Grupi që mori përgjegjësinë për sulmin në Crocus ku humbën jetën 137 persona, është një kërcënim në rritje për Rusinë dhe Perëndimin
Dy javë përpara se persona të armatosur të sulmonin ndërtesën e qytetit Crocus pranë Moskës, duke vrarë të paktën 137 njerëz, inteligjenca amerikane paralajmëroi se “ekstremistët” kishin “plane të afërta” për të sulmuar vende grumbullimi të mëdha në qytet.
Më 7 mars, shërbimet ruse të sigurisë thanë se kishin penguar një sulm nga Shteti Islamik (është), një grup xhihadist, në një sinagogë në Moskë.
Pra, ishte pak surprizë që, disa orë pas sulmit në Crocus City, grupi mori përgjegjësinë. Më 25 mars, katër të dyshuar, thuhet se nga Taxhikistani, u paraqitën në gjykatë. Zyrtarët amerikanë besojnë se ata janë pjesë e Provincës Khorasan të Shtetit Islamik (ISKP).
Çfarë përfaqsëson ky grup dhe çfarë kërcënimi paraqet?
ISKP është dega e Azisë Qendrore e ISK, grupi që themeloi një “kalifat” në Irak dhe Siri në vitin 2014. (ka humbur pjesën më të madhe të tokës që kontrollonte atje deri në vitin 2018. Disa degë të tjera janë aktive në Afrikë dhe gjetkë.) Khorasani është një zonë historike që përfshin pjesë të Iranit, Afganistanit dhe vendeve të tjera të Azisë Qendrore.
I bazuar kryesisht në Afganistanin verior dhe lindor, ISKP është një armik i paepur i talebanëve, një grup islamik që rimori kontrollin e vendit pas largimit të trupave amerikane në gusht 2021.
ISKP i portretizon talebanët si të shitur për nënshkrimin e një marrëveshjeje me SHBA-në dhe bashkëpunimin me tërheqjen e trupave amerikane. Ai gjithashtu kritikon shpesh presidentin e Taxhikistanit, Emomali Rahmon, një aleat i presidentit rus, Putin, sepse ai ndalon shfaqjet e jashtme të besimit islam.
ISKP duket se është themeluar në vitin 2014. Ai tërhoqi anëtarë të pakënaqur të talebanëve pakistanezë, si dhe anëtarë afganë, regjimi i të cilëve ishte shkatërruar nga forcat e mbështetura nga SHBA-ja në vitin 2003.
Grupi, i cili ndjek islamin sunit, krenohet se është shumë më pak tolerant ndaj jobesimtarëve dhe grupeve të tjera islame, përfshirë grupin shia, dega e dytë më e madhe e besimit pas sunizmit.
Midis viteve 2019 dhe 2021 ai mori përgjegjësinë për sulme të shumta në xhami, funerale dhe shkolla në Afganistan. Gjatë tërheqjes së SHBA-së nga vendi, grupi kreu një sulm vetëvrasës në aeroportin e Kabulit, duke vrarë më shumë se 100 njerëz, përfshirë 13 ushtarë amerikanë.
Që nga korriku i vitit 2022, sundimtarët e Afganistanit kanë urdhëruar bastisje të përsëritura në vendstrehimet e grupit. Numri i sulmeve të suksesshme nga ISKP në vend ka rënë. Ekspertët sugjerojnë se bastisjet mund ta kenë shtyrë anëtarët e ISKP-së të shikojë më larg.
Në vitin 2022 grupi pretendoi se kishte gjuajtur raketa ndaj bazave ushtarake në Taxhikistan dhe Uzbekistan. Në janar 2024, ai kreu sulmin më të keq terrorist në historinë post-revolucionare të Iranit, duke vrarë më shumë se 100 njerëz në një ngjarje përkujtimore për Qassem Soleimani, një komandant ushtarak i vrarë nga një dron amerikan në vitin 2020.
Strategjitë e rekrutimit të ISKP-së kanë ndryshuar. Rreth 4,000 luftëtarë nga Azia Qendrore besohet se janë bashkuar në Irak dhe Siri. Pas përmbysjes së kalifatit, shumë u kthyen në shtëpi. ISKP po përpiqet t’i regjistrojë ato. Operacioni mediatik i grupit tani përdor një sërë gjuhësh të rajonit, nga persishtja në gjuhën uzbeke. Në vitin 2022 ai nisi rrjete në gjuhën taxhiket në Telegram, përmes të cilave promovon synimin për të rrëzuar presidentin Rahmon.
Sulmi në Crocus City është dëshmia më e fundit që ISKP po e kthen vëmendjen përtej Azisë Qendrore. Në janar, dy nga militantët e tij sulmuan një kishë në Stamboll, duke vrarë një person. Zyrtarët gjermanë thanë se së fundmi kishin penguar një sulm të planifikuar. Mizoria në Moskë u parapri nga një lumë mesazhesh anti-ruse në kanalet ISKP.
Marrëdhëniet e Putinit me talebanët dhe me Rahmon e bëjnë vendin e tij një objektiv. Propaganda ISKP citon gjithashtu luftërat e tij brutale në Çeçeni, një rajon me shumicë myslimane në Kaukaz, ndërhyrjen e tij në Siri kundër IS-it dhe pushtimin e Afganistanit nga Bashkimi sovjetik gjatë viteve 1980 si dëshmi se Rusia është armiqësore ndaj muslimanëve.
Agjencitë ruse të inteligjencës mund të kenë qenë shumë të hutuara nga lufta në Ukrainë për të parandaluar sulmin. Analistët paralajmërojnë se agjencitë në Perëndim janë gjithashtu të tensionuara. Masakra në Crocus është një kujtesë e hidhur se kërcënimi i paraqitur nga grupi mbetet.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e The Economist
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
