Majtas Netanyahu, në mes Gallant, djathtas Gantz
Gjashtë muaj pas konfliktit kundër Hamasit, publiku izraelit është thellësisht i ndarë rreth mënyrës sesi të fitojë luftën në Rripin e Gazës. Po kështu, edhe tre zyrtarët e lartë në kabinetin e luftës, tëcilët janë të destinuar për të nxitur unitetin në këtë përpjekje.
Mëritë dhe debatet e gjata për të luftuar Hamasin kanë përkeqësuar marrëdhëniet midis vendimmarrësve të kohës së luftës – kryeministrit Benjamin Netanyahu, ministrit të Mbrojtjes Yoav Gallant dhe ish-kreut të ushtrisë izraelite, Benny Gantz. Të tre burrat janë në mosmarrëveshje për vendimet më të rëndësishme që duhet të marrin: si të nisin një sulm vendimtar ushtarak, të lirojnë pengjet e Izraelit dhe të qeverisin vendin e pasluftës.
Tani, ata gjithashtu duhet të marrin një nga vendimet më të mëdha me të cilat vendi është përballur ndonjëherë: si t’i përgjigjen sulmit të parë të drejtpërdrejtë të Iranit në territorin izraelit. Lufta e tyre për pushtet mund të ndikojë nëse konflikti i Gazës do shndërrohet në një luftë më të madhe rajonale me Iranin që po ndryshon rendin gjeopolitik të Lindjes së Mesme dhe po formëson marrëdhëniet e Izraelit me SHBA-në për dekada.
“Mungesa e besimit midis këtyre tre njerëzve është kaq e qartë dhe kaq domethënëse,” tha Giora Eiland, një ish-Gjeneral izraelit dhe këshilltar për sigurinë kombëtare.
Netanyahu, kryeministri më jetëgjatë i vendit, gjithnjë e më shumë po përpiqet të drejtojë vetë luftën e Gazës, ndërsa Gallant dhe Gantz shihen gjerësisht se po përpiqen ta përjashtojnë Netanyahun nga vendimet.
Gantz, gjenerali që udhëhoqi luftën e fundit të madhe të Izraelit kundër Hamasit një dekadë më parë, ka shprehur më parë dëshirën për të rrëzuar Netanyahun si kryeministër. Ai bëri thirrje në fillim të këtij muaji për zgjedhje të parakohshme në shtator, pasi dhjetëra mijëra njerëz demonstruan kundër trajtimit të luftës nga ana e kryeministrit – një shenjë se baza e Gantz-it është frustruar me rolin e tij në një qeveri të udhëhequr nga Netanyahu.
Tre anëtarët e kabinetit të luftës janë takuar çdo ditë që nga sulmi i së shtunës nga Irani, duke u zotuar për një përgjigje, por duke lënë të paqarta kohën, shkallën dhe vendndodhjen. Ata përballen me një sfidë në hartimin e një përgjigjeje që ekuilibron qëllimet e tyre për të penguar Iranin, për të shmangur një luftë rajonale dhe për të mos larguar Shtetet e Bashkuara dhe shtetet arabe të përfshira në zmbrapsjen e sulmit të Iranit. Presidenti Biden u ka kërkuar izraelitëve që të kenë kujdes në çdo përgjigje dhe ka përjashtuar përfshirjen amerikane në një sulm izraelit në tokën iraniane.
“Rreziku i gabimit në llogaritje është mjaft i lartë,” tha Raz Zimmt, një studiues i lartë në Institutin për Studime të Sigurisë Kombëtare me bazë në Tel Aviv.
“Ne jemi në fillimin e një faze shumë të rrezikshme në konfliktin iranio-izraelit.”
Një sistem antiraketë në veprim pasi Irani lëshoi drone dhe raketa drejt Izraelit, siç shihet nga Ashkelon, Izrael
Gallant konsiderohet si më i ashpri nga të tre. Në fillim të luftës, ai mbrojti një sulm parandalues ndaj aleatit libanez të Iranit, Hezbollahut, por ai gjithashtu është i etur për t’u lidhur me SHBA-në.
