Gjatë një nate të vitit të kaluar, tre persona u vranë në sulme të veçanta në gjithë Suedinë, tre nga shumë sulme të dhunshme që tronditën vendin në vitin 2023.
Viktima e parë ishte një 18-vjeçar i cili u qëllua për vdekje në një periferi të Stokholmit më 27 shtator. Vetëm disa orë më vonë, një burrë u vra dhe një tjetër u plagos në të shtënat në Jordbro, në jug të qytetit.
Më pas, sikur të mos mjaftonin dy vrasjet, Soha Saad, një mësuese kopshti 24-vjeçare që jetonte me vëllain dhe prindërit e saj, vdiq në një shpërthim në Uppsala, në perëndim të Stokholmit, në orët e para të 28 shtatorit.
Pas kësaj, një fqinj e përshkroi shpërthimin si “si një skenë lufte” dhe “diçka që shihni në lajmet nga Afganistani”.
Dhuna e ndodhur në gjithë rajonin në ato 12 orë bëri bujë ndërkombëtare, por për shumë njerëz që jetonin në Suedi – nuk ishte aspak befasi.
Në një seri intervistash, akademikë suedezë, një politikan dhe një oficer policie i rangut të lartë kanë folur për MailOnline për krizën shumëplanëshe, duke përshkruar një komb në pikën e krizës që është i pajisur keq ose pajisur aspak për të trajtuar shkallën e dhunës në rritje.
Jale Poljarevius, një oficer i lartë policie dhe shef i inteligjencës për rajonin Mitt të Suedisë, e përshkroi “dhunën vdekjeprurëse” si shumë serioze për MailOnline.
Ai tha se megjithëse dhuna e bandave sot është përmirësuar pak nga “Shtatori i Zi”, koha se kur do vijë një shpërthim i ri i dhunës mund të jetë e paparashikueshme.
“Kjo ishte një periudhë e keqe në Suedi, nga shtatori deri në tetor të vitit të kaluar. Sot është pak më mirë, por është ende shumë e pasigurt, sepse mund të ndizet dhe të fillojë me një valë të re dhune në çdo kohë”, tha ai.
“Ndonjëherë ne bëjmë arrestime të anëtarëve të bandave dhe kur ata largohen, hapet një boshllëk dhe më pas anëtarë të rinj të bandave përpiqen të marrin përsipër vendin e lënë bosh,” tha ai.
Pastaj “ata po luftojnë me njëri-tjetrin dhe ju keni të shtëna të reja dhe një shpërthim të ri dhune”.
Dhuna vdekjeprurëse e lidhur me grindjet midis bandave kriminale është përshkallëzuar vitet e fundit në sfondin e niveleve të larta të emigrimit në vend.
Qindra të shtëna dhe disa shpërthime me bomba janë kryer, me të shtënat në fillim të kësaj jave që çuan në vdekjen e një reperi fitues të çmimeve të quajtur C. Gambino. Policia, e cila thotë se 62,000 njerëz janë të lidhur me rrjetet kriminale në vend, kanë thënë se dyshojnë se sulmi ishte i lidhur me bandat.
Ndërkohë, pjesa popullsisë së Suedisë me prejardhje joperëndimore u rrit nga 2 për qind në 15 për qind në vetëm 20 vjet.
Grupet mafioze jashtë vendit e kanë quajtur vendin një “strehë” për veprimtaritë e tyre, ndërsa grupet e krimit të organizuar kanë depërtuar në sektorët e biznesit dhe kanë gjetur mënyra për të kontrabanduar armë të nivelit ushtarak në vend.
Si përgjigje, policisë suedeze i janë dhënë kompetenca të reja – si aftësia për të deklaruar “vizita” ose “zona të sigurta” në të cilat oficerët kanë më shumë kompetenca të përkohshme për të rritur praninë e tyre dhe për të kontrolluar njerëzit, shtëpitë dhe automjetet.
Por shumë, përfshirë edhe brenda qeverisë, kanë shkuar aq larg për të kërkuar një mbyllje të plotë të kufijve të Suedisë për azilkërkuesit.
Është e lehtë të kuptohet pse disa po kërkojnë masa drastike. Shtatori i vitit 2023 ishte një muaj veçanërisht i etur për gjak, me mbi 40 episode të dhunshme dhe 12 vdekje të regjistruara në vetëm 20 ditë, duke fituar emërtimin “Shtatori i Zi”.
Në të gjithë vitin 2023, 53 njerëz u vranë nga të shtënat në gjithë Suedinë, e cila është shtëpia e rreth 10.5 milionë njerëzve. Në vitin 2022, kjo shifër ishte 62 – dhe shkalla e vrasjeve për frymë në Stokholm ishte afërsisht 30 herë më e lartë se ajo e Londrës.
Vrasjet e kanë kthyer Suedinë, e parë për shumë vite nga jashtë si një shtet paqësor skandinav i mirëqenies, në kryeqytetin e vrasjeve me armë të Bashkimit Evropian.
Gangsterët kryejnë hakmarrje personale kundër njëri-tjetrit ose punësojnë të rinj për të bërë punën e tyre të pistë. Pothuajse gjysma e të dyshuarve për vrasjet e lidhura me armë në vitin 2022 ishin të moshës nga 15 deri në 20 vjeç – të rinj të cilët janë rekrutuar nga bandat që, tregojnë statistikat, kryesisht të drejtuara nga emigrantë të brezit të dytë.
Vrasësit e rinj kanë pranuar se janë punësuar për të qëlluar dhe vrarë rivalët, duke u paguar deri në një milion krona (rreth 73,000 stërlina) për ta bërë këtë, ose më pak se disa mijëra stërlina.
