Në Ministrinë e Jashtme të Gjermanisë, diplomatët po përpiqen të përgatiten për një skenar që shumë prej kohësh e kishin menduar të pabesueshëm: kthimin e Donald Trumpit në Shtëpinë e Bardhë, një ngjarje që mund të ketë pasoja të pallogaritshme për Gjermaninë dhe pozitata e saj në botë.
Zyrtarë nga ministria që mbulojnë Amerikën e Veriut, Stafi i saj i Planifikimit të Politikave, zyra e Koordinatorit për Bashkëpunimin Transatlantik dhe ambasada gjermane në Uashington kanë formuar një lloj grupi joformal krize për të diskutuar se çfarë do thotë për Gjermaninë një fitore e Trumpit në zgjedhjet presidenciale të 5 nëntorit në SHBA dhe si duhet të reagojë Berlini.
Zhvillimi më i fundit në axhendën e grupit: Vendimi i Presidentit Biden të dielën për të hequr dorë nga kandidatura e tij për rizgjedhje, pas javëve të presionit nga demokratët e lartë dhe miratimi i zëvendëspresidentes Kamala Harris për ta pasuar atë.
Michael Link, koordinatori transatlantik i Gjermanisë, i cili është anëtar i grupit të krizës, thotë se masa është një ndryshim i mundshëm i lojës.
“Ajo rihap garën për presidencën dhe shton një dinamikë thelbësisht të ndryshme në fushatën zgjedhore,” shton ai.
Megjithatë, shumë në Gjermani pyesin se sa ndikim do ketë tërheqja e Bidenit nga gara, duke pasur parasysh mënyrën se si sondazhet kanë lëvizur javët e fundit. Si rezultat, ata po vijojnë të përgatiten për një fitore të Trumpit, një perspektivë që frymëzon shqetësim të thellë në Berlin.
Gjermania po përgatitet për kthimin e një presidenti me një politikë ekonomike “Amerika a para” edhe më proteksioniste, sesa gjatë mandatit të tij të parë, duke përfshirë një kërcënim për të vendosur një tarifë 10 për qind për të gjitha importet, një veprim që mund të shkaktojë dëme të mëdha në ekonominë gjermane të orientuar nga eksporti.
Ankthi u shtua javën e kaluar kur Trump zgjodhi JD Vance si zëvendëspresidentin e tij – një nacionalist ekonomik që është thellësisht skeptik ndaj globalizimit, NATO-s dhe mbështetjes së SHBA-së për Ukrainën.
“Ai ka të njëjtën përbuzje për Gjermaninë dhe BE-në si Trump por është edhe më izolues se ai”, thotë Nils Schmid, zëdhënës i politikës së jashtme për Social Demokratët (SPD) në pushtet në Gjermani.
“Ai është gjithashtu më radikal se Trump në dëshirën e tij për të pezulluar të gjithë ndihmën e mëtejshme ushtarake të SHBA-ve për Ukrainën.”
Gjermania tashmë është gjithnjë e më e vetme në botë. Në lindje ajo përballet me një Rusi revizioniste dhe ekspansioniste, e cila, thonë zyrtarët në Berlin, mund të sulmojë një shtet anëtar të NATO-s brenda një dekade. Fqinji i saj perëndimor dhe aleati më i ngushtë Franca është zhytur në pasiguri politike pasi zgjedhjet e parakohshme sollën një parlament të varur që ka dobësuar presidentin Emmanuel Macron.
Tani ajo përballet me perspektivën që figura të larta në një administratë të re në Uashington mund të dëshirojnë të fillojnë të tërheqin disa nga garancitë e sigurisë që kanë mbështetur stabilitetin e Evropës që nga formimi i NATO-s në vitin 1949.
“Do na duhen vite për t’u përshtatur me këtë, nëpërmjet riarmatimit përmes ripajisjes së ushtrive tona”, thotë një zyrtar i lartë gjerman.
“Dhe ekziston rreziku që ndërkohë ne do të jemi më të prekshëm ndaj destabilizimit rus.”
Për Christoph Heusgen, këshilltar i politikës së jashtme i ish-kancelares Angela Merkel, Gjermania rrezikon të bllokohet në një paralizë që bart rrezik shkatërrimi, nga e cila duhet të dalë shpejt.
