Duke u zotuar për të rikthyer paqen në një vend të shkatërruar, Presidenti Daniel Noboa ka vendosur ushtrinë për të luftuar ato që ai i quan grupet “terroriste
Policia arrestoi të mërkurën në Guayaquil, Ekuador, disa burra që ata thanë se kishin qenë pjesë e një grupi të armatosur që përkohësisht mori peng një transmetim televiziv.
Një ndjenjë frike u përhap në Ekuador të mërkurën, me rrugët bosh, shkollat e mbyllura dhe shumë njerëz kishin frikë të largoheshin nga shtëpitë e tyre pas zhdukjes së dy drejtuesve të dy karteleve të drogës që shkaktuan trazirat në burg, rrëmbimin e policëve dhe sulmin gjatë një transmetimit të drejtpërdrejtë televiziz.
Edhe për një vend të mësuar me dhunën, ngjarjet që kanë tronditur Ekuadorin këtë javë ishin tronditëse.
“Ndjehem sikur bota që njihja më parë është zhdukur,” tha María Ortega, një mësuese shkolle në Guayaquil, një qytet i madh bregdetar.
“Ju mund të dini se si fillojnë gjërat, por jo si do përfundojnë.”
Filloi me dhunën që shpërtheu në burgjet në gjithë vendin e Amerikës së Jugut, ndërsa ushtarët hynë në një kompleks penal në Guayaquil, pas zhdukjes së një lideri të fuqishëm bande, Adolfo Macías, nga qelia e tij gjatë fundjavës. Të burgosurit në burgje të ndryshme morën rob rojet e burgut dhe dhjetëra të burgosur u arratisën, duke përfshirë një tjetër drejtues të shquar bande.
Dhuna shpejt u përhap në qytetet e mëdha dhe qyteza, ku bandat e drogës janë të shfrenuara. Të martën u raportuan shpërthime, policë u rrëmbyen, spitale u kapën dhe makina u dogjën. Njerëzit u përpoqën të ktheheshin në shtëpi, duke u hedhur në karrocerinë e kamionëve ndërsa shërbimi i autobusit urban ndaloi në Guayaquil dhe policia dhe njerëzit e armatosur shkëmbyen të shtëna me armë, duke përfshirë pranë një shkolle.
Në fund të një dite të përgjakshme, të paktën 11 persona kishin vdekur në gjithë vendin, sipas autoriteteve, duke përfshirë një muzikant të njohur, Diego Gallardo, 31 vjeç, i cili ishte në makinën e tij rrugës për të marrë djalin e tij nga shkolla në Guayaquil kur u godit nga një plumb qorr.
Trazirat arritën kulmin të martën pasdite, kur njerëz të armatosur pushtuan për pak kohë TC Televisión në Guayaquil gjatë një transmetimi të drejtpërdrejtë, duke marrë peng drejtuesit dhe stafin dhe duke kërkuar t’i jepnin një mesazh qeverisë që të mos e kruante “me mafiozët”.
Jo shumë kohë më vonë, presidenti i vendit, Daniel Noboa, shpalli një “konflikt të armatosur të brendshëm” dhe udhëzoi ushtrinë të “asgjësonte” dy duzina bandash të vendit, të cilat qeveria i etiketoi “organizata terroriste”.
Noboa e cilësoi deklaratën si një moment vendimtar.
“Ne po luftojmë për paqen e kombit,” tha presidenti të mërkurën në një fjalim në radio, “duke luftuar gjithashtu kundër grupeve terroriste që sot përbëhen nga 20,000 njerëz. Ata duan që unë t’i quaj grupe të krimit të organizuar sepse është më e lehtë. Ndërkohë që ata janë terroristë dhe kur jetojmë në një gjendje konflikti, lufte, zbatohen ligje të tjera.”
Në Ekuador, deklarata presidenciale u pa gjerësisht si një pikë kthese në krizën që ka përfshirë kombin dikur paqësor gjatë dy viteve të fundit, pasi vendi me afro 18 milionë banorë është dominuar nga një industri gjithnjë e më e fuqishme e trafikut të narkotikëve.
Kartelet ndërkombëtare të drogës lidhjet e të cilëve shkojnë deri në Shqipëri kanë bashkuar forcat me bandat lokale të burgjeve dhe rrugëve, duke nisur një valë dhune ndryshe që nuk është parë në historinë e fundit të vendit. Shkalla e vrasjeve është rritur në nivele rekord.
Noboa sinjalizoi fillimin e një lufte të re për të zmbrapsur bandat dhe për të rikthyer paqen në Ekuador.
“Ne nuk do ta lëmë shoqërinë të vdesë ngadalë,” tha ai.
Komandanti i forcave të armatosura të Ekuadorit, Jaime Vela Erazo, tha se grupet kriminale, të cilat ai i quajti terroristë, ishin bërë objektiva ushtarake. Ai e bëri të qartë synimin e qeverisë për të goditur me dorë të hekurt.“Ne nuk do të tërhiqemi apo negociojmë”, tha ai në një deklaratë. “Mirëqenia, drejtësia dhe rendi nuk mund të kërkojnë leje apo të ulin kokën para terroristëve.”
Më vonë të mërkurën, zoti Vela njoftoi se që nga shpallja e konfliktit të armatosur, policia dhe forcat e armatosura kishin vrarë pesë persona me lidhje me bandat dhe kishin arrestuar 329.