Ekspertët thonë se dhuna është nxitur nga një sërë faktorësh: luftërat mes bandave, tregu në rritje i drogës, fluksi i armëve në treg, pabarazia në rritje, niveli i lartë i emigrimit dhe gjithashtu dështimi i integrimit të emigrantëve në shoqëri.
Por aktiviteti i bandave në Suedi nuk kufizohet vetëm në dhunën në rrugë dhe drogën. Krimi i organizuar ka zënë vend edhe në shoqëri, me shumë banda që kanë kryer edhe mashtrime.
Çështja e përgjithshme ka çuar në debate të pakëndshme.
Shteti i pasur ka pranuar më shumë azilkërkues që ikin nga Lindja e Mesme dhe Ballkani sesa shumë vende të tjera evropiane gjatë tre dekadave të fundit.
Kjo i ka trimëruar politikanët e krahut të djathtë në vend, ndërsa i ka lënë ata në të majtë të ndihen nervozë për përbuzjen e emigrantëve dhe komuniteteve të tjera të cenueshme.
Disa argumentojnë se ka një lidhje të drejtpërdrejtë me emigracionin dhe krimin e bandave në vend, ndërsa të tjerë argumentojnë se janë kushtet e pabarabarta në të cilat emigrantët dhe grupet e tjera ose futen në banda ose i shtyjnë të rinjtë drejt bandave.
Megjithatë, të dyja palët priren të bien dakord se ka pasur një dështim për të integruar shumë të ardhur të rinj në vend në një kohë kur ka një hendek në rritje të pabarazisë.
Mënyra se si të trajtohet kjo çështje mbetet përçarëse.
Dhuna ka filluar të përhapet në zonat më të pasura të Suedisë, por janë ende komunitetet e privuara të migrantëve që po shohin më të keqen e vrasjeve.
Shumë nga emigrantët që hyjnë në Suedi përfundojnë në këto periferi, që do të thotë se emigrantët e brezit të parë, të dytë dhe të tretë rriten në qytete satelitore dhe prona të këshillit që janë të ndara në periferi të qyteteve kryesore të vendit.
Atje, njerëzit kanë më pak perspektiva ekonomike, duke rritur pabarazinë sociale dhe, si rrjedhojë, e kanë më të vështirë integrimin në shoqëri. Bandat shpesh e mbushin atë boshllëk.
Këto janë kushte ideale për rekrutimin e bandave, me statistika që tregojnë se shumica e të dyshuarve për të shtëna në banda janë të rinj me prejardhje të huaj – dhe shpesh janë emigrantë të brezit të parë ose të dytë, dhe për rrjedhojë shtetas suedezë.
Göran Adamson, një këshilltar politik dhe profesor i asociuar me doktoraturë nga London School of Economics (LSE), i tha MailOnline se ekziston një lidhje e qartë midis emigrimit dhe krimit të bandave në Suedi.
Duke treguar studimin e tij të vitit 2020 “Emigrantët dhe krimi në Suedi në shekullin e 21-të”, ai tha se dikush me prejardhje emigrante mund të ketë dy, tre apo edhe katër herë më shumë gjasa për t’u përfshirë ose të jetë një i dyshuar në veprimtari kriminale sesa një suedez i zakonshëm.
“Kur disa njerëz thonë se nuk ka lidhje midis emigrimit dhe krimit, ata nuk thonë të vërtetën,” tha ai, duke shtuar: “Të dhënat nga agjencia e parandalimit të krimit na e tregojnë këtë. Këto janë vetëm statistikat e përgjithshme.”
Ai vijoi: “Në periferi, ka shumë të shtëna dhe shumë vrasje që po ndodhin dhe kryesisht të lidhura me bandat. Unë do të thoja 99 për qind e lidhur me bandat. Kur dikush qëllohet, nëse dikush që është nën 20 vjeç – pushkatohet ose qëllohen dy njerëz në një periferi të Stokholmit, pothuajse mund të llogarisni që ata janë anëtarë të një bande që po vret anëtarët e një bande tjetër, por këta janë ende të rinj.”
Manne Gerell, një Profesor i Asociuar i Kriminologjisë në Universitetin e Malmos, tha për MailOnline se në përgjithësi, krimi në Suedi është në rënie.
Ai tha se vendi ka një “problem shumë të madh me dhunën” e kufizuar kryesisht te bandat. Tani, megjithatë, më shumë njerëz janë kapur në mes të zjarrit, pasi luftërat dhe hakmarrjet po shpërthejnë nga periferitë e margjinalizuara të Suedisë.
Për shembull, besohet se objektivat e sulmit me bombë në të cilin u vra Soha Saad ishin në të vërtetë fqinjët e saj përballë rrugës, të cilët i përkisnin një bande kriminale. Autorët kanë marrë adresën e gabuar.
“Popullsia e përgjithshme ka më pak gjasa të jetë viktimë e një krimi të dhunshëm tani sesa dhjetë vjet më parë, dhe kjo rënie ka qenë veçanërisht e madhe,” tha Gerell.
“Por dhuna e bandave është një problem i madh. Është rritur ndjeshëm dhe po merr shumë jetë për një vend të vogël si Suedia. Përveç kësaj, disa nga këto vrasje tani janë njerëz të pafajshëm, të pafajshëm po vriten, për disa arsye. Ndonjëherë bandat ngatërrojnë një civil me një anëtar bande dhe qëllojnë personin e gabuar. Ndonjëherë ata vrasin qëllimisht dikë që është i afërm i një anëtari të bandës, por që nuk është vetë kriminel. Ndonjëherë ata qëllojnë nga makinat dhe ndodh që të pafajshmit ndodhen në vendin ku ndodhin të shtënat dhe vriten.”
“Pra, kjo do të thotë se ne kemi një problem me këtë dhe është shumë serioze dhe jo vetëm anëtarë të bandave, por edhe krejtësisht të rastësishëm”, shtoi ai.
