Pjesa më e madhe e rritjes së importeve të armëve nga vendet evropiane midis 2019 dhe 2023 është për shkak të transfertave masive të armëve në Ukrainë në 2022 dhe 2023, sipas një studimi të fundit.
Vendet evropiane pothuajse kanë dyfishuar importet e tyre të armëve midis viteve 2014-2018 dhe 2019-2023, duke rritur blerjet e tyre me 94% në periudhën e vëzhguar, sipas një studimi të ri nga Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve të Paqes në Stokholm (SIPRI).
Pjesa më e madhe e kësaj rritje ishte për shkak të transfertave të armëve në Ukrainë, e cila ende po lufton kundër pushtimit rus dhe e cila, midis 2022 dhe 2023, mori 23% të importit të armëve të rajonit në 2019-2023, përcjel Euronews.
Dy vende evropiane – Franca dhe Italia – gjithashtu kanë rritur ndjeshëm eksportet e tyre në të njëjtën periudhë, duke gjetur blerës të gatshëm në Evropë, Azi dhe Lindjen e Mesme.
Ndoshta çuditërisht duke parë situatën aktuale në Evropë dhe në pjesën tjetër të botës, me konfliktet në Ukrainë dhe Gaza, vëllimi global i transfertave ndërkombëtare të armëve ra paksa me 3.3% midis 2014-2018 dhe 2019-2023.
Nga kush po blen armë Evropa?
Importuesi më i madh në Evropë ishte deri tani Ukraina, e cila përbënte 23% të të gjitha importeve të Evropës midis 2019 dhe 2023. Importuesit e radhës më të mëdhenj ishin Mbretëria e Bashkuar (11% e të gjitha importeve evropiane) dhe Holanda (9.0%).
Një shumicë prej 55% e importeve të armëve nga vendet evropiane midis 2019-2023 erdhi nga SHBA, eksportet e të cilave në Evropë u rritën me 35% krahasuar me periudhën e mëparshme të analizuar, 2014-2018. Armët e tjera kryesore të importuara në Evropë midis 2019 dhe 2023 erdhën nga Azia, Oqeania dhe Lindja e Mesme.
“Shumë faktorë formojnë vendimet e shteteve evropiane të NATO-s për të importuar nga SHBA-të, duke përfshirë qëllimin e ruajtjes së marrëdhënieve transatlantike së bashku me çështjet më teknike, ushtarake dhe të lidhura me koston. Nëse marrëdhëniet transatlantike ndryshojnë në vitet e ardhshme, politikat e prokurimit të armëve të shteteve evropiane mund të modifikohen gjithashtu.” shpjegoi në një deklaratë për shtyp drejtori i SIPRI, Dan Smith.
Ndjekësit e radhës më të mëdhenj pas SHBA-së ishin Gjermania (6.4%) dhe Franca (4.6%).
Rritja e eksporteve të armëve të Francës
SHBA dhe Franca aktualisht dominojnë eksportet globale të armëve, me Uashingtonin që ka rritur eksportet e tij me 17% midis 2014-2018 dhe 2019-2023 dhe Parisi me 47% në të njëjtën periudhë.
Vetëm SHBA-ja ishte përgjegjëse për 42% të totalit të eksporteve globale të armëve, duke shpërndarë armë në 107 shtete midis 2019 dhe 2023, më shumë se çdo eksportues tjetër kryesor. Rritja e eksporteve franceze të armëve, nga ana tjetër, ishte kryesisht për shkak të dërgimit të avionëve luftarakë në Indi, Katar dhe Egjipt.
Për herë të parë, Franca ishte përpara Rusisë në listën e eksportuesve më të mëdhenj të armëve në botë, duke u renditur e dyta ku Rusia renditet e treta. Kjo për shkak se ndërsa eksportet e Francës u rritën, eksportet e Rusisë u përgjysmuan (-53%) në të njëjtën periudhë. Ndërsa Rusia eksportoi në 31 shtete në vitin 2019, numri ra në vetëm 12 në 2023.
Pjesa më e madhe e eksporteve të armëve të Francës (42%) shkoi në vendet e Azisë dhe Oqeanisë, ndërsa 34% e tjera shkuan në shtetet e Lindjes së Mesme.
Përfituesi më i madh i eksporteve franceze të armëve ishte India, me gati 30% të të gjitha eksporteve. Vendi ishte importuesi kryesor i armëve në botë midis 2019-2023 – megjithëse furnizuesi kryesor i tij mbetet Rusia, e cila përbënte 36% të të gjitha importeve të saj.
“Franca po përdor mundësinë e kërkesës së fortë globale për të nxitur industrinë e saj të armëve përmes eksporteve. Franca ka qenë veçanërisht e suksesshme në shitjen e avionëve të saj luftarak jashtë Evropës” tha Katarina Djokic, një studiuese në SIPRI.
Vende të tjera – duke përfshirë një tjetër evropian – panë rritje të eksporteve të tyre të armëve në tre vitet e fundit. Në Itali, eksportet e armëve u rritën me 86%, ndërsa në Korenë e Jugut u rritën me 12%.
Kina pati rënie të eksporteve të armëve me 5.3%, Gjermania dhe Britania e Madhe me 14%, Spanja me 2.2% dhe Izraeli me 25%.
Kujt po i shet armë Evropa?
Së bashku me SHBA-në, Evropa Perëndimore përbënte 72% të të gjitha eksporteve të armëve në 2019-2023, ndërsa vetëm Evropa ishte përgjegjëse për rreth një të tretën e eksporteve globale të armëve, duke përfshirë vëllime të mëdha që dilnin jashtë rajonit.
Gjithsej pesë vende evropiane, me përjashtim të Rusisë, ishin në mesin e 10 eksportuesve më të mëdhenj në botë, duke përfshirë Francën (vendi i dytë), Gjermania (vendi 5), Italia (vendi 6), Britania e Madhe (vendi 7) dhe Spanja (vendi i 8-të). Holanda ishte në vendin e 12-të, e ndjekur nga Suedia (13), Polonia (14), Zvicra (17), Ukraina (18), Norvegjia (19), Belgjika (22) dhe Bjellorusia (23).
Rreth 30% e transfertave ndërkombëtare të armëve shkuan në Lindjen e Mesme në 2019-2023, me tre blerësit kryesorë në rajon që ishin Arabia Saudite, Katari dhe Egjipti. Pjesa më e madhe e importeve të armëve nga shtetet e Lindjes së Mesme u furnizua nga SHBA (52%), e ndjekur nga Franca (12%), Italia (10%) dhe Gjermania (7.1%).
Importuesit më të mëdhenj në 2019-2023 ishin India, Arabia Saudite dhe Katari, e ndjekur nga Ukraina, e cila ka marrë transferime të mëdha armësh nga mbi 30 vende midis 2022 dhe 2023.
SHBA dhe Gjermania përbënin përkatësisht 69% dhe 30% të importeve të armëve nga Izraeli, i cili aktualisht po lufton një luftë vdekjeprurëse kundër Hamasit në Gaza, e cila vrau mbi 30,000 njerëz, shumica e të cilëve ishin civilë.
