Shtetet e Bashkuara njoftuan se janë në dijeni se Serbia bleu një model më të vjetër të helikopterëve të përdorur rusë Mi-35 nga Qipro dhe tregoi se, për shkak të luftës që Moska “pa ndërgjegje” po e bën kundër Ukrainës, asnjë vend nuk duhet të bëjë biznes me sektori rus të mbrojtjes.
“Shtetet e Bashkuara vazhdojnë t’u bëjnë thirrje të gjitha vendeve që të shmangin transaksionet me sektorin rus të mbrojtjes dhe sa më shpejt të jetë e mundur të heqin dorë nga pajisjet ushtarake të vjetruara me origjinë sovjetike dhe ruse “, thuhet në përgjigjen e Departamentit të Shtetit për Zërin e Amerikës (edicioni në gjuhën serbe).
Gjithashtu u theksua se blerja e pajisjeve në përputhje me standardet e NATO-s do të thellonte bashkëpunimin me Aleancën.
“Që është një partneritet të cilin Shtetet e Bashkuara dhe aleatët tanë të NATO-s e vlerësojnë dhe shpresojnë se do të vazhdojë të forcohet në vitet e ardhshme”, thuhet në përgjigjen e Departamentit të Shtetit.
Helikopterët rusë, gjithsej njëmbëdhjetë prej tyre, u prezantuan mes pajisjeve dhe armëve të tjera ushtarake të enjten në aeroportin ushtarak “Kolonel-Pilot Milenko Pavlović” në Batajnicë afër Beogradit.
“Nuk e di nëse e kuptoni se çfarë do të thotë të marrësh 11 fortesa fluturuese në një ditë”, tha presidenti serb Aleksandar Vuçiç.
Ai po ashtu ka theksuar se Serbia do të vazhdojë me blerjen e armatimit.
“Dhe sa më shumë insistojnë të më shpjegojnë se nuk duhet të blejmë, aq më shumë do të blejmë. Dhe në asnjë mënyrë nuk do të kërcënojmë stabilitetin financiar të vendit”, tha presidenti srb, i cili është në mes të një fushate të nxehtë në prag të zgjedhjeve parlamentare dhe lokale të planifikuara për 17 dhjetor.
Sidoqoftë, para publikut nuk u prezantuan vetëm armët dhe pajisjet ruse – ndër të tjera, aty ishin avionët transportues dhe sistemet e radarëve të kompanive franceze “Airbus” dhe “Thales”, si dhe pajisje gjermane dhe spanjolle.
Serbia, një kandidate për anëtarësim dhe një vend që ka dhjetë vjet që negocion hyrjen e saj në Bashkimin Evropian, mban lidhje të ngushta politiko-ekonomike-kulturore me Federatën Ruse, e cila është objektivi i sanksioneve perëndimore për shkak të agresionit brutal kundër saj fqinj Ukrainës.
Ajo ende nuk është pajtuar me politikën ndëshkuese ndaj Rusisë.
Përfaqësuesit e qeverisë e shpjegojnë kundërshtimin e tyre ndaj vendosjes së sanksioneve me mbështetjen e Rusisë, si anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, në lidhje me politikën shtetërore ndaj Kosovës – e cila shpalli pavarësinë nga Serbia 15 vjet më parë.
Varësia nga burimet ruse të energjisë është theksuar gjithashtu si një nga arsyet e refuzimit të zbatimit të politikës ndëshkuese ndaj Rusisë.
Helikopterët e paguar me armë?
Helikopterët rusë, siç shpjegoi presidenti i Serbisë gjatë prezantimit, janë blerë nga Qiproja, anëtare e Bashkimit Evropian. Siç raporton agjencia Reuters, qeveritë e të dy vendeve ranë dakord në vitin 2021 për të blerë aeroplanë të vjetëruar që kanë nevojë për riparim – për një shumë të papërcaktuar parash.
“Vëllezërve tanë qipriotë ne ua kemi paguar më shumë se gjysmën me armë… kryesisht artileri”, tha Vuçiq gjatë qëndrimit të tij në bazën ajrore afër Beogradit.