Në të gjithë vendin, shumë ishin të ndarë rreth asaj se çfarë mund të nënkuptojë masa e qeverisë, me disa që shprehën mbështetje dhe e quajtën atë një hap shumë të nevojshëm për të goditur dhunën e bandave, dhe të tjerë duke e parë atë si një shpat të rrezikshëm e të rrëshqitshëm për një shtet të militarizuar që synon civilët e pafajshëm .
“Deklarata e konfliktit të brendshëm më shqetëson jashtëzakonisht shumë”, tha Katherine Casanova, një punonjëse sociale 28-vjeçare e cila tha se familja e saj ishte sulmuar kohët e fundit nga njerëz të armatosur pranë Guayaquil.
“Edhe pse në mes të dhimbjes dua të kapem pas diçkaje që më bën të ndiej pak siguri, kam frikë nga pasojat e shpalljes së një konflikti të brendshëm, të militarizimit.”
Deklarata e presidentit Noboa erdhi pas një referendumi të propozuar që do zgjaste dënimet për krime si vrasja dhe trafiku i armëve, do synonte pastruesit e parave dhe do krijonte një sistem gjyqësor të posaçëm për të mbrojtur gjyqtarët.
Shumë e kanë krahasuar referendumin e propozuar të Noboas dhe masat e shtuara të sigurisë me fushatën autokratike të Presidentit Nayib Bukele në El Salvador kundër bandave të drogës, një krahasim që Noboa e ka bërë vetë.
Ushtarët patrullojnë Sheshin e Pavarësisë dhe terrenet përreth pallatit presidencial të mërkurën në Quito, Ekuador
Masat e qeverisë janë “shumë më agresive” sesa hapat e mëparshëm për të shuar dhunën e bandave, tha Fernando Carrión i Fakultetit të Shkencave Sociale të Amerikës Latine, një grup rajonal kërkimor dhe analizues, i cili studion dhunën dhe trafikun e drogës.
“Popullsia e shikon mirë këtë vendim,” tha ai, por shtoi se luftimi i bandave kaq të mëdha dhe të rrënjosura do ishte sfiduese.
Tërheqja e ushtrisë në konflikt, thanë ekspertët, mund të çojë në dhunë dhe gjakderdhje të zgjatur, siç ndodhi në Kolumbi, ku Plani i Kolumbisë, një politikë e mbështetur nga SHBA-ja që u zbatua rreth 20 vjet më parë, është kritikuar për trajtimin e pjesës më të madhe të popullsisë si armiq të brendshëm.
“Gjendja mund të vijojë të përkeqësohet, një gjendje që tashmë ka arritur pikën më të keqe në historinë e saj,” tha Glaeldys González, një bashkëpunëtore në Grupin Ndërkombëtar të Krizave, një institut jofitimprurës, i cili përqendrohet te Ekuadori.
“Ajo që unë e shoh si më shqetësuese,” shtoi ajo, “është deklarata e presidentit për një konflikt të armatosur të brendshëm. Pyetja është se si do përkthehet kjo në praktikë.”
“Kush do të klasifikohet si “terrorist” apo anëtar i një “grupi terrorist”?”, tha González.
“Është një pyetje e hapur dhe forcat e armatosura duket se kanë diskrecion se cilët janë objektivat.”
Të mërkurën, edhe pse rrugët ishin kryesisht të qeta, burgjet e vendit nuk ishin siguruar ende, me dhjetëra roje dhe staf ende të mbajtur peng, sipas autoriteteve të burgut.
Ndërsa bandat janë përhapur, burgjet e shkatërruara të vendit kanë shërbyer si seli dhe qendra rekrutimi të tyre. Rreth një e katërta e 36 burgjeve të vendit besohet se kontrollohen nga bandat.
Adolfo Macías, udhëheqësi i një grupi të quajtur Los Choneros, u zhduk të dielën nga burgu i Guayaquil që kryesisht kontrollohet nga banda e tij. Fabricio Colón Pico, lideri i një bande tjetër, Los Lobos, u zhduk herët të martën nga një burg në qytetin qendror të Riobamba. Të dy janë ende në arrati.
Në rrugë, njerëzit ishin të ndarë mbi zotimin e qeverisë për t’u përballur me bandat dhe për të rimarrë kontrollin e burgjeve që kanë qenë inkubatorët e një pjese të madhe të trazirave të vendit.
“Kam frikë, jam në ankth,” tha María José Chancay, një producente muzikore në Guayaquil, miku i së cilës, Gallardo, vdiq ndërsa u kap nga një plumb të martën.
“Mendoj se masat e marra nga autoritetet nuk do të bëjnë asnjë të mirë dhe do sjellin më shumë dhunë.”
Por të tjerë thanë se qeveria duhej të reagonte me dorë të fortë për të ndaluar gjakderdhjen. Videot e postuara të mërkurën dhe të shpërndara në mediat sociale treguan blerësit në një dyqan ushqimesh në Guayaquil duke duartrokitur dhe brohoritur ndërsa një kolonë ushtarësh hyri.
“Kam ndjenja të përziera për masat e sigurisë”, tha Ortega, mësuesja e shkollës.
“Më duhet të pranoj se edhe pse është e frikshme, jam e lehtësuar.”
VINI RE: Ky material është pronësi inteleketuale e NY Times
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
