Franca po lufton me kërkesat në rritje për pavarësi nga kolektivitetet e saj jashtë shtetit — një trashëgimi e periudhës koloniale të vendit.
Kolonitë përbëjnë 18% të territorit francez dhe janë shtëpia e 2.6 milionë njerëzve.
Kolektivitetet franceze kanë statuse të ndryshme politike dhe përfshijnë Guadelupe, Martinique, Saint-Martin, Saint-Barthélemy, Saint Pierre dhe Miquelon, të cilat ndodhen në Oqeanin Atlantik; Reunion, Mayotte dhe Territoret Jugore dhe Antarktike Franceze në Oqeanin Indian ndërsa Polinezia Franceze, Kaledonia e Re, Wallis dhe Futuna ndodhen në Oqeanin Paqësor; Guiana Franceze është në Amerikën e Jugut.
Dymbëdhjetë kolonitë franceze, më e afërta është afërsisht 4,000 kilometra (2,485 milje) nga Franca dhe më e largëta është 17,000 kilometra, janë larg nga kontinenti për sa i përket standardeve të jetesës.
Duke luftuar me probleme të ndryshme socio-ekonomike dhe duke u ankuar për pamjaftueshmërinë e infrastrukturës dhe shërbimeve të sigurisë të ofruara nga administrata franceze për tokat, kolonitë kërkojnë më shumë autonomi dhe pavarësi.
Anadolu përpiloi kërkesat e mbështetësve të të drejtave indigjene në kolonitë franceze dhe problemet me të cilat përballeshin territoret, të cilat dolën sërish në plan të parë me ngjarjet në Kaledoninë e Re, ku mbështetësit e pavarësisë ndërmorën veprime dhe Franca përdori forcën për të shtypur protestat.
Mbështetësit e Pavarësisë të shtypur në Kaledoninë e Re
Në Kaledoninë e Re, e cila është afërsisht 17,000 kilometra nga kontinenti francez, iniciativa e qeverisë franceze për reformën kushtetuese për të reduktuar ndikimin e popullatës indigjene në zgjedhje ka mobilizuar mbështetësit e pavarësisë në ishull.
Përpjekja e qeverisë franceze për t’i hapur rrugën francezëve që jetojnë në ishull prej të paktën 10 vitesh për të votuar në zgjedhje, në kundërshtim me Traktatin e Noumeas të nënshkruar me vendasit në 1988, shkaktoi protesta.
Qeveria franceze dërgoi policinë dhe xhandarmërinë në ishull për të shtypur protestat që zgjatën rreth një muaj. Shtatë persona u vranë në incidentet që shpërthyen në ishull. Gjendja e jashtëzakonshme, e shpallur më 13 maj, u hoq më 27 maj kur situata u vu nën kontroll në kryeqytetin, Noumea.
Presidenti francez Emmanuel Macron nuk e tërhoqi projektligjin e reformës kushtetuese gjatë vizitës së tij në ishull dhe i dha kohë dialogut mes mbështetësve dhe kundërshtarëve.
Guiana Franceze kërkon më shumë autonomi
Guiana Franceze në Amerikën e Jugut, 7000 kilometra larg Francës, vuan nga problemet e sigurisë.
Migrimi pa dokumente dhe nxjerrja e paligjshme e arit në kufirin brazilian janë ndër problemet kryesore të kolonisë prej 300 mijë banorësh, ku shkalla e vrasjeve është 10 herë më e lartë se kontinenti.
Normat e varfërisë dhe papunësisë janë të larta dhe banorët ankohen për pamjaftueshmërinë e qeverisë në investime në infrastrukturë dhe në sektorin e shëndetësisë.
Pothuajse 40% e popullsisë së re në Guajanën Franceze shkon jashtë vendit për arsim dhe ose punë.
Pushteti vendor po reagon për faktin se Macron i premtoi më shumë autonomi ishullit të Francës në Mesdhe, Korsikë, ndërkohë që hapa të ngjashëm nuk u ndërmorën për Guajanën.
