Dy studiues amerikanë thonë se kanë identifikuar vendin e mundshëm të dislokimit në Rusi të raketës së re lundruese me energji bërthamore dhe të armatosur me bërthamë, 9M370 Burevestnik, që Presidenti Vladimir Putin e ka reklamuar si “të pathyeshme”.
Putin ka thënë se arma – të cilën NATO e quan SSC-X-9 Skyfall – ka një rreze veprimi pothuajse të pakufizuar dhe mund të shmangë mbrojtjen raketore të SHBA-së.
Por disa ekspertë perëndimorë i kundërshtojnë pretendimet e tij dhe vlerën strategjike të Burevestnikut, duke thënë se ajo nuk do të shtojë kapacitete që Moska nuk i ka tashmë dhe rrezikon një fatkeqësi me rrezatim, sipas Reuters.
Duke përdorur imazhe të marra më 26 korrik nga Planet Labs – një firmë komerciale satelitore, dy studiuesit identifikuan një projekt ndërtimi që kufizohet me një objekt ruajtjeje të kokave bërthamore të njohur me dy emra – Vologda-20 dhe Chebsara – si vendin e mundshëm të dislokimit të raketës së re. Objekti ndodhet 475 km në veri të Moskës. Reuters është e para që raporton këtë zhvillim.
Decker Eveleth, një analist i organizatës kërkimore dhe analizuese CNA, gjeti imazhet satelitore dhe identifikoi atë që ai vlerëson se janë nëntë platforma lëshimi horizontale në ndërtim e sipër. Ato ndodhen në tre grupe brenda skajeve të larta për t’i mbrojtur ato nga sulmet ose për të parandaluar që një shpërthim aksidental të ndezë raketat në të tjerat, tha ai.
Skajet janë të lidhura me rrugë me ato që Eveleth përfundoi që janë ndërtesa ku raketat dhe përbërësit e tyre do të servisohen dhe me kompleksin ekzistues të pesë bunkerëve të magazinimit të kokave bërthamore.
Testimet e Dobëta
Një raport i vitit 2020 nga Qendra Kombëtare e Inteligjencës Hapësinore dhe Ajrore e Forcave Ajrore të Shteteve të Bashkuara tha se nëse Rusia do ta sillte me sukses Burevestnikun në shërbim, kjo do t’i jepte Moskës një “armë unike me aftësi ndërkontinentale”.
Por e kaluara e vështirë e armës dhe kufizimet e saj të dizajnit kanë ngritur dyshime mes tetë ekspertëve të intervistuar nga Reuters nëse dislokimi i saj do të ndryshonte balancën bërthamore për Perëndimin dhe kundërshtarët e tjerë të Rusisë.
Burevestniku ka një histori të dobët testimesh me të paktën 13 teste të njohura, me vetëm dy suksese të pjesshme, që nga viti 2016, sipas Iniciativës së Kërcënimit Bërthamor (NTI), një grup avokimi i fokusuar në reduktimin e rreziqeve bërthamore, biologjike dhe të teknologjisë emergjente.
Incidentet përfshijnë një shpërthim në vitin 2019 gjatë rikuperimit të dështuar të një reaktori bërthamor pa mbrojtje, që u la të “tymosej” në fundin e Detit të Bardhë për një vit pas një përplasjeje të prototipit, sipas raporteve të Departamentit të Shtetit.
Mendimet e Ekspertëve
Pavel Podvig, një ekspert me bazë në Gjenevë për forcat bërthamore të Rusisë, Lewis, Eveleth dhe ekspertë të tjerë thanë se Burevestniku nuk do të shtojë aftësi që forcat bërthamore të Moskës nuk i kanë tashmë, duke përfshirë aftësinë për të përballuar mbrojtjet raketore të SHBA-së.
Për më tepër, motori i saj me energji bërthamore kërcënon të shkarkojë rrezatim përgjatë rrugës së saj të fluturimit dhe dislokimi i saj rrezikon një aksident që mund të ndotë rajonin përreth, tha Cheryl Rofer, një ish-shkencëtare e armëve bërthamore të SHBA-së dhe ekspertë të tjerë.
“Skyfall është një sistem armësh unikisht i pakuptimtë, një Çernobil fluturues që paraqet më shumë kërcënim për Rusinë sesa për vendet e tjera,” ra dakord Thomas Countryman, një ish-zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit me Shoqatën e Kontrollit të Armëve, duke iu referuar katastrofës bërthamore të vitit 1986.
Përfundimisht, dislokimi i Burevestnikut nuk është i ndaluar nga New START, marrëveshja e fundit SHBA-Rusi që kufizon dislokimet strategjike të armëve bërthamore, e cila skadon në shkurt 2026.