Soha Saad, 24 vjeç që u vra në një shpërthim më 29 shtator 2023
Vetëm këtë javë u panë disa incidente tronditëse.
Të martën, një reper suedez – i cili muajin e kaluar u emërua artisti i vitit i hip hopit në vend- u vra në disa të shtëna me armë në Goteborg.
Reperi 26-vjeçar i maskuar C.Gambino – emri i vërtetë i të cilit është Karar Ramadan dhe nuk duhet ngatërruar me reperin amerikan Childish Gambino – ishte viktimë e të shtënave në një parking të martën në mbrëmje, tha policia.
Vrasja “është e lidhur me një konflikt bandash”, tha një zëdhënëse e policisë për AFP, duke shtuar se reperi “ishte i njohur për policinë”.
Ndërkohë, dy burra u qëlluan për vdekje në një ndërtesë apartamentesh në Norrköping dhe një 17-vjeçar u akuzua për tre vrasje në Tullinge dhe Västberga.
I dyshuari në rastin e vrasjes së trefishtë ishte vetëm 16 vjeç në kohën e vrasjeve.
Shqetësimi në rritje
Nuk është për t’u habitur që dhuna ka lënë shumë suedezë të shqetësuar.
Gazetat suedeze i mbushin rregullisht faqet e tyre të para me histori për sulmet e bandave dhe partitë politike që premtojnë një përgjigje të ashpër janë rritur në popullaritet.
Një parti e tillë është Demokratët e Suedisë – një parti e lindur nga një lëvizje neo-naziste në fund të viteve 1980, e cila është vendosur në vitet e fundit të jetë një parti politike më e zakonshme. Ajo tani është pjesë e qeverisë së koalicionit konservator në pushtet.
Ashtu si Adamson, Charlie Weimers – një deputet suedez dhe anëtar i partisë, tha se ekziston një lidhje e qartë midis emigrimit dhe krimit të bandave.
“Kjo është arsyeja pse partia ime ka një politikë zero azili për Suedinë,” tha ai për MailOnline.
“Ne duhet t’i japim vetes hapësirën e frymëmarrjes që të fillojmë të merremi me këto probleme, sepse ato janë sistematike dhe kërcënojnë funksionet themelore të shoqërisë suedeze.”
Weimers shtoi: “Në këtë kriminalitet të lidhur me bandat ju shihni gjithçka, nga banditët e rrugës – të cilët vrasin për 50 stërlina – deri te kriminelët shumë mirë të organizuar që depërtojnë në komuna për të kontrolluar pagesat e mirëqenies dhe funksionet e tjera të bashkive.
‘Problemi i parë – problemi i rrugës – është në lajme çdo mbrëmje.
“Por problemi i fundit po kërcënon funksionin bazë të shoqërisë, stabilitetin e Suedisë si shtet, sepse më pas po kthehet në një mafie klasike. Historikisht kjo ka qenë shumë e vështirë për t’u çrrënjosur dhe ne duhet të përpiqemi ta ndalojmë këtë përpara se të jetë tepër vonë.”
Dhuna ka bërë që shumë njerëz të pyesin: çfarë ka çuar në rritjen e sulmeve të bandave?
“Suedia kishte garantuar paqen, rendin dhe qetësinë për një kohë të gjatë,” tha oficeri i policisë Poljarevius.
“Kjo merrej si e mireqenë. Por kur përzieni integrimin e pasuksesshëm dhe – nga fundi i viteve 1990 – globalizimin, ne kemi emigrimin që nuk është trajtuar mirë dhe kjo shkakton probleme,” tha ai.
“Në Suedi duhet të kishim një lloj emigrimi të zakonshëm, por normat kanë qenë shumë të larta në Suedi gjatë viteve 1990 dhe fillimit të viteve 2000.”
Ai tha gjithashtu se policia nuk ka qenë në gjendje të sigurojë përparimet teknike që i kanë tashmë bandat.
“Zhvillimi teknik dhe dixhitalizimi – bandat kriminale po e përdorin atë,” tha ai.
“Forcat e policisë nuk kanë qenë aq të suksesshme në integrimin e sistemeve tona apo aftësinë tonë për të luftuar krimet me pjesën teknike. Pra, ky hendek midis aftësisë për të kryer krim dhe aftësisë për të luftuar krimin është rritur për shumë e shumë vite.”
Në mënyrë të ngjashme, Adamson tha se shoqëria suedeze nuk është krijuar për të trajtuar nivelin e krimit.
“Gjithçka në Suedi është krijuar për një situatë me shumë më pak krim,” tha ai.
“Suedia është krijuar për të përballuar rreth 25 për qind të shkallës së vrasjeve që kemi. Disa thonë se duhet të ndërtojmë shumë burgje të tjera dhe duhet të ndryshojmë strukturën e sistemit ligjor, por këto gjëra zgjasin 10 vjet ose 20 vjet. Ka një prapambetje të madhe. Ne nuk jemi të përgatitur për këtë dhe vijojmë të jemi të papërgatitur për dhunën në rritje, që do të thotë se nuk mund ta trajtojmë siç duhet.”
Adamson tha se një avokat i njohur ka paralajmëruar se sistemi mund të shembet nën tendosjen me të cilën përballet “sepse ne thjesht nuk kemi mjete për të përballuar rritjen e shpejtë të krimeve të rënda dhe nuk e dimë se çfarë do të ndodhë pas kësaj”.
Policia thotë se pjesa më e madhe e dhunës së fundit ishte për shkak të një bande droge të njohur si “Foxtrot” – e udhëhequr nga kreu famëkeq Raëa Majid, “Dhelpra kurde” dhe me bazë në Uppsala – dhe pasojat pas ndarjes në grupe më të vogla.