Netanyahu ka mbajtur Gallant-in dhe Gantz-in në errësirë për vendimet kryesore, sipas zyrtarëve dhe ish-zyrtarë izraelitë. Në një përpjekje për të fituar kontrollin mbi ushqimet dhe furnizimet që shkojnë në Gaza, ai ka konsideruar emërimin e një zyrtari për ndihmën humanitare, i cili do raportojë drejtpërdrejt në zyrën e tij dhe do anashkalojë ministrin e Mbrojtjes, thanë zyrtarët izraelitë të njohur me këtë çështje.
“Është shumë e vështirë për kryeministrin që ta detyrojë ushtrinë të bëjë atë që dëshiron nëse ministri i Mbrojtjes nuk është në linjë me të”, tha Amir Avivi, themelues i institutit të ekspertëve të Forumit të Mbrojtjes dhe Sigurisë së Izraelit.
“Kjo mungesë e harmonizimit po i bën gjërat shumë, shumë të vështira për Netanyahun.”
Tre burrat janë rivalë prej vitesh. Gantz ka kandiduar kundër Netanyahut në pesë zgjedhjet që analistët politikë i kanë përshkruar si disa nga më të shëmtuarat në vend. Vitin e kaluar, Netanyahu u përpoq të shkarkonte Gallant-in, i cili u ka thënë njerëzve të afërt të tij se politikat e mëparshme të kryeministrit në Gaza kanë qenë të dështuara.
Sa i përket marrëdhënieve midis Gantz dhe Gallant, ata kishin një marrëdhënie të tendosur dhe mezi flisnin me njëri-tjetrin për më shumë se një dekadë përpara se të bashkoheshin së bashku në kabinetin e luftës.
Sondazhet tregojnë se Gantz është lideri më popullor i Izraelit. Njerëzit e afërt të tij janë përpjekur të bindin anëtarët e koalicionit të Netanyahut dhe partinë e tij që të largohen nga qeveria dhe ta detyrojnë kryeministrin të largohet nga pushteti, sipas njerëzve të njohur me këtë çështje. Kjo do ta linte Gantz-in si politikanin më të mundshëm për të zëvendësuar Netanyahun.
Gallant, djathtas, përshëndeti Sekretarin e Mbrojtjes të SHBA-së Lloyd Austin në Tel Aviv në mars 2023
Gantz është përpjekur dhe ka dështuar disa herë për të rrëzuar Netanyahun, një operator politik i njohur brenda Izraelit si “magjistari” për aftësinë e tij për t’u shpëtuar telasheve politike.
Tani Netanyahu është dobësuar politikisht nga lufta, duke vendosur një provë nëse Gantz, dhe potencialisht edhe Gallant, mund t’i japë fund më në fund një dekadë e gjysmë dominimi politik nga ana e tij.
Me bisedimet e armëpushimit në Kajro në fillim të këtij muaji, Netanyahu është gjithashtu nën presion nga krahu i ekstremit të djathtë të koalicionit të tij, pjesë të të cilit kohët e fundit kërcënuan të copëtojnë qeverinë nëse arrihet një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës pa eliminuar Hamasin. Edhe krahu i djathtë po bën presion për një përgjigje dramatike ndaj Iranit.
Trajtimi i luftës nga Izraeli është vënë nën një vëzhgim më të madh pasi Netanyahu pranoi se ushtria goditi një kolonë ndihmash, duke vrarë shtatë punonjës humanitarë dhe duke tërhequr dënime të gjera ndërkombëtare.
Anëtarët e stafit të Kombeve të Bashkuara inspektuan një makinë të shkatërruar nga një sulm ajror izraelit më 1 prill që vrau shtatë punonjës të ndihmës nga Kuzhina Qendrore Botërore
Më 8 prill, Netanyahu tha se ai ka caktuar një datë për të sulmuar qytetin Rafah të Gazës, bastionin e fundit të Hamasit ku janë strehuar më shumë se një milion palestinezë. Megjithatë, ai është përballur me kundërshtimin e Gallant, i cili dëshiron të kuptojë se si të menaxhojë pritshmëritë amerikane përpara se të vazhdojë, thanë njerëz të njohur me mosmarrëveshjet.
SHBA-ja e ka paralajmëruar Izraelin kundër organizimit të një operacioni Rafah dhe Gallant është i shqetësuar për dëmtimin e marrëdhënieve të Izraelit me Uashingtonin dhe humbjen e mbështetjes financiare dhe ushtarake amerikane, thanë njerëzit e njohur me çështjen.