“Ne nuk mund të jemi thjesht një shenjëstër “, thotë Heusgen, i cili tani është kreu i Konferencës së Sigurisë së Mynihut.
“Ne duhet të bëjmë detyrat tona të shtëpisë.”
Për muaj të tërë, zyrtarët në Berlin mbajtën shpresën se presidenti amerikan Joe Biden, i cili është dëshmuar si një aleat i besueshëm, do fitonte një mandat të dytë. Kjo shpresë u zbeh pas paraqitjes së tij katastrofike në debatin televiziv të muajit të kaluar me Trump, megjithëse zyrtarët e lartë vijuan të lavdërojnë mprehtësinë dhe aftësinë drejtuese.
Vëzhguesit thonë se Gjermanisë i është dashur shumë kohë për të pranuar rritjen e mundësisë së kthimit të Trump.
“Për një kohë të gjatë ekzistonte një vijë mohimi,” thotë Cathryn Clüver Ashbrook, këshilltare e lartë në Bertelsmann Stiftung, një institut jofitimprurës, i cili i ka informuar deputetët gjermanë se çfarë mund të thotë nën një presidencë të re të Trumpit.
“Por është bërë shumë më serioze në javët e fundit. Ata madje kanë filluar të hartojnë një plan për një skenar ku Trump hërryen demokracinë amerikane dhe ndarjen e pushteteve.”
Ndërkohë, që nga pranvera, një njësi e Ministrisë gjermane të Ekonomisë është përpjekur të llogarisë ndikimin e tarifave të mundshme të Trumpit dhe të rishqyrtojë zinxhirët e furnizimit të vendit për të zëvendësuar potencialisht produktet e teknologjisë së lartë dhe lëndët e para të SHBA-së.
Disa zyrtarë në Berlin mendojnë se një administratë Trump-Vance nuk do sillte një shkëputje radikale me politikën e jashtme të Bidenit dhe se ajo do mbetet e përkushtuar ndaj aleancave tradicionale të Amerikës. Por shumica janë dakord që vëmendja e SHBA-së do zhvendoset nga Evropa në Azi, duke i lënë Gjermanisë barrën të marrë një rol më të madh udhëheqës në fqinjësinë e saj.
Kjo mund të jetë shumë për t’u kërkuar nga Olaf Scholz, duke qenë se ai është një kancelar i dobët që përballet me një koalicion të vështirë mes socialdemokratëve, të gjelbërve dhe liberalëve, të cilët duken të kapur në grindje të vijueshme të brendshme.
“Pavarësisht sfidave të mëdha gjeopolitike me të cilat përballet Evropa, qeveria gjermane është kryesisht e përqendruar në zgjidhjen e çështjeve të veta dhe në përpjekjen për të mbajtur të bashkuar këtë koalicion”, thotë Clüver Ashbrook.
Gjatë mandatit të parë presidencial të Trump, Gjermania ishte një nga thasët e tij të preferuar të boksit.
Nëpërmjet ambasadorit të tij në Berlin, Richard Grenell – i shpallur gjerësisht si Sekretar i ardhshëm i Shtetit nën Presidentin e rizgjedhur Tump – ai sulmoi në mënyrë rutinore Berlinin për varësinë e tij energjetike nga Rusia dhe dështimin e tij për të shpenzuar 2 për qind të PBB-së së tij për mbrojtjen, objektivi i vendosur në një samit të NATO-s në vitin 2014, të cilin kancelarja Angela Merkel nuk e përmbushi kurrë.
Kur ajo vizitoi Trumpin në Uashington, pak pasi ai mori detyrën, ai i tha asaj: “Angela, ti je e mrekullueshme, por më ke borxh një trilion dollarë”.
Trump në mandatin e tij të parë vendosi tarifa ndëshkuese për importet e çelikut dhe aluminit nga BE-ja dhe gjithashtu kërcënoi me më shumë tarifa për importet e automjeteve, një veprim që do kishte sjellë katastrofë për industrinë gjermane të makinave.