Majid iku në Turqi në vitin 2018 dhe u grind me krahun e tij të djathtë Ismail Abdo, i njohur si “Luleshtrydhja”.
Mes grindjeve, të etur për gjak, nëna e Abdo u qëllua për vdekje – gjithashtu në shtator 2023, në Uppsala.
Duke folur në prill 2022, kryeministrja e atëhershme e Suedisë Magdalena Andersson deklaroi se integrimi i emigrantëve në vend kishte dështuar dhe se nga ana tjetër kishte çuar në formimin e shoqërive paralele dhe përshkallëzimin e dhunës së bandave.
Që atëherë, një zgjedhje e përgjithshme u mbajt në shtator 2022 dhe ato anuan në të djathtë, me një qeveri të pakicës që u formua nën kryeministrin Ulf Kristersson.
Kryeministri i Suedisë Ulf Kristersson viziton vendin përkujtimor pranë qendrës së Skarholmen, pasi një burrë u qëllua dhe vdiq në jug të Stokholmit, Suedi, 11 Prill 2024
Koalicioni i krahut të djathtë u zotua të godasë dhunën duke forcuar politikat e emigracionit, duke dyfishuar dënimet me burg për veprat penale të kryera në ‘mjediset e bandave’, duke zgjeruar përdorimin e mbikëqyrjes elektronike dhe madje duke dëbuar kriminelët që nuk janë shtetas suedezë.
Kryeministri Ulf Kristersson e përsëriti këtë pas valës së vrasjeve në shtator 2023.
“Vala e dhunës është e paparë në Suedi, por është gjithashtu e paparë në Evropë, asnjë vend tjetër nuk ka një gjendje si kjo që kemi ne”, tha ai në atë kohë.
“Naiviteti politik dhe padija na kanë sjellë në këtë pikë. Politika e papërgjegjshme e emigracionit dhe integrimi i dështuar na kanë sjellë në këtë pikë. Përjashtimi dhe shoqëritë paralele ushqejnë bandat kriminale, duke u ofruar atyre hapësirë për të rekrutuar pamëshirshëm fëmijë dhe për të stërvitur vrasës të ardhshëm. Legjislacioni suedez nuk është krijuar për luftërat e bandave dhe fëmijët që rekrutohen si vrasës. Por ne tani po e ndryshojmë këtë”, u zotua ai.
Gerell, gjithashtu, tha se nuk mund të mohohet një lidhje midis dhunës dhe emigrimit, por ai vuri në dukje se shumë nga emigrantët e përfshirë në dhunën e bandave janë emigrantë të brezit të dytë ose të tretë që kanë lindur në Suedi.
“Unë mendoj se ju mund të bëni një dallim,” tha ai.
“Mund të jetë për shkak të emigrimit, dhe mund të jetë për shkak të integrimit të dështuar, sepse shumica e njerëzve të përfshirë në këtë dhunë kanë lindur në Suedi, kështu që ata nuk ishin emigrantë – prindërit e tyre ishin.”
Por, tha ai, “nuk mund ta mohosh faktin që shumica e viktimave dhe autorëve të kësaj dhune në grup kanë një prejardhje të huaj, kështu që ka një lidhje me emigracionin dhe/ose integrimin, gjë që mendoj se nuk mund të mohohet”.
Ka diçka në lidhje me Suedinë, megjithatë, që duket se e veçon atë nga vendet e tjera, tha Gerell. Ai vuri në dukje Gjermaninë, duke thënë se ndërsa vendi në jug të Suedisë ka parë gjithashtu nivele të larta emigrimi, “të shtënat po ulen”.
“Pra, çfarë e veçon Suedinë? Është vërtet e vështirë të thuhet,” tha ai.
“Unë besoj se emigrimi, integrimi, ndarja, janë pjesë e përgjigjes, por nuk mund të jetë e gjithë përgjigja. Unë mendoj se një shpjegim tjetër i pjesshëm mund të jetë se qeverisë suedeze dhe agjencive suedeze, dhe veçanërisht policisë, iu deshën shumë kohë për t’iu përgjigjur këtyre problemeve dhe i lanë ato të rriteshin shumë të forta dhe shumë të fuqishme, këto rrjete kriminale.”
Adamson tha se ndërsa suedezët zakonisht kanë një nivel të lartë besimi te shteti, emigrantët – shumë prej të cilëve jetojnë në komunitete të ndara – kanë më pak.
“Nëse vini nga një kulturë ku shteti është shumë i dobët, atëherë keni struktura të tjera – keni familjen tuaj, keni familjen tuaj të gjerë, keni klanin tuaj, keni fisin tuaj – dhe ju interesoheni shumë pak për shtetin, njerëzit. Ka më shumë kuptim të bashkohesh me një bandë sepse banda është aty ku ke përkatësinë tënde, ku ke besimin dhe nderin dhe pastaj mund të luftosh kundër shtetit”, tha ai.
“Ju e shihni shtetin si armikun tuaj, dhe atëherë nëse shteti juaj është gjithashtu armiku juaj, është në rregull të abuzoni me shtetin dhe të përpiqeni të merrni para nga shteti.”
Eurodeputeti Weimers tha se “politikat në Suedi ishin jashtëzakonisht të buta. Politika e krimit, për shembull, dhe policimi.”
“Këto politika u krijuan për një vend shumë koheziv, një vend homogjen, i cili kishte një nga shkallët më të larta të besimit social në botë. Sistemi nuk është ndërtuar për t’u përballur me këto lloj problemesh dhe kjo është shfrytëzuar.”
Ai vuri në dukje një raport nga prilli në të cilin një gazetar në Mal të Zi kishte qasje në qindra mijëra mesazhe të dërguara midis kriminelëve, në të cilat ata përshkruanin Suedinë si një “strehë” për aktivitetet e tyre.
