie dhe pëllumb paqeje në politikë – edhe më të rreptë për sigurinë. Ky sulm do e shtyjë publikun izraelit edhe më shumë nga e djathta. E djathta tashmë fajëson Marrëveshjen e Oslos.
Dhe ideja që ne mund t’u japim palestinezëve aftësinë për të ndërtuar edhe forca sigurie në nivelet që ka Autoriteti Palestinez – kjo do të jetë shumë e vështirë tani. Arsyeja e vetme që sondazhet nuk tregojnë një lëvizje në të djathtë është Netanyahu, sepse izraelitët fajësojnë Netanyahun, madje edhe të djathtën. Por kur Netanyahu të largohet, gjetja e një zgjidhjeje me dy shtete do bëhet më e vështirë.
Birnbaum: Presidenti Biden vizitoi Izraelin pas sulmit të Hamas-it. A jeni i kënaqur me reagimin e deritanishëm të administratës së tij?
Yadlin: Unë mendoj se kjo është një administratë shumë miqësore dhe Biden personalisht është presidenti më i mirë ndaj Izraelit. Ai nuk ka turp të thotë se është sionist – se nuk duhet të jesh hebre për të qenë sionist. Ai ende e kujton Holokaustin. Ai ishte empatik. Ai po bënte një deklaratë morale që mbështet Izraelin. Ai i premtoi Izraelit shumë ndihmë dhe siguri dhe na dha ndjenjën se ne kemi një aleat, se po luftojmë së bashku kundër kësaj organizate terroriste shumë mizore.
Duke thënë këtë, Amerika ka interesat e veta, dhe një nga interesat është që lufta të mos përshkallëzohet në veri dhe në Iran, kështu që Biden i kërkoi Netanyahut të mos nisë një sulm parandalues kundër Hezbollah-ut. Ai është gjithashtu i shqetësuar për palestinezët. Ai kërkon një zgjidhje me dy shtete. Ai kujdeset për palestinezët që nuk janë terroristë, të cilët janë nën kontrollin e Hamas-it dhe për fat të keq po përdoren si mburoja njerëzore. Ai mbështet objektivin e luftës, për të shkatërruar Hamas-in, por ai i kërkoi Izraelit ta bënte atë sipas ligjit ndërkombëtar, me vuajtje minimale për njerëzit e pafajshëm.
Birnbaum: Disa republikanë kanë kritikuar marrëveshjen e fundit të administratës Biden me Iranin që shkriu 6 miliardë dollarë të ardhura nga nafta, duke thënë se ajo ndihmoi në mënyrë indirekte apo edhe drejtpërdrejt në financimin e këtyre sulmeve. A qëndrojnë ato akuza?
Yadlin: Amerika tani po i afrohet zgjedhjeve dhe të dyja palët do përdorin argumente kundër njëra-tjetrës. Unë po shikoj diçka që është më inkurajuese – që Izraeli po bëhet përsëri një çështje bipartiake në SHBA, me të dyja palët që mbështesin Izraelin. Ky nuk është rasti në kampuset e kolegjit. Atje, bojkoti, shpërbërja, sanksionet dhe mbështetësit palestinezë janë ende mjaft me ndikim. Por në Uashington, ju shihni mbështetje dypartiake për Izraelin, dhe kjo është ajo që është e rëndësishme.
Birnbaum: Para këtyre ngjarjeve, Izraeli dhe Arabia Saudite ishin të angazhuar në negociata intensive për të normalizuar marrëdhëniet e tyre me mbështetjen e administratës Biden. A është e drejtë të thuhet se kjo përpjekje do jetë në pritje për një kohë të pacaktuar?
Yadlin: Në afat të shkurtër, duket sikur ka vdekur. Shikoni atë kur Hamas-i akuzoi në mënyrë të rreme Izraelin për atë që Xhihadi Islamik i bëri spitalit në Gaza. [Shënim i redaktorit: Shpërthimi i Spitalit Arab al-Ahli të Gazës më 17 tetor ku u vranë qindra persona, shkaktoi një luftë informacioni, ku secila palë fajësonte tjetrën për incidentin.
Një analizë video nga AP duket se tregon se shpërthimi rezultoi nga një raketë e lëshuar nga territori palestinez që u shpërtheu në ajër, një pjesë e së cilës u rrëzua në tokë.] Dhe arabët dolën në rrugë. Në këtë atmosferë, edhe pse u motivua nga lufta e rreme psikologjike e organizatave terroriste që nuk ka asnjë lidhje me të vërtetën, një marrëveshje e tillë e bën më të vështirë.
Megjithatë, mendoj se sulmi i Hamas-it po i tregon myslimanëve normalë se kjo është një organizatë që nuk përfaqëson kulturën e pjesës më të madhe të botës arabe. Dhe nëse Hamas-i shkatërrohet shpejt, ne do kemi ende kohë të mjaftueshme përpara afatit – kryesisht në pranverë, kur fillon fushata e 2024-ës. Është ende e mundur që kjo ngjarje ta bëjë edhe më urgjente një aleancë të tillë të SHBA-së dhe Arabisë Saudite dhe Izraelit kundër Iranit, sepse nëse Irani qëndron pas sulmit, ata mund të bëjnë diçka të tillë në pjesë të tjera të Lindjes së Mesme.
