Bashkimi Evropian ka përshkruar plane ambicioze për të rritur industrinë e tij të mbrojtjes, ndërsa kërkon të largojë vendet anëtare nga një varësi e tepruar nga industria e mbrojtjes amerikane dhe t’i përgjigjet kërcënimit të paraqitur nga sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës.
Planet e Komisionit të BE-së përqendrohen në thjeshtimin e prokurimit të armëve nga 27 shtetet e BE-së dhe për t’i prodhuar gjithnjë e më shumë ato brenda bllokut në një strumbullar prej disa miliardë dollarësh larg Shteteve të Bashkuara.
Në 16 muajt e parë që nga fillimi i luftës në Ukrainë në shkurt 2022, “shtetet anëtare shpenzuan më shumë se 100 miliardë euro për blerjet e mbrojtjes”, tha nënpresidentja e Komisionit të BE-së Margrethe Vestager.
Pothuajse 80 për qind e kësaj shpenzimi u shpenzua jashtë Bashkimit Evropian dhe vetëm SHBA-ja përbënte më shumë se 60 për qind të këtyre shpenzimeve.
Nevoja për njëfarë pavarësie strategjike nga aleati kryesor i BE-së në NATO nënvizon një ndjenjë të largimit politik nga Uashingtoni, që është përforcuar nga shfaqja e fortë e ish-presidentit Donald Trump në fushatën presidenciale të SHBA-së dhe komentet e tij mbi nivelin e shpenzimet evropiane të mbrojtjes.
Për dekada të tëra, vendet e BE-së kanë fjetur nën mbulesën mbrojtëse bërthamore të Shteteve të Bashkuara përmes aleancës së NATO-s, ndërkohë që shpenzimet e tyre të mbrojtjes dhe gatishmëria për krizën janë ‘tharë’.
Komisioneri i BE-së Thierry Breton, i cili është një forcë shtytëse pas një industrie më të fortë të mbrojtjes së BE-së, tha se ishte thelbësore që blloku të rikthehej te baza e vet industriale.
“A do të jetë lajm i keq për industrinë e mbrojtjes amerikane, industrinë koreane të mbrojtjes? Nuk e di. Ajo që dimë është se duhet të rrisim aftësinë tonë për të prodhuar atë që nevojitet. Dhe meqë ra fjala, sot duhet të jemi të çiltër, SHBA-ja nuk mund të sigurojë atë që është e nevojshme, veçanërisht për municionet”, tha Breton.
Tani, me një Moskë gjithnjë e më të sigurt, nevoja për të forcuar mbrojtjen po bëhet gjithnjë e më e qartë.
‘Duhet bërë më shumë’
“Pas dekadash shpenzimesh të pakta, ne duhet të investojmë më shumë në mbrojtje, por duhet ta bëjmë më mirë dhe së bashku”, tha shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell.
“Një industri e fortë, elastike dhe konkurruese evropiane e mbrojtjes është një detyrë strategjike.”
Sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës ka shfaqur dobësi të dukshme në kapacitetet e prodhimit të armëve të Evropës, të cilat u anashkaluan pas rënies së Murit të Berlinit në vitin 1989 dhe premtimit për një divident të paqes në Evropë.
Pra, kur Kievi kishte shumë nevojë për municionet më elementare për të shmangur forcat ruse, kombet evropiane u kapën në befasi, të paaftë për të përmbushur atë që u kërkua dhe u premtua. Kuptimi se Trump mund të kthehet në Shtëpinë e Bardhë dhe të minojë mbështetjen për Ukrainën, ka përqendruar gjithashtu mendjet në Evropë. Peshat e rënda të BE-së, Franca dhe Gjermania kanë paralajmëruar se blloku duhet të bëjë më shumë për të mbrojtur veten.
Dhe pas viteve të strategjive të mbrojtjes që lanë Evropën të ndarë pavarësisht shpenzimeve të larta, plani kërkon të imponojë strategji të përbashkëta. Planet tani duhet të vlerësohen nga shtetet anëtare dhe do duhet të miratohen njëzëri.
“Shpenzimet tona të mbrojtjes shkojnë në shumë sisteme të ndryshme të armëve, kryesisht të blera nga jashtë BE-së”, tha Vestager. Me rritjen e buxheteve të mbrojtjes në vendet anëtare të BE-së, “ne duhet të investojmë më mirë, që do të thotë kryesisht të investojmë së bashku dhe të investojmë në Evropë”.
Sipas propozimeve, 27 shtetet anëtare do ftohen të blejnë së bashku të paktën 40 për qind të pajisjeve të mbrojtjes dhe të sigurohen që 35 për qind e vlerës së mbrojtjes të përfaqësojë tregtinë e brendshme deri në vitin 2030.
Lufta në Ukrainë i nxiti vendet evropiane të rrisin shpenzimet e mbrojtjes dhe shumë para janë të caktuara për industrinë e mbrojtjes amerikane. Gjermania, për shembull, njoftoi një përmirësim prej 108 miliardë dollarësh të forcave të saj të armatosura, me një pjesë të madhe të fondeve të dedikuara për avionët luftarakë amerikanë F-35 dhe helikopterët e transportit.
Ndërsa prodhimi po përmirësohet, BE-ja kishte synuar të prodhonte 1 milion predha artilerie në vit deri tani, por po arrin vetëm gjysmën e kësaj sasie. Zyrtarët tani thonë se prodhimi mund të arrijë në 1.4 milion predha në vit deri në fund të dhjetorit.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e TRT
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