“Kështu e kanë parë kriminelët vendin tonë për shkak të politikave tona shumë të dobëta ndaj krimit,” tha Weimers.
“Kjo ishte një nga arsyet më të rëndësishme pse partia ime u rrit dhe pse ne ishim në gjendje të formonim një qeveri të re konservatore në 2022, por që nga vitet ’60, Suedia ka pasur një kombinim të politikës së krimit të butë, multikulturalizmit dhe emigrimit masiv – dhe kjo e ka vënë Suedinë në këtë situatë”.
Disa ekspertë thonë se ka faktorë të tjerë që duhen marrë në konsideratë dhe nuk pajtohen se emigrimi është arsyeja e vetme për rritjen e dhunës.
Vanessa Barker, një Profesore e Sociologjisë në Universitetin e Stokholmit dhe kryeredaktore e revistës akademike “Penishment & Society”, tha se nivelet në rritje të pabarazisë dhe dështimi për të integruar emigrantët në shoqërinë suedeze ishin pjesërisht fajtorë.
“Ne kemi pasur rritje të emigrimit gjatë krizës së refugjatëve,” tha ajo, duke iu referuar fluksit të emigrantëve në Evropë, i cili arriti kulmin në vitin 2015 pasi njerëzit u larguan nga Siria, si dhe vende si Afganistani, Nigeria, Pakistani, Iraku, Eritrea dhe Ballkani.
“Ka pasur shumë frikë në Suedi për një kolaps në shoqëri. Njerëzit thanë ne nuk do të ishim në gjendje ta përballonim këtë fluks dhe ju patët një reagim kundër të shumë prej atyre familjeve që erdhën këtu.”
Megjithatë, ajo tha se si kjo është portretizuar nga politikanët dhe mediat në Suedi ka krijuar një “shkëputje” nga mënyra se si njerëzit e shohin emigrimin, dhunën në rritje dhe shoqërinë suedeze, ku ka edhe këtë pabarazi në rritje.
“Kjo është portretizuar si krizë dërrmuese kur në të vërtetë është një shoqëri që ka ndërtuar shtetin e mirëqenies. Suedia është shumë e pasur, është një jetë me cilësi të lartë”, tha Barker.
Por në mes të kësaj, ka pabarazi në rritje, dhe kjo gjithashtu nuk është trajtuar me kohë. Atëherë ju përballeni me një stuhi të pabarazisë në rritje brenda një shoqërie të pasur që ka përjetuar rritje të emigrimit dhe rritje të krimit.”
Droga
Barker tha gjithashtu se rritja e trafikut të drogës në Suedi kishte luajtur gjithashtu një rol të madh në përhapjen e krimit me armë. Dhe ku ka drogë, ka banda.
“Ajo që ndodh këtu me dhunën dhe të shtënat, kriminologët e kanë lidhur me tregtinë e drogës. Dhe kështu, në vend që t’ia faturojmë këtë emigracionit, ka të bëjë me hetimin e asaj që po ndodh me tregtinë e drogës”, tha ajo.
“A janë këto tregje të paqëndrueshme? Nga vjen droga? A është kjo pjesë e krimit të organizuar transnacional?’
Ajo tha se probleme të tilla janë “pak të ndryshme nga ideja e emigrantëve që vijnë këtu për t’u vendosur dhe që po kthehen në krim”. Nëse është pjesë e një rrjeti të organizuar ndërkombëtar, kjo është një shkallë vërtet e ndryshme,” tha ajo.
“Dhe ka disa prova se ky është një rrjet ndërkombëtar.”
“Ne gjithashtu mund të pyesim: a kanë ndryshuar zakonet e konsumit?” shtoi ajo.
“Suedia dikur kishte një politikë zero tolerance ndaj drogës, por padyshim që keni parë një rritje në tregtinë e drogës dhe tregjet e paqëndrueshme të drogës.”
Pohimi i Barker se rritja e dhunës përkon me një rritje të krimeve të lidhura me drogën mbështetet nga një raport i vitit 2021 nga Këshilli Kombëtar Suedez për Parandalimin e Krimit (Brå), i cili shqyrtoi tendencat që datojnë që nga viti 2007.
Raporti thotë: “Përqindja e individëve të regjistruar si autorë të dyshuar ka rënë gjatë periudhës 2007–2018.
“Kjo është e vërtetë si në lidhje me të gjitha krimet e regjistruara, ashtu edhe në lidhje me shumicën e llojeve të veprave penale individuale të përfshira në studim. Është gjithashtu e vërtetë për të gjitha grupet e ekzaminuara, pavarësisht prejardhjes vendase dhe jo-vendase. Ka megjithatë një numër të vogël përjashtimesh nga ky trend i përgjithshëm, në rënie,” vëren raporti.
“Përqindja e individëve të regjistruar si shkelës të dyshuar të drogës është rritur në të gjitha grupet e ekzaminuara në raport.”
Megjithatë, raporti thekson gjithashtu: “Përqindja e regjistruar si të dyshuar në lidhje me veprat e vrasjes në tentativë dhe vrasjeve të kryera është rritur në mesin e personave të lindur në Suedi nga dy prindër jo vendas”.
Kjo sugjeron që ndërsa disa nga ata që emigruan në Suedi vetë mund të mos jenë ata që kryejnë më shumë krime, fëmijët e tyre janë të përfshirë.
Policia thotë se pjesa më e madhe e dhunës së fundit ishte për shkak të një bande droge të njohur si “Foxtrot” – e udhëhequr nga udhëheqësi famëkeq Rawa Majid
Armët
Një faktor tjetër që nxit dhunën në Suedi është fluksi i armëve në vend. Ndërsa Suedia në përgjithësi po bëhet më e sigurt, numri i armëve që hyjnë në kufijtë e saj po çon në mënyrë të pashmangshme në më shumë të shtëna. Poljarevius përshkroi llojin e armëve që po konfiskonte policia.
