Pasi u bashkua në janar me “klubin e hapësirës”, India do jetë një lojtar kyç midis 16 kombeve në një nga projektet e mëdha shkencore të shekullit të 21-të: teleskopi më i madh i njerëzimit.
Ky bashkim i radioastronomisë dhe inteligjencës artificiale (AI) do ndihmojë në vëzhgimin e lindjeve dhe vdekjeve të yjeve dhe kërkimin e planetëve të banueshëm dhe jetës jashtëtokësore.
Observatori prej 2.2 miliardë dollarësh është një projekt ambicioz, 16 vendet anëtare të të cilit përfshijnë gjithashtu Afrikën e Jugut, Australinë, Britaninë e Madhe, Kanadanë, Kinën, Francën, Gjermaninë, Japoninë, Italinë, Holandën, Portugalinë, Korenë e Jugut, Spanjën, Suedinë dhe Zvicrën.
Për këtë, India ka ndarë 12.5 miliardë Rupi (150 milionë dollarë) për një objekt në Pune (156 km në lindje të Mumbait), një qytet i mbushur me aktivitet kërkimor radioastronomik. Ky objekt do jetë një qendër rajonale e të dhënave e pajisur me superkompjuterë për të përpunuar sasinë e madhe të të dhënave shkencore të grumbulluara nga teleskopi, shkruan RT.
Me ndihmën e interferometrisë së radios, astronomët mund të kombinojnë sinjale nga shumë antena ose teleskopë për të krijuar një pamje që është më e mprehtë dhe më e ndritshme se sa do të ishte e mundur nga një pjatë e vetme antene.
Kjo teknologji ndihmon në skanimin efektiv të pjesëve të mëdha të qiellit me antenat e enëve të radioteleskopit të shpërndara shumë kilometra larg njëra-tjetrës, por që funksionojnë si një observator i vetëm.
Observatori global, me mijëra njësi të shpërndara në dy kontinente, Afrikën e Jugut dhe Australinë Perëndimore dhe qendrën e tij nervore në një kontinent të tretë, pranë Mançesterit, Angli, ka mijëra shkencëtarë dhe inxhinierë në mbarë botën që janë në rrjet për të zhvilluar teknologji inovative. Ata do të përdorin SKAO për të dokumentuar të dhënat kozmike.
“Ideja është që të fillojmë stërvitjen këtë vit (duke përdorur Inteligjencën Artificiale për të deshifruar informacionin shkencor) me afërsisht dy petabajt të dhëna të arkivuara përmes GMRT. Ne do e përdorim këtë për të zhvilluar një model të vogël që tregon se India është gati të marrë dhe analizojë të dhënat,” tha për RT, Profesor Yashwant Gupta, drejtor i Qendrës Kombëtare për Radio Astrofizikën (NCRA) në Pune.
Një përbërës i teleskopit SKAO po ndërtohet në rajonin Karoo të Afrikës së Jugut, Provinca e Kepit Verior: një grup prej 197 antenash tradicionale të ndara me 150 km. Gjysma tjetër është një grup prej 131,072 antenash dy metra të larta si pema e Krishtlindjes në Australinë Perëndimore, të ndara me 65 km. Këto vende u zgjodhën larg vendbanimit njerëzor për të parandaluar shqetësimin e sinjaleve.
Gjashtë stacione të “Array Assembly 0.5”, në një vend të largët në tokat tradicionale të Australisë Ëajarri Yamaji, u montuan më 7 mars. Përbërësit për gjashtë grupet e para të pajisjeve në Parkun Kombëtar Meerkat në Kepin e Thatë të veriut, mbërritën në fund të shkurtit dhe po bëhen përpjekje për t’i mbledhur ato deri në fund të marsit.
SKAO do ndihmojë në kuptimin e gjenezës së universit, kërkimin për alienët ose inteligjencën jashtëtokësore (SETI), zbulimin e një bote tjetër potencialisht të banueshme duke identifikuar planetë të ngjashëm me tonin dhe kapjen e lindjes së yjeve të rinj ose grahmat e vdekjes së miliona yjeve të vjetrave që janë vite dritë larg.
Astronomët në mbarë botën vlerësojnë se ky observator mund të marrë sinjale radio nga çdo cep i universit për të paktën 50 vjet nga fillimi i tij në 2027-2028. Valët e radios, që lëshojnë të gjithë trupat qiellorë, ofrojnë informacion më të saktë se ato të bartura nga drita (të përdorura nga teleskopët optikë), të cilat mund të pengohen ose devijohen nga pluhuri, retë ose shiu.
Kështu, ky observator do plotësojë kërkimet e vazhdueshme me ndihmën e teleskopëve optikë dhe atyre në hapësirë si teleskopi hapësinor James Webb dhe Teleskopi Hapësinor Hubble. Rezultati mund të sjellë zbulime të çuditshme.