Një ankth ekzistencial u përhap në Berlin. Trump dukej se po sulmonte vetë themelet e modelit të suksesshëm të biznesit të Gjermanisë dhe mirëqenien e saj të pasluftës – eksporte të forta, kufij të hapur dhe tregti të lirë, të gjitha të kultivuara nën ombrellën e sigurisë të ofruar nga SHBA-ja.
Por vitet e fundit, Gjermania është përpjekur të rregullojë shumë nga çështjet për të cilat Trump e kritikoi atë – në një përpjekje për të zbutur armiqësinë e tij ndaj Berlinit, thonë ekspertët.
Në vazhdën e pushtimit të Ukrainës nga Vladimir Putin në vitin 2022, importet e tij të gazit rus u pakësuan dhe ajo gjeti shpejt furnizime zëvendësuese, duke përfshirë sasi të mëdha të gazit natyror të lëngshëm nga SHBA-ja.
Gjermania gjithashtu përshtati politikën e saj ndaj Kinës, të cilën zyrtarët amerikanë e kishin tallur prej kohësh si shumë të besueshme dhe naive. Duke pasqyruar skepticizmin e ri, Berlini në fillim të këtij muaji urdhëroi kompanitë e telekomunikacionit të heqin të gjithë përbërësit kinezë nga objektet “thelbësore” në rrjetin e tij vendas 5G deri në vitin 2026.
“Ne jemi në pozita shumë më të mira për sa i përket Kinës tani,” thotë Schmid i SPD.
“Ne kemi miratuar masa kundër Huaëei-t dhe po e rrezikojmë marrëdhënien tonë me Pekinin, siç po e rrezikon edhe BE-ja”.
Ekonomia është gjithashtu më mirë e mbrojtur kundër një lufte tregtare potenciale të iniciuar nga SHBA-ja, shton Schmid, me një “politikë industriale aktive dhe subvencione për fabrikat e baterive dhe prodhimin e mikroçipëve” që po forcojnë autonominë strategjike të Gjermanisë dhe BE-së.
Në veçanti, Gjermania ka kërkuar të kundërshtojë akuzat se po përfiton qyl nga garancitë e sigurisë amerikane – një çështje që debatua nga Vance gjatë fjalimit të tij në Konventën Republikane në Milëaukee javën e kaluar, ku ai tha se “nuk do ketë më fitime qyl për kombet që tradhtojnë bujarinë e taksapaguesve amerikanë”.
Gjermania ka kërkuar ta bëjë këtë duke marrë një rol më proaktiv në mbrojtjen evropiane.
“Ne kemi një përgjegjësi të caktuar – për shkak të pozicionit tonë gjeografik, madhësisë së popullsisë dhe ekonomisë sonë. Dhe ne po tregojmë se jemi në gjendje ta mbajmë mbi supe atë përgjegjësi, veçanërisht në lidhje me Ukrainën”, thotë Link, koordinatori transatlantik.
Ndryshimi në qëndrimin ushtarak të Gjermanisë – i shkaktuar nga lufta e Rusisë në Ukrainë që Scholz e përshkroi si një “pikë e madhe kthese” u ka bërë përshtypje aleatëve të saj.
Berlini ka nisur të fuqizojë ushtrinë me një fond të ri investimi prej 100 miliardë eurosh dhe këtë vit më në fund arriti objektivin e shpenzimeve të NATO-s prej 2 për qind. Në fillim të këtij muaji Scholz tha se Gjermania do rrisë buxhetin e saj të mbrojtjes, nga 53.3 miliardë euro në 2025 në 80 miliardë euro deri në vitin 2028.
Gjermania do vendosë gjithashtu një brigadë prej 5,000 ushtarësh në Lituani, dislokimi i saj i parë i huaj i përhershëm që nga Lufta e Dytë Botërore dhe ka premtuar të sigurojë NATO-n me 35,000 trupa nga viti i ardhshëm për të rritur forcën mbrojtëse të aleancës. Vendi ka blerë gjithashtu 35 avionë luftarakë F-35 dhe 60 helikopterë Chinook nga SHBA – ndoshta me shpresën për të fituar zemrën e një presidenti të ardhshëm Trump.
