Kontinenti në tërësi është ende shumë i varur nga gazi rus, pavarësisht se pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës nga Moska është në vitin e tretë të tij.
Megjithë dy vjet e gjysmë të luftës së Rusisë në Ukrainë, një sërë sanksionesh dhe garanci të përsëritura nga BE dhe vende të veçanta evropiane se ata e mbështesin plotësisht Kievin kundër pushtimit të Moskës, gazi rus vazhdon të rrjedhë në kontinent.
Edhe pse Ukraina vazhdon me inkursionin e saj në rajonin Kursk të Rusisë, i cili përmban një stacion matës gazi në qytetin e Sudzha, gjërat nuk kanë pushuar dhe shumë po pyesin pse.
Qyteti është i rëndësishëm sepse gazi natyror rrjedh përmes tij nga Siberia perëndimore, përmes Ukrainës dhe më pas në BE përmes Austrisë, Hungarisë dhe Sllovakisë, ku prodhon energji elektrike dhe ngroh shtëpitë.
Kontrolli aktual mbi stacionin në Sudzha është i vështirë për t’u verifikuar për shkak të sekretit ushtarak dhe mungesës së aksesit për vëzhguesit ose gazetarët. Sido që të jetë, gazi ende rrjedh në Evropë pasi Ukraina nuk e ka bllokuar kurrë atë në sistemet e saj të tubacioneve gjatë gjithë luftës.
Të martën, 42.4 milionë metra kub gaz ishin planifikuar të kalonin përmes stacionit Sudzha, sipas operatorit të sistemit të transmetimit të gazit të Ukrainës. Kjo është afërsisht në përputhje me mesataren për 30 ditët e fundit.
Para luftës, Kievi dhe Moska ranë dakord për një marrëveshje pesëvjeçare, sipas së cilës Rusia ra dakord të dërgonte sasi të caktuara të gazit përmes sistemit të tubacioneve të Ukrainës – të ndërtuara kur të dy vendet ishin pjesë e Bashkimit Sovjetik – në Evropë.
Kompania energjetike me shumicë ruse, Gazprom, fiton para nga gazi dhe Ukraina mbledh tarifat e tranzitit.
Kjo marrëveshje përfundon në fund të vitit dhe ministri i energjisë i Ukrainës, German Galushchenko, ka thënë se vendi nuk ka ndërmend ta zgjasë atë.
Rusia mbyll rubinetin
Rusia furnizonte rreth 40% të gazit natyror të Evropës përpara se të fillonte pushtimin e saj në shkallë të plotë në shkurt 2022, duke e dërguar atë nëpërmjet tubacioneve nën Detin Baltik (Rrjedha e Veriut), Bjellorusisë dhe Polonia, Ukraina dhe Rrjedha Turke nën Detin e Zi përmes Turqisë në Bullgari.
Kur shpërtheu lufta, Kremlini ndërpreu shumicën e furnizimeve përmes tubacioneve Baltik dhe Bjellorusi-Poloni, duke përmendur mosmarrëveshjet mbi një kërkesë për pagesë në rubla.
Nord Stream u hodh në erë në një akt sabotimi, por detajet e sulmit mbeten të paqarta – së fundmi, një raport i medias amerikane pretendon se Ukraina qëndronte pas sulmit dhe autoritetet gjermane kanë lëshuar një urdhër arresti për një shtetas ukrainas si pjesë e hetimeve të tyre për këtë çështje.
Megjithatë, Kievi mohon çdo përfshirje dhe ka fajësuar në mënyrë rutinore Rusinë. Moska në vend të kësaj pretendon se Shtetet e Bashkuara i organizuan sulmet, gjë që Uashingtoni e mohon.