Presidenti Biden i tha Netanyahut në një telefonatë më 4 prill se mbështetja e ardhshme e SHBA-së do kushtëzohej nga trajtimi i Izraelit ndaj civilëve të Gazës.
Të tre burrat kanë ide të ndryshme për Gazën e pasluftës. Kryeministri ka thënë se Autoriteti Palestinez me bazë në Bregun Perëndimor në formën e tij të tanishme nuk duhet të luajë asnjë rol dhe është i përqendruar në ushtrinë izraelite që punon me udhëheqësit lokalë. Palestinezët thonë se plani i Netanyahut përbën pushtim, diçka që ai thotë se e kundërshton.
Ministri i Mbrojtjes i sheh palestinezët e lidhur me udhëheqjen e Autoritetit Palestinez në Bregun Perëndimor si mundësinë më të mirë. Ai u ka thënë njerëzve në takime se më mirë të kishte kaos në Gaza sesa ushtarë izraelitë që qeverisin enklavën, thanë njerëz të afërt me Gallant.
Muajin e kaluar, Netanyahu anuloi një udhëtim në Uashington të ndihmësit kryesor për të protestuar ndaj vendimit të SHBA për të mos vënë veton ndaj një rezolute të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara që bën thirrje për një armëpushim të pakushtëzuar në Gaza. Gallant gjithsesi e bëri vizitën që nuk ishte e bashkërenduar me kryeministrin.
Myslimanët shënuan fundin e Ramazanit më 10 prill në qytetin Rafah, bastioni i fundit i Hamasit në Rripin e Gazës, ku janë strehuar më shumë se një milion palestinezë
Të tre burrat gjithashtu nuk bien dakord se si të lirojnë pengjet e mbajtura nga Hamasi. Gantz ka bërë thirrje publikisht për një marrëveshje për të siguruar lirimin e tyre, duke thënë se jeta e tyre është në rrezik. Netanyahu dhe Gallant kanë theksuar se vetëm presioni ushtarak së bashku me negociatat do çojë në lirimin e tyre.
Por Netanyahu kontrollon ekipin negociator të pengjeve, të udhëhequr nga shefi i spiunazhit të Izraelit. Ndërsa kryeministri ka folur publikisht për një marrëveshje, ai ndonjëherë ka mbajtur një qëndrim të ashpër për kushtet. Netanyahu ka thënë se kritikët që thonë se ai po bllokon marrëveshjen e kanë gabim dhe njerëzit afër tij thonë se ai është një negociator i ashpër.
Përpjekjet e SHBA-së për të ndërmjetësuar një armëpushim të përkohshëm u ndërlikuan javën e kaluar nga sulmet izraelite që vranë tre djemtë e liderit politik të Hamasit, Ismail Haniyeh.
Tensioni personal midis udhëheqjes së Izraelit shtrihet për më shumë se një dekadë. Në vitin 2010, qeveria e Netanyahut emëroi Gallant, një veteran 30-vjeçar i forcave të armatosura, për t’u bërë udhëheqës i ushtrisë.
Pas shpalljes së nominimit, u bëë publike disa dokumente, sipas të cilave dyshohet se Gallant kishte orkestruar një fushatë shpifjeje kundër pretendentëve të tjerë për këtë detyrë, përfshirë Gantz, sipas raportit të mëvonshëm të një rregullatori.
Gallant mohoi përfshirjen dhe policia akuzoi një aleat të shefit ushtarak në atë kohë për falsifikim të dokumentit. Sidoqoftë, skandali ndihmoi në prishjen e nominimit dhe përfundimin e karrierës ushtarake të Gallant.
Gantz mori vendin e punës, duke u bërë shef i ushtrisë midis 2011 dhe 2015, periudhë gjatë së cilës ai drejtoi dy operacione të mëdha kundër Hamasit. Ai më vonë e përdori atë kredencial për të nisur një karrierë politike, duke krijuar një parti të re që duke filluar nga viti 2019 e ktheu atë në rivalin kryesor politik të Netanyahut.