Gabriel Serville, Kryetari i Parlamentit të Guianës Franceze, kritikoi “standardet e dyfishta” të qeverisë në sigurimin e më shumë autonomisë, duke deklaruar se diversiteti kulturor i ishullit të Korsikës, i cili është 160 kilometra nga Franca, theksohet, por Guiana Franceze, që është 7,000 kilometra, nuk shihet në të njëjtën dritë.
Kongresi i Guianës Franceze votoi në vitin 2020 për të kërkuar autonomi më të madhe nën statusin special. Pavarësisht kërkesës së banorëve, pas afro katër vitesh nuk është bërë asnjë përparim në negociatat me administratën e Parisit për rregullimin kushtetues.
Kërkesat për autonomi rriten pas protestave të koronavirusit në Guadeloupe dhe Martinique
Ishulli Karaibe i Guadeloupe, me një popullsi prej 400,000 banorësh, i vendosur afërsisht 7,000 kilometra larg Francës, po përjeton vështirësi sigurie për shkak të shkallës së krimit që është gjashtë herë më e lartë se mesatarja kombëtare franceze dhe shkalla e grabitjeve me armë që është 20 herë më e lartë.
Për shkak të përfshirjes në rritje të të rinjve në krime, në prill u vendos një shtetrrethimi për Pointe-a-Pitre, kryeqyteti tregtar i ishullit, për ata më të rinj se 18 vjeç.
Në ishull pati protesta intensive për shkak të masave bllokuese të zbatuara nga qeveria franceze gjatë pandemisë së koronavirusit.
Franca dërgoi forcat e sigurisë në rajon për të shtypur protestat e përhapura në Martinikë nga kolonitë e tjera.
Më pas, ndërsa diskutimet për autonominë ishin sërish në qendër të vëmendjes, ministri i territoreve të huaja të Francës në atë kohë, Sebastien Lecornu, tha se Parisi ishte “gati për negociatat e autonomisë”.
Pas protestave të shpërthimit të COVID-19, kërkesa për autonomi y gjithashtu fitoi vrull në koloninë fqinje të Martinikës.
Presidenti i Këshillit Ekzekutiv të Martinikës Serge Letchimy kërkoi mbështetje nga partnerët rajonalë për t’i dhënë ishullit statusin e autonomisë pa u ndarë nga Franca. Në nëntor, Kongresi i Martinikës votoi në favor të shtimit të një neni në Kushtetutën franceze që lejon që ligjet të përshtaten me realitetet sociale dhe ekonomike të ishullit.
Problemet e sigurisë dhe ujit nuk mund të zgjidhen në Mayotte, toka më e varfër e Francës
Vitet e fundit, ka pasur probleme sigurie në Mayotte, një koloni në Oqeanin Indian, afërsisht 8,000 kilometra nga kontinenti.
Mungesa e ujit të pijshëm, e cila vazhdon prej vitesh, ka arritur në një nivel krize në ishullin me një popullsi prej 310 mijë banorësh, i cili po përballet me “thatësësinë më të madhe të shekullit”.
Në nëntor, qeveria franceze krijoi 82 pika furnizimi me ujë në ishull dhe filloi shpërndarjen e ujit të pijshëm për banorët me ushtarë.
Në ishull, ku ka një fluks emigrantësh, qeveria vendosi të bëjë ndryshime kushtetuese për të kufizuar “shtetësinë e fituar nga lindja”.
Ministri i Brendshëm francez Gerald Darmanin njoftoi në shkurt se fëmijët e emigrantëve të lindur në ishull nuk do të bëhen më “automatikisht” shtetas francezë.
Me rregulloren e re, fëmijëve të lindur në ishull kërkohet të kenë prindër francezë për t’u bërë shtetas francezë.
Kufizimi i shtetësisë u mor ndaj emigrantëve të ishullit Komoro, të cilët u fajësuan për përkeqësimin e kushteve të jetesës në ishull.