Birnbaum: Le të flasim shkurtimisht për partnerët ekzistues të Izraelit në rajon – Egjipti, Jordania dhe tani Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreini dhe Maroku. A jeni të kënaqur me atë që keni dëgjuar dhe parë nga këto pesë vende?
Yadlin: Nuk jam i kënaqur me reagimin e Egjiptit dhe Jordanisë. Ata nuk mund të justifikojnë një sulm të tillë. Ata duhet ta denoncojnë atë, siç bënë Emiratet e Bashkuara Arabe. Nëse dëgjoni përfaqësuesen e Emirateve të Bashkuara Arabe në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, ajo tha të vërtetën – se kjo vrasje masive nuk ka asnjë justifikim, se ata janë kriminelë lufte. Ajo e denoncoi me gjuhën më të ashpër.
Sisi dhe mbreti Abdullah ishin më pak në pozicionin e duhur, mendoj, për shkak të presioneve të brendshme nga publiku i tyre. Nuk jam i kënaqur me të, por koha e vështirë është ende përpara nesh. Kur të fillojnë operacionet tokësore, kur të zhdukim Hamas-in, ata mund të denoncojnë përsëri Izraelin, por ne duhet të bëjmë atë që duhet të bëjmë pasi u vranë 1400 izraelitë – dita më vdekjeprurëse që nga Holokausti. Ne do e shkatërrojmë Hamas-in, siç u shkatërrua Gjermania naziste, çfarëdo që të thuhet në Aman apo Kajro.
Birnbaum: Në një shënim më vete, ju keni dhënë mësim në Shkollën e Qeverisjes në Harvard kohët e fundit dhe keni qenë një anëtar i Ëexner, atje kur keni qenë më i ri. Fondacioni Ëexner njoftoi këtë javë se po ndërpret lidhjet me Harvardin për përgjigjen e administratës ndaj masakrës, të cilën fondacioni e konsideroi të pamjaftueshme, dhe dështimin për të dënuar një letër nga mbi 30 organizata studentore që fajësonin Izraelin për atë që ndodhi. Keni ndonjë koment për këtë?
Yadlin: Unë personalisht ndjeva se këto organizata BDS mbështesin terrorin dhe Hamas-in kur dhashë një kurs në 2022 në Harvard, kështu që nuk jam i befasuar. Ata ishin pranë klasës sime, duke brohoritur se “Palestina duhet të jetë e lirë nga lumi në det”. Nuk u befasova prej tyre. Isha i zhgënjyer thellësisht nga udhëheqja e Harvardit dhe e Shkollës Kennedy që nuk denoncuan pogromin, miniHolokaustin që u krye kundër njerëzve të pafajshëm….
Megjithatë, nuk jam i sigurt se ndërprerja e programit Ëexner, i cili ishte një program i shkëlqyer, dhe lënia e shkollës Kennedy tek këta mbështetës të terrorit BDS pa praninë e 10 studentëve të dalluar izraelitë në kampus është një veprim i zgjuar. Ne duhet të luftojmë për këta njerëz. Dhe ne mund të fitojmë sepse ne jemi ana e drejtë.
Ata mbështesin terrorin dhe ne mbështesim paqen. Ishte e lehtë për mua në klasë të bindja studentët e mi. Disa prej tyre ishin arabë, disa ishin nga ana progresive, por ne kishim dialog. Këta njerëz mbështesin terrorin dhe refuzojnë të dialogojnë. Dhe Harvardi duhet të ndryshojë qasjen ndaj tyre nëse mendojnë se duan të jenë në anën morale. Me gjithë respektin e duhur për Amendamentin e Parë, ka disa parime morale që janë më të rëndësishme.
Birnbaum: Dhe pyetja e fundit: Unë me të vërtetë nuk e kam parë këtë shpërthim simpatie për Izraelin në të gjithë botën që nga të paktën Intifada e Dytë, ndoshta gjatë jetës sime.s A mendoni se kjo është e përkohshme? Apo ka ndryshuar diçka në vetëdijen globale të këtij konflikti?
Yadlin: Sa herë që populli hebre vritet – masakrohet, përdhunohet, largohet nga vendi i tij – njerëzit mbështesin viktimën. Njerëzit e kuptojnë se me kë po luftojmë, pse nuk mund të lejojmë një shtet terrorist palestinez me zero distancë nga kufiri ynë. Dhe ne jemi të nxitur nga mbështetja e gjerë nga Shtetet e Bashkuara – madje edhe nga Evropa. Preferoj të mos jem viktimë dhe të mos kem simpati. Por unë mendoj se rasti për Izraelin tani është shumë më i fortë.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Politico