“Shumica e armëve që gjejmë janë armë të avancuara ushtarake: Kallshnikov ose pistoleta ushtarake nga ish-Jugosllavia ose ish-Bashkimi Sovjetik,” tha ai.
“Këto janë armët më të njohura sepse janë të besueshme, janë gjithmonë funksionale. Nuk duhet t’i pastroni shumë sepse janë shumë cilësore. Por ne gjithashtu shohim armë me gaz ose armë të llojeve të tjera. Ju mund t’i aktivizoni këto armë, dhe më pas ato bëhen armë vdekjeprurëse. Më pas ne kemi parë edhe armë 3D (të printuara). Kjo është një lloj i ri i armëve që prodhohen – armë kibernetike, mund t’i quani,” tha ai.
“Ata po përmirësohen dhe zhvillimi i tyre është i frikshëm. Në fillim mund t’i përdorje vetëm për një gjuajtje dhe më pas arma thyhej sepse kishte shumë materiale plastike. Tani ata po përdorin aliazhe dhe madje edhe pjesë çeliku, kështu që ju mund ta kombinoni atë me plastikë dhe lloje të tjera materialesh dhe këto armë janë të frikshme. Unë mendoj se ato do jenë edhe më të mira në të ardhmen,” shtoi ai.
Gerell theksoi se sot në Suedi, “ i ri 20-vjeçar tani ka shumë më pak gjasa të jetë viktimë e dhunës që kërkon kujdes spitalor sesa 10 vjet më parë.”
Megjithatë, ka pasur një rritje të madhe të numrit të të shtënave të regjistruara.
“Në të njëjtën kohë, ne kemi parë një rritje me 400% të numrit të të rinjve të qëlluar ose kanë qëlluar për vdekje,” tha ai.
“Ne kemi një popullsi të përgjithshme rinore që po bëhet më paqësore dhe më pak e dhunshme, dhe një nëngrup të vogël të popullatës sonë rinore që po vrasin njëri-tjetrin me armë në një shkallë shumë më të lartë se më parë.”
Kjo mbështetet nga shifrat në raportin e Brå, i cili tregoi se kishte 391 të shtëna në vitin 2022 (duke çuar në 62 viktima nga të shtënat atë vit) – një rritje e konsiderueshme nga viti 2017 kur pati 281 të shtëna.
Ismail Abdo, i njohur si ‘Strawberry’, thuhet se është ish-partneri në krim i Rawa Majid. Megjithatë, ata janë grindur që kur banda e Foxtrot u nda
Duke shpjeguar se si armë të tilla mbërrijnë në Suedi, Gerell tha se shumica e armëve vijnë në vend nga toka nga Evropa Lindore dhe Turqia, ose me traget nga Gjermania.
“Doganat tona nuk po kapin aq shumë armë, kështu që ka një lloj hendeku në njohuritë tona atje,” tha ai, duke sugjeruar që autoritetet nuk e kanë pamjen e plotë.
“Policia kap shumë më tepër armë sesa doganat, kështu që shumica e armëve – kur ato kapen nga autoritetet – janë tashmë në vend, që do të thotë se ne kemi më pak njohuri për rrugën e armëve sesa duhet të kishim.”
Ai tha se qeveria suedeze duhet ‘të punojë me vendet e tjera të Bashkimit Evropian për t’i detyruar ata të zbatojnë rregullat e armëve.’
“Për shembull,” tha ai, “Sllovakia ishte një eksportues i madh i armëve disa vite më parë, sepse ato lejuan që të shiteshin armë me aftësi të kufizuara dhe ato u aktivizuan lehtësisht. Ne kishim një tregtar armësh këtu afër Malmos, ku jam unë, i cili bleu 50 armë dhe një numër automatikësh “Scorpion”.” Ai tha se këto armë u riaktivizuan ‘dhe më pas ato u përdorën për vrasje në të gjithë Suedinë në vitet e ardhshme kështu që mund të bëhet më shumë punë për këtë për të pasur një rregullim më të mirë të armëve brenda BE-së.’
Ai tha gjithashtu se duhet të ketë më shumë kontroll të armëve në kufijtë e jashtëm të Bashkimit Evropian për të parandaluar hyrjen e armëve të tilla.
“Shumë armë po vijnë në zonën Shengen përmes Serbisë dhe Turqisë, për shembull, dhe nuk e di saktësisht se cilën rrugë ndjekin, por mund të jetë e mundur t’i ndalojmë në kufi, në Bashkimin Evropian,” ai tha.
Poljarevius e zgjeroi këtë, duke thënë se armët e zjarrit po vijnë në Suedi nga “ish-Jugosllavia: nga Serbia, Bosnja, Kroacia, Sllovenia. Ne gjithashtu gjejmë ndonjëherë Kallashnikovë rumunë. Por armët kimike, ato vijnë nga vende të tjera të BE-së, për shembull Spanja, Sllovakia ose Çekia, por ndonjëherë edhe nga Turqia.”
Barker ra dakord se duhet bërë më shumë për të ndaluar hyrjen e armëve në vend në radhë të parë, si një nga shumë hapat për të ndihmuar në trajtimin e dhunës dhe më shumë për të bërë për të gjurmuar armët.
“Le t’i heqim armët nga shoqëria,” tha ajo.
“Mund të ketë më shumë investime teknologjike në përpjekjen për të gjurmuar transportin e armëve përtej kufirit.”
Mashtrimi dhe krimi i organizuar
Poljarevius tha se ndërsa droga dhe armët ishin faktorë të rëndësishëm kontribues në dhunë, më i rëndësishmi ishin paratë. Në fund të fundit, tha ai, droga është vetëm një mënyrë për kriminelët për të fituar para. Një tjetër është mashtrimi.