Gallant, qendër, largohet nga Departamenti i Shtetit pas takimit me Sekretarin e Shtetit të SHBA Antony Blinken më 25 mars 2023
Tre zgjedhje në një hark kohor njëvjeçar nuk sollën asnjë fitore të qartë as për Gantz dhe as për Netanyahun. Në vitin 2020, të dy ranë dakord të bashkohen në një koalicion dhe të alternojnë postin e kryeministrit për t’i dhënë fund një periudhe politike destabilizuese. Eksperimenti u shpërbë ashpër brenda një viti.
Gantz akuzoi Netanyahun për bllokimin e tij për t’u ulur në postin e kryeministrit. Netanyahu tha se ai nuk mund të drejtonte një qeveri që punonte me Gantz. Gantz fitoi shumë më pak vende në zgjedhjet e vitit 2021, duke pasqyruar zemërimin e votuesve ndaj tij për shërbimin me Netanyahun.
“Gantz u largua prej andej jo me një, por me shumë thika në shpinë”, tha Reuven Hazan, një shkencëtar politik në Universitetin Hebraik të Jerusalemit.
Pas një shkëputjeje në industrinë e naftës dhe gazit pas karrierës së tij ushtarake, Gallant vendosi në vitin 2014 të futej në politikë. Konflikti i Izraelit atë vit me Hamasin, i mbikëqyrur nga Netanyahu dhe Gantz, në atë kohë shefi i ushtrisë, e kishte frustruar Gallantin. Ai ndjeu se qëllimet e tyre të kufizuara të luftës për të shkatërruar rrjetin e tunelit të Hamasit, por jo për të shpartalluar grupin në tërësi, ishin dritëshkurtër, thanë njerëzit që e njohin Gallant.
Pas disa vitesh në një parti më të vogël politike, Gallant iu bashkua Likud-it të Netanyahut. Netanyahu e emëroi atë ministër të Mbrojtjes në vitin 2022, duke i dhënë më në fund Gallantit komandën e lartë mbi forcat izraelite.
Gantz u bë kreu i ushtrisë izraelite në vitin 2011. Në ceremoni, ai u shoqërua nga ministri i atëhershëm i Mbrojtjes Ehud Barak, majtas dhe kryeministri Netanyahu
“Ai ndjeu se ishte mashtruar”, tha Michael Oren, një ish-ambasador izraelit në Uashington nën Netanyahun, duke iu referuar nominimit të dështuar të Gallant në vitin 2010.
“Tani u vu në vend drejtësia.”
Në vitin 2023, qeveria e re e Netanyahut u përpoq të bënte ndryshime në shkallë të gjerë në sistemin gjyqësor të Izraelit, duke shkaktuar muaj protestash, të udhëhequra shpesh nga rezervistët ushtarakë. Duke besuar se në ushtri po vinte një krizë që rrezikonte sigurinë kombëtare, Gallant i kërkoi publikisht Netanyahut të ndalonte.
Netanyahu e shkarkoi atë, duke shkaktuar protesta dhe trazira civile, përpara se të tërhiqej dhe të pezullonte legjislacionin. Dy javë më vonë, Gallant u rikthye në detyrë.
Sulmet e 7 tetorit i mblodhën të tre burrat së bashku në kabinetin e luftës. Gantz dhe Gallant lanë mënjanë dallimet e tyre në përpjekjen për të punuar profesionalisht. Gjatë konferencave për shtyp, ata përqafoheshin dhe shtrëngonin duart dhe u shfaqën së bashku në një turne në Gazën veriore.
Gantz është rivali kryesor politik i Natanyahut. Një billbord zgjedhor në vitin 2021 për partinë Blu dhe Bardhë të Gantz lexon: “Pse Benny në Knesset ose Bibi përgjithmonë.”
Por tensionet u rritën mes dy burrave dhe Netanyahut. Kryeministri, i përballur me kritikat publike për 7 tetorin, fajësoi për dështimet e sigurisë, shërbimet e mbrojtjes dhe inteligjencës të Izraelit. Pasi Gantz e kritikoi, ai kërkoi falje.
Netanyahu, nën presionin e Shtëpisë së Bardhë, e rrëzoi Gallantin lidhur me një sulm parandalues kundër Hezbollahut në Liban.
Ditë më vonë, kryeministri u takua me ish-shefin e ushtrisë, të cilin Gallant e fajësoi pjesërisht për prishjen e emërimit të tij në vitin 2010 për të drejtuar ushtrinë.