Megjithatë, më e spikatura nga të gjitha është përpjekja për të zhbllokuar sekretet e universit përmes bashkimit të radioastronomisë, themelet e së cilës datojnë në vitet 1930 dhe Inteligjëncës Artificiale. Të dhënat e mëdha të prodhuara nga SKAO do jenë rreth 710 petabajt (një petabajt është i barabartë me një kadrilion bajt, 1015) informacion çdo vit.
Drejtuesit e paketës me hartimin e një prototipi të një qendre rajonale të të dhënave janë astronomët radiofonikë indianë, të cilët janë vendosur të përdorin prova shkencore të regjistruara nga Teleskopi Giant Metrewave Radio (GMRT) i vendosur afër Punes në Indi.
Profesor Gupta tha se astronomët dhe inxhinierët indianë do luajnë një rol të rëndësishëm në prodhimin e Sistemit të Mbikëqyrjes dhe Kontrollit të Observatorit, elektronikës dixhitale të nevojshme për përpunimin e sinjalit në objektin në Australinë Perëndimore dhe zhvillimin e softuerit për pjesën më të madhe të sistemeve SKAO.
“Organizatat tona kërkimore dhe industria do kenë një mundësi për të dizajnuar dhe prodhuar pajisje të klasit botëror të kërkuar për SKAO,” shtoi ai.
Shenja për t’u kthyer te Inteligjenca Artificiale dhe mjete të tjera për të mësuar nga të dhënat e për të bërë parashikime ose për të identifikuar trupat qiellorë më shpejt se njerëzit, ndoshta e ka origjinën nga partneriteti i NASA Frontier Development Lab (FDL) me firma të mëdha si Microsoft, Google, IBM dhe Nvidia.
Bëhet fjalë për çështje si zgjidhja e problemeve në shkencën e hapësirës dhe parashikimi i motit ekstrem në hapësirën e jashtme e parandalimin e ndërprerjeve ose dëmtimeve të satelitëve ose dëmtimin e astronautëve.
Me ndihmën e kësaj përpjekjeje bashkëpunuese, modeli kompjuterik DAGGER (Deep Learning Geomagnetic Perturbation) është zhvilluar për të dhënë një paralajmërim 30 minuta përpara për stuhitë diellore që prishin shpërndarjen e energjisë elektrike dhe rrjetet e komunikimit në Amerikën e Veriut, Kanada dhe vende të tjera afër rajonit polar.
Për më tepër, kjo përpjekje bashkëpunuese ndihmon edhe në parashikimin e përmbytjeve, tha Dr. Madhulika Guhathakurta, një astrofizikane e njohur dhe këshilltare e lartë në Heliophysics të NASA-s, në një konference ndërkombëtare të organizuar nga Shoqëria Astronomike e Indisë në Bengaluru, muajin e kaluar.
Ajo tha në FDL, se pamjet satelitore ose të dhënat e mbledhura nga Observatori i Dinamikave Diellore dhe teleskopët në të kaluarën janë gati për inteligjencën artificiale për të demonstruar efikasitetin e parashikimit të nxjerrjes në masë Coronal (CME), tonelata pluhuri të nxehtë, ndonjëherë një milion ton. nga dielli që udhëtojnë nëpër hapësirën ndërplanetare me 3000 km në sekondë drejt të gjithë planetëve, sondave shkencore, satelitëve dhe tokës.
“Ne kemi nevojë për një sasi të madhe të dhënash të arkivuara nga burime të ndryshme për të zhvilluar produkte të bazuara në Inteligjencës Artificiale,” tha ajo.
“Edhe kalibrimi automatik i instrumenteve në bord të observatorëve shkencorë, të cilët degradojnë me kalimin e kohës, është i mundur me kombinimin e të dhënave të arkivuara dhe Inteligjencës Artificiale.
Ai kursen koston e një kalibrimi të tillë automatik të instrumenteve, i cili përndryshe mund të bëhej përmes lëshimit të raketave suborbitale me instrumente të ngjashme. Instrumentet virtuale, gjithashtu, mund të krijohen në hapësirë si një zëvendësim për sensorët e dëmtuar ose të keqfunksionuar me bashkimin e astronomëve dhe ekspertëve kompjuterikë.
Realitet fantastiko-shkencor apo realitet i shpalosur?
Ekipet ndërdisiplinore të shkencëtarëve dhe ekspertëve të fushës në Inteligjencën Artificiale janë vendosur të përshpejtojnë zbulimet e botëve të reja të banueshme, alienëve dhe organizmave të rinj që ekzistojnë në hapësirën ndërplanetare, përveç nxjerrjes së produkteve për aplikime si parashikimi i hershëm i stuhive në hapësirë dhe në Tokë, ndër të tjera.
Në këtë projekt ku do ketë një kombinim të të dhënave të vjetra dhe mjeteve të Inteligjencës Artificiale.
