Në vitin 1992, Farid Fata bëri betimin e Hipokratit përpara Shoqatës Mjekësore Libaneze. Onkologu dhe hematologu u zotua të respektojnë parime të tilla si kujdesi ndaj pacientit, konfidencialiteti dhe angazhimi për të “mos bërë dëm”.
Rrugëtimi i Fata-s devijoi nga historitë e zakonshme të suksesit të mërgimtarëve libanezë që lulëzuan jashtë shtetit. Ai me të vërtetë hyri në histori, por, siç e përmblodhi prokurorja federale e Miçiganit, Barbara McQuade, ai u cilësua “mashtruesi më i madh në historinë” e Shteteve të Bashkuara.
“Në shumë mënyra, ai u konsiderua më i keq se (Bernie Madoff, financieri pas skemës “Ponzi” më të madhes në botë, i vlerësuar në 65 miliardë dollarë),” tha McQuad gjatë gjyqit të Fatas, “në faktin se ai dëmtoi jo vetëm llogaritë bankare të viktimave të tij, por edhe shëndetin e tyre”.
Si përfundoi pas hekurave dhe u dënua me burgim të përjetshëm mjeku i nderuar i Miçiganit?
Fata lindi në një familje greko-katolike në vitin 1965 në fshatin Kfarshima, rrethi Baabda.
Në vitin 1983, në mes të Luftës Civile 1975-90, ai filloi studimet e tij për mjekësi në Universitetin Saint Joseph (USJ), ku qëndroi për tre vjet përpara se të vazhdonte trajnimin e tij në Universitetin Libanez.
Pas diplomimit, Fata emigroi në SHBA për t’u specializuar në onkologji në vitin 1992.
Nga viti 1993 deri në vitin 1996, ai përfundoi specializimin në Maimonides Medical në Brooklyn. Më pas ai iu bashkua programit të specializimit hematologji-onkologji në Qendrën e njohur të Kancerit Memorial Sloan Kettering në Nju Jork, ku qëndroi deri në vitin 1999.
Në vitin 2000, Fata filloi rrugën e tij të karrierës si mjek në Qendrën Mjekësore Geisinger në Danville, Pensilvani. Ai vendosi të hapte klinikë e tij në Rochester Hills, Michigan, në 2003.
Perandoria mjekësore, fondacioni i bamirësisë
Fata nuk aspironte të bëhej thjesht një mjek si gjithë të tjerët në zemrën e Amerikës. Ai kishte ambicie të mëdha. Ai vendosi synimet e tij për t’u bërë një figurë e shquar në betejën kundër kancerit, jo vetëm në Michigan, por në mbarë vendin.
Ai krijoi shpejt një reputacion për veten e tij. Karizma dhe vetëmohimi i tij e bënë të dashur për pacientët e tij. Në harkun kohor të vetëm tetë viteve, ai themeloi me sukses shtatë klinika me emrin Onkologji Hematologjike në Michigan (MHO).
Përpjekjet e Fata-s për zgjerim ishin aq të jashtëzakonshme sa ai vazhdoi të themelonte Institutin e Rrezatimit të Miçiganit (MRI), i specializuar në radioterapi, një farmaci të brendshme të njohur si Vital Pharmacare (Vital) dhe një qendër testimi diagnostike të quajtur United Diagnostics.
Në pamje të parë, kjo qasje gjithëpërfshirëse për kujdesin ndaj pacientit mund të dukej joproblematike, por sistemi i vendosur ishte krijuar për të maksimizuar fitimet. Nëpërmjet kësaj strategjie moralisht të dyshimtë, Fata grumbulloi me shpejtësi pasuri të konsiderueshme. Së bashku me gruan e tij, Samar, dhe tre fëmijët e tyre, ai bleu një rezidencë luksoze 1.5 milionë dollarë në Oakland Township.
Ky ishte vetëm fillimi.
Në një shkëmbim email-esh me këshilltarin e tij financiar, që daton nga gushti i 2010-ës dhe i zbuluar nga hetimi i FBI-së që më vonë do të çonte në burgosjen e tij, Fata shkroi se “kishte nevojë për një nder”.
“Babai im ka një vilë shumë të mirë, të mobiluar plotësisht në Adma. “A mund ta kontaktoni atë dhe t’i hidhni një sy shtëpisë? Çmimi është 3 milionë dollarë. Më njoftoni nëse mund ta shihni shtëpinë. Cili është interesi ekonomik dhe tregu i pasurive të paluajtshme në Adma? A ka ndonjë vlerë ekonomike investimi në një shtëpi të tillë?, thuhet se ka shkruar Fata në email.