Për më tepër, Gjermania është bashkuar me Francën, Italinë dhe Poloninë për të zhvilluar një raketë të re e “goditje me saktësi të lartë” me një rreze veprimi prej më shumë se 500 km, pjesë e përpjekjeve për të mbushur një boshllëk në arsenalet evropiane të zbrazura nga lufta në Ukrainë.
Derisa raketa e re të prodhohet, SHBA-ja është zotuar të vendosë raketa lundruese Tomahawk në Gjermani me një gamë shumë më të madhe se armët e tanishme me bazë tokësore në Evropë, një vendim që zyrtarët gjermanë janë të bindur se Trump nuk do e ndryshojë.
Gjermania po bën gjithashtu më shumë për të mbështetur Ukrainën, sikur po përgatitet për një kohë kur një president i ardhshëm Trump të pakësojë ndihmën për vendin.
Një strukturë e re e NATO-s e shpallur këtë muaj, Ndihma dhe Trajnimi i Sigurisë së NATO-s për Ukrainën, do ngrihet në qytetin qendror gjerman të Wiesbaden për të mbikëqyrur stërvitjen e ushtarëve ukrainas; të ndihmojë zhvillimin afatgjatë të ushtrisë së saj; dhe të bashkërendojë, transferojë dhe riparojë armët e dhuruara nga perëndimi.
“Kjo tregon se sa e rëndësishme është Gjermania kur bëhet fjalë për çuarjen përpara të të gjitha veprimtarive tona të ndryshme mbështetëse për Ukrainën,” tha Scholz.
Megjithatë, ka shumë që vënë në dyshim nëse politika gjermane e sigurisë ka ndryshuar vërtet kaq shumë.
“Kjo qasje e premtimit të një kohe të madhe kthese dhe më pas vijimit si normalisht ka arritur kufijtë e saj objektivë,” thotë Friedrich Merz, kreu i opozitës Kristian Demokrate (CDU).
“Thjesht nuk funksionon.”
Kritikët e Scholz-it vënë në dukje një marrëveshje të fundit mbi buxhetin e vitit 2025 që tërboi shumë në ushtri. Boris Pistorius, ministri i Mbrojtjes, kishte kërkuar 6.7 miliardë euro shpenzime shtesë ushtarake dhe mori vetëm 1.2 miliardë euro.
Ekspertët e sigurisë kanë mbetur gjithashtu të inatosur nga mungesa e hollësive se si do financohen shpenzimet e ardhshme ushtarake.
“Qeveria thotë se buxheti i mbrojtjes do duhet të rritet me 25-30 miliardë euro nga viti 2028, por ka shmangur shpjegimin se si e arrijmë këtë”, thotë Heusgen.
“Në thelb thuhet se është një problem për qeverinë pasardhëse. Ata nuk guxojnë t’i afrohen problemmit.”
Pavarësisht se kush i fiton zgjedhjet në SHBA këtë vit, thotë Merz, Gjermania dhe Evropa “do duhet të bëjnë shumë më tepër për mbrojtjen tonë”.
“Rreth 63 për qind e buxhetit të NATO-s paguhet nga Amerika, 27 për qind nga vendet anëtare të BE-së,” thotë Merz, i cili sondazhet sugjerojnë se mund të pasojë Scholz-in si kancelar vitin e ardhshëm.
“Është e qartë prej vitesh që një çekuilibër i tillë është i paqëndrueshëm. Dhe tani na duhet të përballemi me realitetin.”
Vance preku të njëjtin argument gjatë një paneli diskutimi në Konferencën e Sigurisë në Mynih në shkurt. Arritja e objektivit të Berlinit prej 2 për qind ishte shumë mirë, argumentoi ai, por “sa brigada tankesh mund të hedhë në betejë Gjermania nesër? Ndoshta një.”
“Kuverta e sigurisë amerikane ka lejuar që siguria evropiane të atrofizohet”, u tha ai delegatëve të konferencës.
Shumë nga kritikët e Scholz-it gjithashtu dyshojnë nëse Gjermania mund të marrë një rol udhëheqës në Ukrainë nëse Trump kthehet në Shtëpinë e Bardhë. Disa aleatë janë zhgënjyer nga mospërputhja e Scholz-it mbi furnizimet me armë në Kiev dhe kundërshtimi i tij për të ofruar avionë luftarakë ose raketa lundruese Taurus.