Pavarësisht, ndërprerja e furnizimeve ruse shkaktoi një krizë energjetike në Evropë. Gjermanisë iu desh të shpenzonte miliarda euro për të ngritur terminale lundrues për të importuar gaz natyror të lëngshëm që vjen me anije, jo me tubacion.Konsumatorët u detyruan të ulnin ndërsa çmimet u rritën, me Norvegjinë dhe SHBA-në që ndërhynë për të mbushur boshllëkun e gazit në Evropë, duke u bërë dy furnizuesit më të mëdhenj.
Evropa e shikoi ndërprerjen ruse si shantazh të energjisë dhe ka përshkruar planet për të eliminuar plotësisht importet e gazit rus deri në vitin 2027.
Joshja e gazit rus vazhdon
Megjithatë, Evropa kurrë nuk e ndaloi plotësisht gazin rus – edhe pse paratë që Moska fiton prej tij mbështesin buxhetin e shtetit të Kremlinit, ndihmojnë në mbështetjen e monedhës rubla dhe në fund financojnë makinerinë e luftës.
Është një dëshmi se sa e varur ishte Evropa nga energjia ruse – dhe, në një masë më të vogël, është ende. Rreth 3% e importeve të gazit në Evropë rrjedhin përmes Sudzha, pjesë e afërsisht 15% e importeve që erdhën nga Rusia vitin e kaluar.
Por Evropa mbetet në ankth për furnizimin e saj me energji, duke qenë se ajo është një importuese e energjisë dhe sapo pësoi një shpërthim inflacioni të shkaktuar nga çmimet e larta të energjisë. Rrjedhat e Sudzhës janë më të mëdha për Austrinë, Sllovakinë dhe Hungarinë, të cilët do të duhet të organizojnë furnizime të reja.
Bashkimi Evropian ka dalë me një plan për t’i dhënë fund importeve të lëndëve djegëse fosile ruse deri në vitin 2027, por progresi ka qenë i pabarabartë kohët e fundit në të gjitha vendet anëtare.
Austria rriti importet e saj të gazit rus nga 80% në 98% gjatë dy viteve të fundit. Ndërsa Italia ka shkurtuar importet e drejtpërdrejta, ajo ende merr gaz me origjinë ruse përmes Austrisë.
Evropa gjithashtu vazhdon të importojë gaz të lëngshëm, i cili përbënte 6% të importeve vitin e kaluar. Të dhënat e tregtisë tregojnë se dërgesat e gazit natyror të lëngshëm (LNG) në Francë janë më shumë se dyfishuar në gjysmën e parë të këtij viti.
Ndërkohë, anëtarët e BE-së, Rumania dhe Hungaria, kanë bërë marrëveshje gazi me Turqinë, e cila importon gaz nga Rusia.
Armida van Rijd, studiuese e lartë në Institutin Mbretëror të Çështjeve Ndërkombëtare në Londër, tha se “gazi rus po pastrohet përmes Azerbajxhanit dhe Turqisë për të përmbushur kërkesat e vazhdueshme të larta evropiane”.
Ajo shtoi se përpjekjet evropiane për të reduktuar përdorimin e gazit rus janë “mbresëlënëse” deri më tani, por shpjegoi se “realiteti politik është jashtëzakonisht i vështirë për vendet evropiane që të diversifikojnë plotësisht furnizimet e tyre energjetike kur shumë tashmë po luftojnë me inflacion të lartë dhe nga kriza e kostos së jetesës”.
BE kohët e fundit ra dakord të vendosë një grup të ri sanksionesh kundër Rusisë, duke synuar furnizimet me LNG për herë të parë pas disa vonesave në zbatimin e masave.
Hungaria, në veçanti, ka qenë vazhdimisht një gjemb në këmbë për bllokun kur bëhet fjalë për sanksionimin e Moskës, si për shkak të mbështetjes së saj në energjinë ruse dhe marrëdhënieve të saj relativisht më të ngrohta me Kremlinin në krahasim me fqinjët e saj evropianë.
VINI RE: Artikulli është pronë intelektuale e Euronews