Sipas të dhënave nga portali i specializuar i aviacionit Tango Six, Serbia aktualisht ka gjithsej 15 helikopterë të prodhimit rus. Bëhet fjalë për katër fluturake më modernë Mi-35M, të dorëzuara në vitin 2019 dhe njëmbëdhjetë Mi-35P – të prodhuara në vitin 2001, të cilët mund të përdoren deri në vitin 2026. Siç tregon Tango Six, jetëgjatësia e shërbimit të tyre me një riparim mund të zgjatet për dhjetë vjet – deri në vitin 2036.
Ushtria serbe është një nga më të mëdhatë në Ballkan. Në masën më të madhe ajo mbështetet në teknologjinë ushtarake sovjetike dhe ruse. Gjatë viteve të fundit është furnizuar me armë kineze.
Në përgjigje Zërit të Amerikës nga zyrtarët e Bashkimit Evropian, është tërhoqi vëmendja në raportin e fundit të Komisionit Evropian për progresin e Serbisë, duke theksuar se ai është një dokument në të cilin qëndrimet janë më se të qarta.
Disa prej tyre janë se Serbia nuk ka vendosur asnjë masë kufizuese kundër Federatës Ruse që nga shkurti i vitit 2022 dhe pushtimi rus në Ukrainë. Përkujtohet gjithashtu se, së bashku me Turqinë, Serbia është i vetmi vend kandidat për anëtarësim në Union që nuk i është bashkuar sanksioneve.
“Serbia i mbajti marrëdhëniet me Federatën Ruse në një nivel të lartë, gjë që ngre pikëpyetje për drejtimin strategjik të vendit”, theksohet në raportin e Komisionit Evropian. Gjithashtu u kërkua të forcohen përpjekjet për të parandaluar shkeljet e politikës kriminale kundër Rusisë.
Neutraliteti ushtarak dhe armët dhe teknologjia ruso-kineze
Me vendim të parlamentit të vitit 2007, Serbia shpalli neutralitet ushtarak dhe në këtë mënyrë u zotua të mos aderojë në asnjë aleancë ushtarake derisa, siç thuhet në rezolutën e miratuar, të thirret një referendum i mundshëm në të cilin mund të vendoset kjo çështje.
Gjithashtu, që nga dhjetori 2006, Serbia është anëtare e “Partneritetit për Paqe” – një program politiko-ushtarak i aleancës së NATO-s që synon krijimin e besimit midis vendeve anëtare të Aleancës Veriatlantike të NATO-s, vendeve të tjera të Evropës dhe ish-Bashkimit Sovjetik, transmeton Telegrafi.
Në përgjigje të pyetjes së Zërit të Amerikës në lidhje me blerjen e helikopterëve rusë, zyrtari i Aleancës së Atlantikut të Veriut kujtoi se Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg vuri në dukje rëndësinë e partneritetit afatgjatë me Serbinë, për të cilin foli gjatë vizitës së tij të fundit në vendet e Ballkanit Perëndimor.
Dy zyrtarët [Stoltenberg dhe Vuçiq] folën edhe për agresionin njëzet mujor të një shteti ndaj fqinjit të tij sovran.
“Ne diskutuam gjithashtu luftën e Rusisë kundër Ukrainës. Ne duhet të vazhdojmë të dënojmë qartë agresionin e papranueshëm të Rusisë. Në momentin kur Ukraina po hyn në dimrin e dytë të luftës, mbështetja e aleatëve dhe partnerëve të NATO-s mbetet thelbësore”, tha Jens Stoltenberg gjatë një fjalimi të përbashkët me Presidentin e Serbisë në Beograd.
Përveç deklaratës së mbështetjes për integritetin territorial të Ukrainës, Serbia ende nuk i është bashkuar thirrjeve të tilla.
Madje, shoqërohet me dyshime se përfaqëson edhe një lloj terreni stërvitor për shkeljen e masave kufizuese ndaj Federatës Ruse – të cilat, së fundmi Shtetet e Bashkuara njoftuan se do t’i shqyrtojnë.