“Unë mendoj se Gjermania ka dështuar, nuk ka arritur të përmbushë potencialin e saj,” thotë Heusgen. “Ndërsa dalëngadalë është bërë furnizuesi i dytë më i madh i ndihmës ushtarake për Ukrainën, qasja e saj ka qenë shpesh reaktive. Ju e patë atë me furnizimet me armë në Ukrainë, ajo zakonisht thoshte jo dhe më pas ndryshoi mendje.”
Përtej investimit në mbrojtje dhe një qasjeje të re ndaj Kinës, ka mënyra të tjera se si Gjermania është përgatitur për ardhjene e Trump.
Ministrat kanë investuar përpjekje të mëdha për të ushqyer lidhjet me republikanët kryesorë, të cilët mund të kenë ndikim mbi një Shtëpi të Bardhë të ardhshme të Trumpit – ose që mund të moderonin tendencat e tij më izoluese.
Link, i cili është përgjegjës për kultivimin e marrëdhënieve transatlantike, ka kaluar dy vitet e fundit duke udhëtuar në shtetet e udhëhequra nga republikanët, duke takuar guvernatorët dhe senatorët “dhe duke u përpjekur të kuptojë se cilat janë interesat tona të përbashkëta”.
Fokusi i tij ka qenë në shtete si Teksasi dhe Xhorxhia ku kompanitë gjermane kanë bërë investime të mëdha.
“Ndërsa shumë prej këtyre guvernatorëve republikanë mbështesin Trumpin, ata në fund të fundit kujdesen para së gjithash për shtetet e tyre dhe asnjëri prej tyre nuk dëshiron një luftë tregtare me Evropën,” thotë ai.
Konservatorët gjermanë gjithashtu duan të tregojnë se sa të përbashkëta kanë me Trumpin. Jens Spahn, një deputet i rëndësishëm kristiandemokrat dhe ish-ministër i Shëndetësisë, rendit ngjashmëritë: shumica e partive kryesore në Gjermani bien dakord me Trumpin për nevojën për të frenuar Kinën, për të çrrënjosur praktikat e padrejta tregtare, për të parandaluar Iranin të blejë një bombë bërthamore, për të mbrojtur të drejtën e Izraelit për të ekzistuar dhe për kufizimin e emigracionit të parregullt.
“Këto janë të gjitha çështje që na shqetësojnë gjithashtu,” thotë Spahn, duke folur për Financial Times gjatë një vizite në Konventën Republikane.
“Dhe ato janë të gjitha gjërat për të cilat ne mund të punojmë me qeverinë e ardhshme të SHBA, së bashku me miqtë tanë në Evropë.”
Spahn pranon se qeveria Scholz po bën një punë të mirë për t’iu afruar republikanëve.
“Por ata e bëjnë këtë në një mënyrë mjaft të ndrojtur,” thotë ai.
“Përshtypja ime është se asnjëri prej tyre nuk dëshiron të shihet me republikanët.”
Ai gjithashtu kritikon Scholz-in për mbështetjen e Bidenit deri në fund dhe se nuk e telefonoi Trumpin pas tentativës së fundit për ta vrarë, siç bënë Justin Trudeau i Kanadasë dhe Sir Keir Starmer i Mbretërisë së Bashkuar, megjithëse ai e dënoi publikisht sulmin.
“Nuk është në interesin kombëtar të Gjermanisë që kancelari të angazhohet kaq qartë në krah të një kandidati,” shton Spahn.
Vetë Scholz po tregon një qëndrim të guximshme ndaj gjasave në rritje që Trump të fitojë zgjedhjet. I pyetur në samitin e NATO-s në fillim të këtij muaji nëse ai ishte i shqetësuar për atë që do të thoshte kjo për të ardhmen e aleancës transatlantike, ai tha se një burim kryesor i forcës së NATO-s ishte se anëtarët e saj ishin demokraci të dala nga zgjedhje të ndershme.
“Stabiliteti dhe qëllimi i veprimtarisë së NATO-s nuk do rrezikohen nga një ndryshim i qeverisë aty-këtu”, shtoi ai.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Financial Times
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