“Ajo që shihni në rrugë se kjo është maja e ajsbergut,” tha ai.
“Kur shohim të shtëna, kur ata hedhin granata dore ndaj njëri-tjetrit ose hedhin në erë njëri-tjetrin me mjete shpërthyese, kjo është ajo që shihni. Por poshtë ka një ekonomi shumë të madhe kriminale. Nën të ju keni një sistem shumë të mirë të organizuar për IT dhe krimin kibernetik.”
Ai tha gjithashtu se poshtë është gjithçka, ka edhe diçka ‘për të cilën askush nuk dëshiron të flasë: korrupsioni’. Ai tha se bandat janë në gjendje të ‘infiltrohen në sektorë të caktuar – për shembull – agjentët e aksioneve, njerëz që mund t’ju japin një mundësi të mirë për të marrë para hua.
“Gjithashtu avokatët, mjekët dhe njerëzit si ata – ata janë njerëz me rëndësi strategjike që e bëjnë më të lehtë aftësinë për të kryer krime në mënyrën moderne.”
Ai shtoi: “Droga është një pjesë e kësaj veprimtarie të bandeve, por këtu në Suedi, ne mund të shohim se ekonomia kryesore për bandat kriminale nuk është droga, është mashtrimi. Mashtrimi është ai që i jep më shumë para bandave kriminale dhe krimit të organizuar.”
Poljarevius shpjegoi se bandat kanë gjetur mënyra për të shfrytëzuar shtetin e mirëqenies së Suedisë, që do të thotë se vendi po vendos para në llogaritë e kriminelëve që aplikojnë për ndihmë nga shteti, si për shembull ndihma mjekësore.
“Ne e quajmë këtë ndihmë mashtrim. jo i sjell miliarda korona krimit të organizuar.” – tha ai.
Një lloj tjetër quhet ‘mashtrim miqësor’ në të cilin një mashtrues do t’i kërkojë një të njohuri të marrë një kredi në emër të tij, përpara se t’i thotë bankës se kredia është hequr nga llogaria me mashtrim.
Në një rast, Poljarevius tha, “bandat kriminale e bënë këtë. Ata shkuan në Rivierën Franceze dhe ata luanin në kazino dhe ata jetuan si baronë atje, duke shpenzuar shumë para duke bërë fotografi me veten e tyre, duke jetuar në hotele shumë të bukur dhe duke përdorur Ferrari dhe ata bënë qejf dhe e publikuan gjithçka në Instagram.”
“Ne i mblodhëm të gjitha këto prova,” shtoi ai.
I pyetur se sa e vështirë është të godasësh këtë lloj krimi, Poljarevius tha: “Është shumë e vështirë për ne ta bëjmë këtë sepse kemi aftësi. Ne po bëjmë njëfarë progresi, por nuk po arrijmë nivelet që duam të arrijmë.
“Ne po fillojmë me inovacionin, aftësi të reja teknike si dronët, lloje të veçanta të deshifrimit të të dhënave për telefonat celularë. Por ne nuk mund të punojmë aq shpejt sa duam sepse kjo është një demokraci. Duhet të kesh kritere të veçanta që duhet të plotësosh. Ju duhet të shkoni në gjykatë. Por nga ana tjetër, ata nuk kanë fare rregulla.”
Ai tha se policia sheh përparim në formën e burgjeve të mbushura me të dyshuar dhe se shumë kriminelë janë përzënë jashtë Suedisë.
“Shumë krerë të rëndësishëm të bandave kanë frikë të humbasin jetën këtu ose të arrestohen,” tha ai, “kështu që shumë prej tyre kanë ikur nga Suedia.”
Megjithatë, ata janë ende në gjendje të operojnë nga jashtë me përfaqësuesit e tyre në rrugët e Suedisë duke kryer punën e tyre të pistë.
“Ata të gjithë po marrin vendime nga jashtë dhe më pas kanë ushtarët e tyre në Suedi të cilët po punojnë sipas urdhrave që marrin,” shtoi ai.
Zgjidhjet
Ndalimi i armëve në kufi, si dhe goditja e drogës dhe mashtrimit, është vetëm një nga disa zgjidhje të paraqitura nga ekspertët që mund të ndihmojnë në trajtimin e dhunës së bandave. Të gjithë pajtohen se nuk ka asnjë zgjidhje të vetme dhe të lehtë.
Një tjetër është të trajtohet rekrutimi i bandave dhe të financohen skemat që ndihmojnë adoleshentët dhe të rinjtë të largohen nga jeta e bandave dhe krimit. Policia thotë se bandat po rekrutojnë gjithnjë e më shumë të rinj të cenueshëm në një jetë kriminale nga shtëpitë e kujdesit – të njohur si Hem för vård eller boende, ose HVB.
“Ka shumë programe të terapisë konjitive të sjelljes që janë provuar se punojnë për të reduktuar krimin,” tha Gerell.
“Gjithashtu edhe ndërhyrjet në shkollë mund të jenë të mira. Në SHBA, ata kanë programe specifike në shkollë – mes 10-vjeçarëve, 20-vjeçarëve – për të frenuar rekrutimin në banda – dhe që mund të testohen në Suedi, kështu që ka gjëra që mund të bëhen dhe që mund të hulumtohet më tej.”
Gerell gjithashtu vuri në dukje masat e marra nga Danimarka kur fqinji i Suedisë po përballej gjithashtu me një plagë në rritje të dhunës së bandave – të tilla si rritja e dënimeve me burg për krimet e lidhura me bandat dhe burimet e policisë.
Ndërkohë, Baker është një avokate e fortë për integrim më të mirë dhe barazi ekonomike, duke argumentuar se kur njerëzit ndihen të përfshirë brenda një shoqërie në të cilën kontribuojnë dhe përfitojnë, ata kanë më pak gjasa t’i kthehen krimit.