Madje, për të financuar projektin e tij të fundit, Fata u konsultua me këshilltarin e tij nëse ishte e mundur të siguronte fondet përmes fondacionit të tij, siç thuhet në dokumentet e FBI-së të cituara nga mediat amerikane. Dokumentet nuk tregojnë nëse ai e ka fituar përfundimisht këtë pronë.
Fata themeloi Fondacionin Fata në SHBA në vitin 2008, duke synuar të ofrojë donacione për entitete të veçanta bamirëse. Katër vjet më vonë, në shtator 2012, ai zgjeroi shtrirjen e fondacionit në Liban, duke krijuar zyrën e tij kryesore në Ballouneh të Kesrouanit.
Nëpërmjet petkut të mjekut, Fata arriti të ndërtonte një reputacion të fortë, të përforcuar nga puna e tij filantropike. Gjatë disa viteve, ai u përfshi vazhdimisht në listat e mjekëve më të mirë në rajon, siç njihet nga botimet lokale, duke përforcuar aftësinë e tij për të tërhequr pacientë dhe për të zgjeruar eksperiencën e trajtimit të rasteve.
Klinikat e tij ishin të mbushura vazhdimisht me pacientë. Bazuar në hetimin amerikan dhe dëshmitë e mbledhura, Fata arriti të akomodojë deri në 50 deri në 60 pacientë në ditë përmes takimeve tetë minutëshe të planifikuara me përpikëri. Disa pacientë treguan pritjet e e gjata deri në tetë orë para konsultës.
Gënjeshtër pas gënjeshtre
Suksesi i jashtëm zbuloi një të vërtetë më ogurzezë.
Gjatë gjithë gjyqit të tij, i cili filloi në vitin 2014, ai pranoi se ndoqi rrugëtimin “vetë-shkatërrues” të pushtetit dhe pasurisë, siç raportohet nga mediat amerikane.
Duke ndjekur jetesën e lartë, ai e konsideroi çdo mjet të justifikuar. Ai mashtronte pacientët, duke përshkruar kimioterapi kur ata thjesht kishin nevojë për vëzhgim. Të tjerët, ai i ndoqi me kimioterapi.
Anasjelltas, ai qëllimisht i dha pacientëve trajtime specifike që i ulnin shpenzimet e tij. Ai administroi me këmbëngulje trajtime për pacientët terminalë, pavarësisht mungesës së ndonjë përfitimi të dukshëm.
Ndërsa numri i pacientëve rritej, skema e tij lakmitare u bë gjithnjë e më e thellë.
“E dija se ishte e padobishme nga pikëpamja mjekësore,” pranoi ai gjatë seancës dëgjimore, duke shtuar se i vinte “shumë turp” për atë që kishte bërë.
Lakmia e shtyu atë të administronte më shumë se 9,000 infuzione ose injeksione të tepërta nga ana mjekësore – të gjitha potencialisht të dëmshme, madje edhe vdekjeprurëse – në jo më pak se 553 pacientë midis 2007 dhe 2013.
Raporti i hetimit zbuloi se arsyeja e vetme për këto veprime ishte pasurimi personal.
Një ekspert mjekësor i cituar në hetim deklaroi se onkologu mesatarisht bleu 1.5 milionë dollarë barna në vit. Tre mjekë të MHO-së shpenzonin 45 milionë dollarë në vit për mjekim.
Për të shmangur dyshimet, Fata mashtroi ata që e rrethonin duke pretenduar se trajtimet e tij ishin pjesë e një protokolli revolucionar “evropian” ose “francez”.
Pas arrestimit, ai shkoi aq larg sa falsifikoi një dokument mjekësor që synonte të vërtetonte efektivitetin e përdorimit jokonvencional të një prej barnave në arsenalin e tij.
Qasja përfshinte nënshtrimin e pacientëve të tij ndaj atyre që ai i quajti seancat e kimioterapisë “mirëmbajtëse” – të dizajnuara për të justifikuar administrimin e dozave shtesë të ilaçeve.
Për të parandaluar që pacientët e tij të kërkonin një mendim të dytë për diagnozat e tij, Fata ruante me kujdes të dhënat e tyre mjekësore.
“Shtëpia prej letre” u shemb
Deri në vitin 2007, mjeku “fërkoi krahët” me elitat libaneze dhe amerikane të komunitetit të tij. Ai shquhej për bujarinë e tij ndaj kishës Melkite në Warren, jo shumë larg rezidencës së tij, e cila shërbente si vend grumbullimi për bashkatdhetarët e tij. Rënia e tij ishte e pashmangshme.
Atë vit, Maggie Dorsey, e cila i ishte nënshtruar kimioterapisë për shtatë muaj, u trondit kur mësoi se, ndryshe nga diagnoza e Fatës, ajo nuk kishte fare kancer.