Në ishull, ku më shumë se 90% e popullsisë janë myslimanë, një epidemi kolere, e cila përgjithësisht transmetohet përmes ujit të ndotur, është përhapur gjatë muajve të fundit.
Qeveria franceze dërgoi 1700 policë dhe ushtarë në prill dhe nisi një operacion 11-javor për të kontrolluar situatën e sigurisë në ishull, i cili vuan nga një fluks i parregullt imigrantësh.
Sipas të dhënave, standardet e jetesës së banorëve të Majotit janë shtatë herë më të ulëta se francezët dhe 77% e banorëve jetojnë nën kufirin e varfërisë.
Partia pro-pavarësisë vjen në pushtet në Polinezinë Franceze
Polinezia Franceze, e cila përbëhet nga më shumë se 100 ishuj në Paqësorin Jugor me një popullsi prej rreth 300,000 dhe është afërsisht 16,000 kilometra nga kontinenti, po proteston kundër efekteve të rreth 200 testeve bërthamore të kryera nga Franca midis viteve 1966 dhe 1996.
Partia pro-pavarësisë Tavini Huiraatira fitoi zgjedhjet e vitit të kaluar në Polinezi, e cila priste një falje nga Franca për testet që patën efekte serioze negative në publik.
Ndërsa administrata polineziane dëshiron të avancojë ishullin drejt sovranitetit të plotë, qeveria franceze nuk është e interesuar për negociatat e pavarësisë dhe argumenton se ishulli duhet të punojë për t’u bërë i vetë-mjaftueshëm në bujqësi, ekonomi dhe ushqim përpara pavarësisë së tij politike.
Ribashkim
Reunion, i cili është afërsisht 9,000 kilometra larg Francës, nënshkroi thirrjen “Fort-de-France” me gjashtë kolonitë e tij shoqëruese në fund të vitit 2022, duke kërkuar më shumë autonomi kundër administratës franceze.
Nënshkrimi nga presidentja e Këshillit Rajonal të Reunion-it, Huguette Bello, krijoi një debat në Senatin e Reunionit dhe të djathtët deklaruan se do të luftonin për “të mbajtur ishullin francez”.
Premtimi i “autonomisë unike” për Korsikën
Ishulli i Korsikës në Mesdhe, i njohur për afërsinë e tij me Italinë dhe jo me Francën, ka një histori të ndryshme nga kolonitë, por është i njohur për dëshirën e më shumë autonomisë.
Gjatë një vizite në shtator në ishull, ku mbështetësit pro-pavarësisë kanë një shumicë në parlament, Macron bëri thirrje për “autonomi unike për Korsikën” dhe u dha gjashtë muaj krahëve të djathtë dhe mbështetësve pro-pavarësisë për të rënë dakord për një tekst të përbashkët mbi autonominë.
Në mars, palët ranë dakord për një tekst që i jepte më shumë autonomi ishullit. Progresi në negociatat e autonomisë në Korsikë, e cila ka një identitet kulturor të ndryshëm dhe të kaluar historike, u prit me një reagim në kolonitë ku qeveria nuk tregoi të njëjtën qasje.
Mbështetja për Macron ka rënë jashtë shtetit
Macron, i cili arriti sukses dërrmues kundër të djathtës ekstreme Marine Le Pen me 66% të votave në zgjedhjet e 2017, nuk mundi të arrinte të njëjtin sukses në zgjedhjet e 2022.
Macron u zgjodh për herë të dytë me 58%, Le Pen mori rreth 42% të votave.
Le Pen fitoi me shumicë dërrmuese me rreth 60% të votave në territoret e huaja të Guadeloupe, Martinique, Guiana Franceze, Mayotte dhe Reunion, të cilat votuan për Macron në zgjedhjet e mëparshme.
Le Pen, e cila mori afërsisht 51% të votave në Saint Pierre dhe Miquelon, gjithashtu mori 48% në Polinezinë Franceze.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Anadolu Agensi