Ish-shefi është një nga njerëzit e paktë në Izrael me të cilin Gallant kundërshton të shtrëngojë duart dhe ministri i Mbrojtjes e shikoi takimin si një përpjekje të Netanyahu për ta minuar atë, sipas një personi të afërt me Gallant. Zyra e Netanyahut e përshkroi atë si një takim rutinë për të hartuar strategji për luftën.
Gallant dhe Netanyahu filluan të organizojnë konferenca të ndara për shtyp, ndonjëherë vetëm disa minuta larg njëri-tjetrit.
I pyetur për vendimin për të bërë deklarata të ndara në media, Netanyahu tha se kishte sugjeruar që të takoheshin së bashku me shtypin, por Gallant, tha ai, “vendosi atë që vendosi”.
Përpjekja e qeverisë izraelite për të miratuar ndryshime në shkallë të gjerë në sistemet gjyqësore të vendit shkaktoi muaj protestash vitin e kaluar, duke përfshirë një në 26 gusht në Tel Aviv
Çarjet u shfaqën në kabinetin e luftës pasi një sulm fillestar izraelit kundër forcave të Hamasit në Gaza u ngadalësua dhe kostoja humanitare e luftës u rrit.
Netanyahu u grind publikisht me Biden, por Gallant fliste rregullisht me Sekretarin e Mbrojtjes Lloyd Austin. Ekipi i Gallant bëri shaka se ministri i Mbrojtjes, i cili po kalonte netët në selinë ushtarake, nuk mund të binte në gjumë pa një përrallë para gjumit nga Austin.
Në janar, Gadi Eisenkot, një anëtar pa të drejtë vote i kabinetit të luftës, i cili është një aleat politik i Gantz, kritikoi publikisht qasjen e Netanyahut ndaj luftës, duke sugjeruar se bisedat e kryeministrit për fitore absolute ishin jo të vërteta. Ai bëri thirrje për zgjedhje për të rikthyer besimin e publikut në qeveri.
Menjëherë pas kësaj, Netanyahu tha se Izraeli do arrinte “fitoren e plotë” ndaj Hamasit. Ky synim ka rezultuar i pakapshëm.
Gantz, i ulur në të majtë, foli me Gallant, djathtas, në Knesset korrikun e kaluar përpara një votimi mbi një projektligj që do kishte kufizuar njëfarë pushteti të Gjykatës së Lartë
Izraeli thotë se ka shkatërruar shumicën e ushtrisë së Hamasit, duke vrarë mijëra luftëtarë të tij, përfshirë operativë të lartë. Për të gjymtuar aftësitë ushtarake të Hamasit, ushtria izraelite thotë se ende duhet të sulmojë katër batalione të Hamasit në Rafah.
Izraeli gjithashtu nuk e ka gjetur dhe vrarë ende Yahya Sinëar, udhëheqësin e Hamasit në Gaza, për të cilin Izraeli thotë se orkestroi sulmet e 7 tetorit që ndezën luftën dhe vranë 1200 njerëz.
Më shumë se 33,000 palestinezë kanë vdekur në luftën e Gazës, sipas autoriteteve shëndetësore të Gazës, numri i të cilëve nuk bën dallim midis civilëve dhe luftëtarëve.
Kjo kosto humanitare ka sjellë presion të madh ndërkombëtar mbi Izraelin për të rënë dakord për një marrëveshje për shkëmbimin e pengjeve e për një armëpushim. Këtë muaj, lëvizjet masive të protestave antiqeveritare të Izraelit u ndezën sërish.
Edhe nëse Gantz do zgjidhte të largohej nga qeveria, të paktën pesë anëtarë të partisë Likud të Netanyahut, ose një prej partnerëve të tij të koalicionit, do duhej të tërhiqeshin gjithashtu, për të rrëzuar shumicën prej 64 vendesh të kryeministrit në parlamentin me 120 vende.
Kjo i lë Netanyahut hapësirë për manovrim.
“Gjëja më e rëndësishme për Netanyahun është mbijetesa e tij politike,” tha Ofer Shelah, një ish ligjvënës dhe analist ushtarak në Institutin për Studime të Sigurisë Kombëtare.
“Sa më gjatë të mbetet situate e tanishme, aq më të mëdha janë mundësitë e tij për të mbetur kryeministër.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Wall Street Journal