“Unë mendoj se ka një çështje krimi dhe pastaj është integrimi,” tha ajo.
“Në një nivel praktik, do të ishte thjesht më shumë investim social në këto programe deradikalizimi, të cilat ne i kemi. Ose për njerëzit që duan të largohen nga bandat, programet janë atje. “Kjo është një gjë shumë e thjeshtë, për t’i dhënë vlerë një programi që funksionon, në një program që të rinjtë duan. Kjo funksionon në një nivel komuniteti në rritje të lidhjes dhe përkatësisë ndaj një lagjeje apo komuniteti lokal dhe vendit.”
Në lidhje me atë që qeveria aktuale po bën për të trajtuar dhunën, Gerell tha se “po bën më shumë nga ajo që bëri qeveria e mëparshme, Social Demokratët”.
“Qeveria e mëparshme gjithashtu u përqendruar kryesisht në më shumë polici, më shumë mjete për policinë dhe dënime më të gjata me burg, dhe qeveria e re po e dyfishon këtë. Megjithatë, të dyja qeveritë, dhe veçanërisht ajo e reja, nuk kanë arritur të vënë më shumë fokus ose theksim te parandalimi dhe se si mund t’i ndalojmë ata që tani janë tre ose pesë vjeç të bëhen kriminelë që qëllojnë dikë në 10 vjet,” tha ajo.
Një zgjidhje tjetër – e paraqitur nga Weimers dhe partia e tij Social Demokrate – është ndalimi i azilkërkuesve për t’i dhënë kohë Suedisë për të trajtuar çështjen e krimit të bandave.
“Ndalimi i emigracionit për azil do na jepte hapësirë për të filluar trajtimin e këtyre problemeve,” tha ai. “Do të thotë se fluksi i individëve në Suedi, të cilët mund të rekrutohen ose pasardhësit e tyre të rekrutohen nga këto banda, do të ndalet. Kjo është shumë e rëndësishme,” tha ai.
“Nëse shikoni statistikat, mund të shihni se prirja midis emigrantëve të brezit të parë është më e ulët kur bëhet fjalë për kryerjen e krimit sesa emigrantët e brezit të dytë. Pra, ne duhet të kuptojmë se ky problem afatgjatë, kështu që bërja e kësaj do kufizonte bazën e rekrutimit për bandat dhe pastaj sigurisht, pasi e kemi bërë këtë – ne duhet të ndryshojmë politikën e krimit dhe po e bëjmë me veprime shumë konkrete, si dyfishimi i dënimeve, dënimet për krimet që lidhen me dhunën e bandave dhe gjithashtu forcimi i policisë. Ndalimi i emigracionit për azil është vetëm fillimi. Atëherë duhet të merremi me problemin nga arena e brendshme”, shtoi ai.
Ndërkohë Adamson sugjeroi një zgjidhje tjetër: “Ttë heqësh dorë”.
Ai shpjegoi se çfarë mendon me “heqjen dorë nga përpjekja për të kuptuar dhe përpjekur për të gjetur gjuhën e përbashkët”.
“Mendoj se ndonjëherë është marrëzi dhe vërtet e panevojshme të përpiqesh të integrosh njerëzit nëse në radhë të parë nuk ka fare vlera të përbashkëta. Kur them se zgjidhja do ishte të heqësh dorë, atëherë dua të them se zgjidhja do të ishte t’i thuash këtij personi – për shembull, një islamisti apo një fashisti – do të thotë se ne mund të vijojmë të jetojmë, por ju nuk mund të jetoni këtu dhe ne thjesht nuk mund të jetojmë së bashku. Duhet të jetoni diku tjetër. Në qoftë se nuk ka një lloj vlere të përbashkët themelore paraprakisht, mendoj se është e kotë, naive dhe tepër optimiste të supozohet se multikulturalizmi funksionon, të supozohet se në fund do arrijmë të jetojmë në paqe në harmoni së bashku.”
Ndërkohë, njerëzit po bëhen të pandjeshëm ndaj problemit, tha Adamson.
“Përqindja e vrasjeve në Suedi po përshkallëzohet, deri në atë pikë sa kur e sheh atë në gazeta, mezi e vëren atë. E vërej që nuk e vërej”, pranoi ai.
“Është një gërryerje e mirësjelljes sonë, një gërryerje e interesit tonë të plotë për atë që po ndodh dhe po përkeqësohet.”
Për trajtimin e krimit, Poljarevius kishte një pikëpamje më optimiste.
Ai tha se ishte e rëndësishme të burgoseshin të gjithë kriminelët që kryejnë sulme të dhunshme, por edhe të ndërhyhej përpara se të mund të kryenin sulme vdekjeprurëse.
Ai tha gjithashtu se zgjidhjet si mbyllja e kufirit përfaqësojnë një “rrugë të lehtë për të dale nga spiralja e dhunës. Dhe nuk mund të përdorni zgjidhje të lehta për probleme komplekse, tha ai, duke bërë thirrje që qeveria dhe policia të jenë më inovative në qasjen e tyre.
“Duhet të socializosh të rinjtë herët që të kuptojnë sa e rrezikshme është të jesh kriminel: Çfarë mund të ndodhë? Sa prej këtyre djemve përfundojnë në burg? Sa përfundojnë pa punë, ose në punë shumë të këqija? Çfarë sjell e ardhmja? A është e ardhmja juaj të qenit 25 vjeç dhe më pas i vdekur – apo dëshironi të bëheni burrë një ditë?”
“Është një situatë shumë komplekse për t’u përballur, por është gjithashtu shumë e rëndësishme që ju duhet të jeni të drejtë ndaj kësaj situate të keqe. Duhet të ruani besimin se do të mbizotëroni në fund, pavarësisht vështirësive.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Daily Mail
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