Ajo e zbuloi të vërtetën gjatë qëndrimit në spital ku u shtrua për efektet e rënda anësore që pësoi nga kimioterapia. Dy vjet më vonë, ajo bëri një ankesë kundër Fatës. Çështja u zgjidh jashtë gjykatës, pa u pranuar nga mjeku as shkelja më e vogël.
Dëmi është bërë. Dorsey vuante nga osteoporoza e rëndë dhe neuropatia e dhimbshme.
“Unë jam duke marrë shumë ilaçe dhe, edhe me çdo gjë që marr, më jep lehtësim të mjaftueshëm sa të mos çmendem apo të qaj vazhdimisht,” i tha ajo prokurorit gjatë gjyqit të vitit 2014.
Pas këtij flamuri të kuq fillestar, Fata pati mundësinë të ndalonte aktivitetet e tij mashtruese dhe të rrezikshme. Por, ai nuk e bëri.
Një infermiere me përvojë, e cila kishte marrë një ofertë pune në vitin 2010, kaloi një ditë duke vëzhguar procedurat në një nga klinikat e tij. Ajo vëzhgoi praktika që bien ndesh me protokollet standarde të ndjekura nga onkologët.
Motivi kryesor pas këtyre praktikave ishte kohëzgjatja e trajtimit të pacientit, tha ajo, vetëm për të administruar doza më të larta mjekimi. Kur ajo ngriti shqetësimet e saj me eprorët e saj, ata thanë se nuk kishte asnjë shkelje.
Vetëm tre vjet më vonë, në verën e vitit 2013, Fata filloi të përballej me kontrollet.
Monica Flagg, një paciente që ai kishte diagnostikuar me kancer, e cila sapo kishte filluar raundin e parë të kimioterapisë, theu këmbën e saj ndërsa po dilte nga klinika.
Ajo u shtrua në spital për operacion. Rastësisht, Fata në atë kohë ishte me pushime në Liban.
Përgjegjëse për kujdesin e saj vijues në spitalin pritës ishte Soe Maunglay, një onkologe e re nga MHO. Gjatë një rishikimi rutinë të testeve dhe të dhënave të pacientit, ai mbeti i habitur.
“Ajo jo vetëm që nuk kishte kancer,” tregon raporti i prokurorit” por Soe Maunglay e këshilloi atë që të ‘ikte’ prej [Farid] Fatas.
Kjo e shtyu Maunglay të gërmonte në të dhënat e tjera të pacientëve MHO, ku ai zbuloi raste të shumta të sjelljes joetike.
Në të njëjtën kohë, punonjësi i MHO George Karadsheh filloi hetimin e tij.
Ai foli me Maunglay, i cili e referoi në rastet specifike që kishte parë. Ai i paraqiti gjetjet e tij në zyrën e FBI-së në Detroit dhe paraqiti një ankesë kundër Fata-s në fillim të gushtit 2013.
Fata u arrestua më 6 gusht të atij viti. Deri atëherë, ai kishte trajtuar tashmë mbi 16,000 pacientë dhe ende po trajtonte 1,700 të tjerë.
Dy vjet më vonë, më 10 korrik 2015, ai u dënua për diagnoza të rreme dhe përshkrim të trajtimeve të panevojshme, me qëllim që të pasurohej duke mashtruar kompanitë amerikane të sigurimeve.
Ai u dënua për 16 akuza, duke përfshirë, 13 për mashtrim në kujdesin shëndetësor. Ndërkohë, shtypi amerikan raportoi se gruaja e tij, Samar, shefja financiare e MHO, kishte ikur nga SHBA për në Liban me tre fëmijët e tyre. Thuhet se mashtrimi u ka kushtuar kompanive të sigurimit rreth 35 milionë dollarë.
Për “dëmin e shkaktuar ndaj viktimave të tij”, “krejtësisht në interesin e tij”, prokurori McQuade kërkoi që Fata të merrte dënimin maksimal prej 175 vjet burg, 25 vjet më shumë se dënimi i dhënë për Bernie Madoff.
Në fund Fata u dënua me 45 vjet burg, me kusht që t’u jepte 17.6 milionë dollarë dëmshpërblim për ish-pacientët e tij dhe familjet e tyre. Kjo shumë u rregullua më pas në afro 26.5 milionë dollarë.
Të gjitha ankimimet e shumta gjyqësore të Fatas deri më tani janë refuzuar. Kërkesa më e fundit, e datës 23 shkurt 2021, mbetet pa përgjigje. Fata nuk do të mund të lirohet deri në vitin 2050, atëherë ai do të jetë 85 vjeç. Ai potencialisht mund të përballet me ankesa ligjore shtesë në atë moment.
VINI RE: Artikulli është marrë nga L’Orient Today në gjuhën angleze, përshtatur në shqip nga Hashtag.al
